Na drie jaren wonen en werken in Nederland, heb ik al vaker gereflecteerd op verschillen tussen Nederlanders en hun zuiderburen. Studiefinanciering die terugbetaald moet worden, vind ik om veel redenen lastig om te begrijpen. Jonge Nederlanders staan er op dat vlak slechter voor dan hun Vlaamse generatiegenoten. Op het vlak van interdisciplinariteit doet Nederland het dan weer veel beter: Vlaamse universiteiten zitten mijns inziens nog te veel vast in disciplines. Elke Nederlandse Technische Universiteit heeft bijvoorbeeld een vakgroep filosofie. En aan de universiteit van Maastricht is het bachelorprogramma Digital Society volledig interdisciplinair opgesteld.
Digitalisering en Kunstmatige Intelligentie (KI) zijn per definitie interdisciplinaire thema’s. Ook Alan Turing (1912-1954), vader van de computer en de computerwetenschappen, is niet zomaar in één discipline te plaatsen. Hij was namelijk ook een filosofisch denker die zich afvroeg in hoeverre machines kunnen ‘denken’. De vraag hoe machine-intelligentie zich verhoudt tot menselijke intelligentie blijft zeer actueel. Vanwege zijn homoseksualiteit werd Turing in 1952 tot een keuze gedwongen: gevangenisstraf of inname van hormonen, als vorm van chemische castratie. Hij koos voor het laatste. In 1954 maakte hij een eind aan zijn leven.
Bij Ian McEwan leeft hij nog
Deze week, op 23 juni, zou Turing 108 jaar geworden zijn, maar in de roman Machines Like Me (2019) van Ian McEwan leeft hij nog. Het verhaal speelt zich af in een fictieve versie van het Verenigd Koninkrijk in de jaren tachtig. Turing is inmiddels uitgegroeid tot een oorlogsheld, na het breken van de Enigmacode. Hij draagt de titel Sir en is nog steeds actief als wetenschapper.
Ook de Spinozalens 2019-2020 houdt Turing en zijn nalatenschap levend: de jury koos hem als ‘dode denker’. De andere laureaat is Bruno Latour. Samen met de Belgische wiskundige Ann Dooms mocht ik een lesbrief over Turing uitwerken met opdrachten voor de hoogste klassen van het voortgezet/secundair onderwijs. We werkten met veel plezier aan interdisciplinaire opdrachten over wiskunde, KI, techniekfilosofie en -ethiek uit.
Rijk en actueel
Wat mij betreft, mag er gerust ook een lesbrief komen voor de basisschool, om de leerlingen te prikkelen met vragen zoals ‘in hoeverre kan een robot creatief zijn?’ en om hen spelenderwijs te leren hoe encryptie werkt. Turings nalatenschap is rijk en actueel. Ook Siri mag bijgeschoold worden. Want toen ik de chatbot onlangs vroeg wie Alan Turing is, was de reactie: ‘Sorry, ik zie Ellen Türingen niet tussen je contacten’.
De lesbrief ‘Waarom Alan Turing een held is’ kan je via deze link gratis downloaden.
Over deze column
In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Buster Franken, Eveline van Zeeland, Jan Wouters, Katleen Gabriels, Mary Fiers, Tessie Hartjes, Hans Helsloot en Auke Hoekstra, probeert Innovation Origins te achterhalen hoe de toekomst eruit zal zien. Deze columnisten, soms aangevuld met gastbloggers, werken allemaal op hun eigen manier aan oplossingen voor de problemen van deze tijd. Morgen zal het dus goed zijn. Hier zijn alle voorgaande afleveringen.