In de zomer van 2016 werd ze eindelijk gelanceerd: de auto voor vrouwen. De SEAT Mii by Cosmopolitan was het resultaat van een samenwerking tussen het designteam van SEAT en de redactie en lezers van het vrouwenmagazine Cosmopolitan. De wagen werd in de markt gezet als ‘exclusief’ en richtte zich tot de moderne, modebewuste vrouw. De SEAT Mii by Cosmopolitan is ‘trendy’, ‘fashionable’, ‘sportief’, ‘veelzijdig’ en ‘gedurfd’ en biedt de moderne vrouw de mogelijkheid om haar “persoonlijke lifestyle te uiten”, aldus de marketingdirecteur.
De ‘vrouwenauto’ pretendeert uiterlijk vertoon vol tenenkrommende clichés. De wagen is klein, eenvoudig om mee te rijden en te parkeren, inclusief parkeersensoren achteraan, en is uitgerust met snufjes zoals extra haakjes om een handtas op te hangen. Ze is beschikbaar in twee kleuren: “het zeer vrouwelijke Violetto en het iets behoudender Candy White”. Violetto is paars en Candy White gewoon gebroken wit, maar dat klinkt nu eenmaal niet exclusief.
Glamour
“In de hemelbekleding overheersen donkere tinten voor een extra gevoel van bescherming en glamour”. Hoe een kleur tot een meer beschermend gevoel kan leiden, is mij niet duidelijk, maar extra bescherming zou geen overbodige luxe zijn voor vrouwen in wagens. Vrouwen raken minder dan mannen betrokken bij ongelukken, maar áls ze erin verzeilen, hebben ze een grotere kans op verwondingen en op overlijden.
De veiligheid van auto’s wordt getest met de ‘standaardman’ voor ogen en dat heeft fatale gevolgen voor vrouwen. Crash test dummies zijn gemodelleerd naar de ‘gemiddelde’ man: 1.77m groot, 76kg zwaar en de verdeling van hun spiermassa is mannelijk. Omdat vrouwen minder spieren in hun nek en bovenlichaam hebben dan mannen, zijn ze gevoeliger voor een whiplash bij een achteraanrijding. De zetel biedt onvoldoende bescherming voor vrouwen, die gemiddeld minder wegen dan mannen. Ook bij een frontale botsing lopen vrouwen meer kans op verwondingen, zelfs als ze een gordel dragen.
Sinds eind jaren 1960 zijn er vrouwelijke crash test dummies, maar critici stellen dat die te weinig rekening houden met hoe vrouwen werkelijk in elkaar zitten: zij zijn niet gewoonweg kleinere en lichtere versies van mannen. In Europa werd pas in 2014 een vrouwelijke test dummy ontwikkeld die werd gemodelleerd naar een ‘gemiddelde’ vrouw. Pas in de jaren 1990 kregen ook zwangere test dummies aandacht, ongeveer veertig jaar nadat de eerste test dummies ontwikkeld werden, waardoor de veiligheid van zwangere vrouwen lange tijd genegeerd werd.
Morele impact
Wie ontwerpt, maakt voortdurend keuzes: niet enkel functionele maar ook keuzes met morele impact. Moraliteit en technologie zijn dus helemaal geen afgescheiden domeinen, maar lopen sterk door elkaar. Ontwerpers, ingenieurs, computerwetenschappers, programmeurs, …: ze zien zichzelf vaak als neutraal, uitvoerend, en werkzaam in het domein van de bètawetenschappen. Zonder het zo expliciet te maken of te zien, kunnen ze hun eigen leefwereld, moreel kader of geslacht als norm nemen, met als gevolg dat anderen gediscrimineerd of genegeerd worden. Pas door expliciet aandacht te schenken aan ethische aspecten van ontwerp worden die blinde vlekken zichtbaar.
Op verschillende niveaus speelt ethiek een cruciale rol: dat van de maker, de gebruiker en de technologie zelf die het resultaat is van (morele) keuzes. Lange tijd werd (techniek)ethiek beschouwd als iets dat achteraf komt, nadat een technologie ontwikkeld is. Maar ethische vragen over ontwerp moeten net gesteld worden vóór en tijdens het ontwerpproces: elk product dat door mensen gemaakt is, is ‘made with morality’.
Over deze column:
In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Mary Fiers, Peter de Kock, Eveline van Zeeland, Lucien Engelen, Tessie Hartjes, Jan Wouters, Katleen Gabriels en Auke Hoekstra, probeert Innovation Origins uit te vinden hoe de toekomst eruit zal zien. Deze columnisten, af en toe aangevuld met gastbloggers, zijn allemaal op hun eigen manier bezig met oplossingen voor de problemen van onze tijd. Zodat Morgen Beter wordt. Hier alle eerdere afleveringen.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
