In zijn bekende boek De Zwarte Zwaan analyseert Nassim Nicolas Taleb de invloed van zeer onwaarschijnlijke gebeurtenissen op ons leven. Geïllustreerd door de Zwarte Zwaan, die in Europa als onbestaand werd beschouwd omdat er hier geen zwarte zwanen zijn, totdat de eerste emigranten in Australië zwarte zwanen ontdekten.
Op dit moment beleven we weer zo’n zwarte zwaan. Volkomen verrassend is dat het zogenaamde coronavirus de wereld aan het veranderen is. Wat een paar maanden geleden nog perfect werkte, internationale toeleveringsketens, wereldwijde reismogelijkheden, het gevoel van veiligheid – in ieder geval in Europa – wordt nu en voor onze ogen enorm beperkt, zonder dat we er echt iets aan kunnen doen. Het coronavirus doet onze basisveronderstellingen van een wereldwijde, genetwerkte en veilige wereld wankelen. Het laat ons zien hoe onstabiel en afhankelijk onze wereld is.
VUCA-wereld
Tegelijkertijd past het perfect in onze VUCA-wereld. De gevolgen ervan zijn zeer veranderlijk, er is een grote mate van onzekerheid over de gevolgen voor de gezondheid van de bevolking, de invloed ervan op ons en ons leven is uiterst complex. Zoals de zaken er nu voorstaan, hebben we nog steeds geen idee hoe we dit effectief kunnen tegengaan of welke gebieden van ons leven zullen worden beïnvloed. Eigenlijk een typische vertegenwoordiger van onze zogenaamde VUCA-wereld.
Waarom hebben we het moeilijk met deze zwarte zwanen? De volkomen onverwachte gebeurtenissen waarvan we dachten dat ze niet bestonden, en als ze dat wel deden, zouden ze ons nooit beïnvloeden?
Mensen zijn de som van hun gewoontes. Zonder hen, zonder routines, overtuigingen en vooroordelen, zouden we nauwelijks kunnen overleven. Volgens Amerikaanse studies zouden we meer dan 30.000 bewuste beslissingen per dag moeten nemen. Dat zou elke twee seconden een beslissing zijn. Iedereen die ooit in korte tijd veel beslissingen heeft moeten nemen, weet hoe cognitief vermoeiend dit kan zijn.
Oriëntatie en veiligheid
Deze zwarte zwanen dagen onze gewoontes, overtuigingen en denkpatronen uit. Omdat ze ons confronteren met iets nieuws dat we niet hadden verwacht. En die we, afhankelijk van onze persoonlijkheid en hoe we worden beïnvloed, interpreteren als een bedreiging en reageren met angst. Daarnaast hebben we de neiging om het verleden te extrapoleren naar de toekomst op basis van onze ervaringen en indrukken. Meestal op een vrij lineaire manier. We doen dit omdat het ons oriëntatie en zekerheid geeft. En omdat exponentieel denken voor veel mensen veeleisend en vermoeiend is. We hebben dus de neiging om liever in een lineaire context te denken.
Dat dit verkeerd is, weten we. We weten dat de wereld zich niet lineair, maar exponentieel ontwikkelt – en dat op veel gebieden van het leven. Neem de ontwikkeling in de halfgeleidertechnologie, in de digitalisering of in de milieutechnologie. Innovaties zijn een antwoord op de eisen en uitdagingen van de betreffende tijd. Ze zijn als het ware de verstoring van het probleem. De zogenaamde zwarte zwanen laten ons zien hoe we ons wereldbeeld vanuit routines en denkpatronen kunnen uitdagen en aanpassen. Ze wijzen ons erop waar we ons wereldbeeld in vraag moeten stellen en nieuwe antwoorden en oplossingen moeten vinden.
Geen Zwarte Zwanen?
En deze zwarte zwanen bestaan niet alleen op grote schaal, maar ook op kleine schaal. Bijvoorbeeld wanneer start-ups door hun groei zogenaamde groeidrempels bereiken en hun organisatie, communicatie en besluitvormingsprocessen moeten aanpassen. Veel start-ups falen op dit punt omdat de oprichters zich niet willen aanpassen aan de omstandigheden en hun cultuur (= som van gewoontes binnen het bedrijf) ten koste van alles willen behouden. Nu, groeidrempels zijn geen zwarte zwanen. Weet je het zeker? Groeidrempels zijn ook zwarte zwanen voor oprichters die niet willen toegeven dat hun bedrijf in de loop van de tijd zal veranderen, die geloven dat deze veranderingen alleen in anderen bestaan en dat ze er zelf geen invloed op hebben.
Welke zwarte zwanen zijn er in jouw leven?
Over deze column:
In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Bert Overlack, Mary Fiers, Peter de Kock, Eveline van Zeeland, Lucien Engelen, Tessie Hartjes, Jan Wouters, Katleen Gabriels en Auke Hoekstra, probeert Innovation Origins in een wekelijkse column te achterhalen hoe de toekomst eruit zal zien. Deze columnisten, soms aangevuld met gastbloggers, werken allemaal op hun eigen manier aan oplossingen voor de problemen van deze tijd. Zodat morgen beter wordt. Hier lees je alle vorige afleveringen.
