Twee weken geleden streek het IFA circus weer neer in Berlijn. De grootste consumentenelectronicabeurs van Europa. De grote wereldwijd opererende firma’s komen met hun nieuwste innovaties naar de hoofdstad van volgens het WEF (oktober 2018) het meest innovatieve land ter wereld. De e-scooters snelden erheen, snelle en minder snelle mensen vergaapten zich aan drones, smartphones, headphones en smart home.
Het doet vermoeden dat Duitsland het paradijs is voor het ontwikkelen en aan de man brengen van innovaties. Ja, grote wereldspelers als BMW, MHP, Bosch, Siemens en SAP timmeren allemaal aan de weg. In Berlijn, München, Hamburg en Frankfurt stikt het van de start-ups. Zalando is een wereldspeler, autonoom rijden wordt verder ontwikkeld, sharing is booming, maar ondertussen…
Niets wat het lijkt
Zoals bijna altijd in Duitsland is niets wat het lijkt. De overheid en samenleving zijn log, traag en Duitsland loopt wereldwijd achter bij tal van innovatieve ontwikkelingen. Neem elektrisch rijden. De meeste Europese landen, Noorwegen en Nederland voorop, lopen voor op Duitsland. Digitalisering van de overheid is een enorme opgave. De aanpak van de urbane ruimte om de Verkehrswende te faciliteren? Het gaat allemaal enorm moeizaam.
Lees hier het introductie-interview met Floris Beemster
Aan de ene kant heb je een land en een hoofdstad als Berlijn vol met die innovatieve start-ups, ShareNow en WeShare of bijvoorbeeld N26, een nieuwe Berlijnse Fintech bank die volledig digitaal gaat. Aan de andere kant zijn de steden nog gericht op auto´s, kun je in sommige cafés en winkels niet pinnen, betaal je bij sommige banken als je geld wilt opnemen en Tikkie hebben ze niet. Siemens kan toch bijna alles, maar de stoplichten in Duitse steden zijn van hen en staan net zo afgesteld als die van 20 jaar geleden. En waar zijn de laadpalen?
Waar het vooral mis gaat in Duitsland is het gebrek aan focus op de eindgebruiker. Veel wordt ontwikkeld met een ingenieursgeest, maar of en hoe de burger er behoefte aan heeft, is ondergeschikt. Top-down ontwikkeling is regel, gebruiksvriendelijkheid eerder uitzondering. Procedures zijn weerbarstig en de juridische werkelijkheid vaak leidend. Innovatie is dan moeilijk.
Weerbarstige innovatiemotor
Nederland is „what you see is what you get“ (en soms minder, we zijn goede marketeers…). Gebruiksvriendelijk staat bij ons voorop. In Duitsland, en zeker in Berlijn waar ik leef, zijn er vaak verschillende werkelijkheden die regelmatig volledig parallel naast elkaar bestaan. De werkelijkheid van Innovatiemotor Duitsland is weerbarstig.
Er is het cliché van Duitsland als industrienatie met een machtige lobby die vooral zo lang mogelijk het eigen businessmodel wil uitmelken, zoals bij de auto-industrie en de verbrandingsmotor. Die ís economisch ook best succesvol geweest en gaf veel mensen werk. De politiek laat zich daardoor leiden, en komt, regelmatig onder druk van de machtige lobby’s, niet met de innovatie die bijvoorbeeld Duitse steden nodig hebben. Het nieuwe Klimapaket (klimaatbeleid van de Bondsregering) gaat volgens velen wéér niet ver genoeg.
Lef en creativiteit
Veel werkt natuurlijk best oké, maar een gebrek aan lef en gebrek aan creativiteit spelen Duitsland op het gebied van innovatie parten. De wil is er wel, maar het hoe is vaak de vraag. Dat is meteen ook wat Nederlanders in Duitsland kunnen bieden om tot succesvolle samenwerking te komen: met begrip voor German Angst, tot cross-over gebruiksvriendelijke oplossingen komen. Of het nou bij elektromobiliteit, bij de overheid of in de gezondheidszorg is. Veel minder gehinderd door „juristerei“, gewend aan het succes van een dienstenmaatschappij zonder terug te verlangen naar het primaat van de industrie, kunnen Nederlanders in Duitsland oplossingen aandragen die daadwerkelijk ook de Duitse maatschappij en het leven van bewoners vooruit kunnen helpen.
En vergis je niet, het stikt van de zelfstandigen, kleine bedrijfjes, designers, start-ups en vooral bewoners in Duitsland die staan te springen om een meer Nederlandse mentaliteit bij de aanpak van maatschappelijke uitdagingen. Ze staan te springen om samenwerking met Nederlanders.
Samen wereldkampioen
Vooral de overheid kan daarbij in Duitsland stappen gaan zetten wil Duitsland niet achterop raken. Nederlanders kunnen daarvoor duwtjes in de goede richting geven. Rutte en Merkel hebben aangegeven dat de beide landen op duurzaamheid intensiever samen gaan werken. Laat dat een mooie start zijn om samen wereldkampioen te worden en zo samen een crisis te ontwijken.
Over deze column:
In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Floris Beemster, Bert Overlack, Mary Fiers, Peter de Kock, Eveline van Zeeland, Lucien Engelen, Tessie Hartjes, Jan Wouters, Katleen Gabriels en Auke Hoekstra, probeert Innovation Origins in een wekelijkse column te achterhalen hoe de toekomst eruit zal zien. Deze columnisten, soms aangevuld met gastbloggers, werken allemaal op hun eigen manier aan oplossingen voor de problemen van deze tijd. Zodat morgen beter wordt. Hier lees je alle vorige afleveringen.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
