Dit blijkt wel uit de recente ontwikkelingen uit verschillende landen: nieuwe lockdowns in Portugal en Spanje, een spoedbijeenkomst na zorgwekkende stijgingen van coronapatiënten in België en de ontdekking van honderden nieuwe clusters in Frankrijk, waaronder in een aantal vakantiegebieden.
Maar het coronavirus lijkt Nederland toch wel een poosje vakantie te gunnen? Nou nee. De trend van stijgingen door heel Europa in de voorbije weken heeft ons land absoluut niet overgeslagen en lijkt bovendien nog lang niet op zijn retour.
In meerdere landen zijn inmiddels aanwijzingen die duiden op de aanvang van een tweede golf. Zo zag deze nieuwe toename van Covid-19 er op de Europese subnationale kaart uit. We vergelijken 17 juli met 10 juli:
Donkere coronawolken in aantocht
Waar het in continentaal Europa de voorbije maanden behoorlijk licht was op de kaart, zijn er toch enkele paarse pieken bij gekomen. De Spaanse zorgen worden in een oogopslag duidelijk. Ook de Balkanlanden hebben sinds juni te maken met een vrij forse toename van nieuwe patiënten. En Zweden is al sinds eind maart een treinramp.
Luxemburg, dat sinds eind vorige maand ineens te kampen kreeg met meer corona, lijkt daarnaast aangrenzende regio’s aan te steken. In België vallen Antwerpen en West-Vlaanderen op. Ook in Portugal, Polen, Tsjechië, Frankrijk, Groot-Brittannië, Zwitserland en Denemarken werd afgelopen week meer Covid-19 aangetroffen dan tussen 3 en 10 juli. In Italië, Ierland, Noorwegen, Finland, Griekenland Hongarije, Slowakije en de Baltische Staten is voor alsnog geen stijging zichtbaar.
Maar ook in Nederland kleurt de provincie Zeeland beduidend donkerder dan de rest. Dit is vooral terug te herleiden naar Goes waar twee huisfeestjes leidden tot tientallen nieuwe diagnoses nadat de jonge aanwezigen oudere familieleden besmet bleken te hebben. Flevoland is vanwege datacorrecties op deze kaart grijs en Groningen kende een diagnosevrije week.
Nu zegt zo’n kaart op zichzelf natuurlijk nog steeds niet veel. Dus hieronder is dezelfde kaart met dezelfde schaalverdeling in de week van 5 t/m 12 juni toen er vrij weinig aan de hand was in West-Europa omdat de meeste landen vers uit een lockdown-situatie kwamen. Daaronder is de Europese kaart van vorige week te bekijken. Het meest recente exemplaar bevat wat nieuwe paarse puntjes.
Nederland als trendvolger?
Is deze stijging waar in België, Frankrijk en Spanje al op wordt gereageerd ook zichtbaar in Nederland? Kort antwoord: ja. En dit is ook vrij duidelijk.
Om dit inzichtelijk te maken, wordt er gewerkt met gemeentekaarten met daarop de stijging van het aantal diagnoses per 100.000 inwoners in vier dagen tijd.
Het resultaat is een set van vier coronakaarten met afgebakende tijdsvakken: 4 t/m 7 juli, 8 t/m 11 juli, 12 t/m 15 juli en 16 t/m 19 juli waarin een duidelijke stijgende lijn merkbaar wordt.
Per tijdsvak neemt het stijgingspercentage toe en zijn langzaamaan steeds meer donkere kleuren zichtbaar. Het aantal gemeentes met een toename van meer dan 7,5 patiënten per 100.000 inwoners steeg in vier weken tijd van 9 naar 23 stuks.
De laatste kaart van deze reeks die 16 t/m 19 juli weergeeft, schetst een volledig andere situatie dan die van begin deze maand. Het dal van coronabesmettingen lijkt inmiddels achter ons te liggen. Ook in Nederland stijgt het aantal coronapatiënten weer. Omdat deze stijging vrij recent is, is dit nog niet terug te zien in ziekenhuisopnames of overlijdens. Deze toename komt in de regel een week of 2 à 3 na de toename in nieuwe gevallen.
De toename is het grootst in de provincies Zuid-Holland en Zeeland, maar eigenlijk verspreid over het hele land lijken er sporen zichtbaar van iets dat wellicht een tweede golf kan zijn. Tussen 4 en 7 juli steeg het totale aantal coronagevallen in Nederland met een 0,29 procent. Dit is op de meest recente kaart gestegen naar 0,72%. Op de twee kaarten in het midden lijkt bovendien een weg naar boven te zijn ingezet. En aangezien er al een aantal weken op rij stabiel wordt getest, kan deze stijging niet verklaard worden met een toename in het aantal afgenomen tests. Deze stijging is ook terug te zien in de grafieken op Worldometers.
Aanwijzingen voor een op handen zijnde tweede golf zijn niet alleen zichtbaar aan het aantal positieve coronatests. Eind vorige week maakte het KWR bekend dat in het rioolwater op Schiphol meer sporen van het coronavirus werden aangetroffen dan begin deze maand. Hoewel hier het woord ‘tweede golf’ niet is gevallen, wordt de ontwikkeling wel sterk in de gaten gehouden.
Hoe erg is dit? Er is inderdaad rekening gehouden met een nieuwe stijging van het aantal coronapatiënten nadat de restricties werden versoepeld vorige maand. Bovendien steken deze stijgingen nog steeds schril af met wat we eind maart en april op ons dak hebben gekregen. Hieronder is dezelfde kaart van Nederland met de stijging tussen 12 en 15 april, toen de eerste golf hier op zijn hevigst was. Dat verschil is nog altijd immens.
Reden tot paniek?
Zijn de recente stijgingen in Nederland reden tot paniek en genoeg reden om de boel maar weer op slot te gooien? Nee. Maar toch dient deze toename ook niet volledig genegeerd te worden. Het beeld van 12 t/m 15 april is immers ook niet zomaar vanuit het niets ontstaan. De telkens maar stijgende aantallen in maart leidden uiteindelijk tot de situatie waarin het Nederlandse zorgstelsel over nét genoeg IC-capaciteit bleek te beschikken om geen code zwart te hoeven uit te roepen.
Op dit moment is er nog van alles te doen om de echt grote ellende de kop in te drukken. Sterker nog: hiervoor is zelfs beleid ingevoerd. Door anderhalve meter afstand te bewaren, handen te wassen, mondkapjes te dragen in het openbaar vervoer en drukte te mijden zou een nieuwe piek voorkomen moeten worden. Maar hoe goed worden die regels eigenlijk nageleefd? Steeds minder, zo blijkt wel uit menig groepsfoto op sociale media.
De grote verspreiding van maart en april valt voor een aanzienlijk deel terug te herleiden naar besmette wintersporters die vanuit Italië en Oostenrijk het virus meenamen naar Nederland. Het carnaval in Tilburg zorgde er daarna voor dat de eerste corona-haard in ons land een feit was en overal de kop op stak. Tilburg werd in de begindagen dan ook gezien als het allergrootste corona-broeinest.
Metaforisch is het verslag van Trouw van een bezoek aan de Tilburgse kermis dat in afgeslankte vorm toch door mocht gaan. Zijn de bezoekers een beetje op hun hoede nadat het hier begin dit jaar zo afschuwelijk is misgegaan? Dat valt behoorlijk tegen, zo blijkt. En ook de handhaving heeft als belangrijkste uitgangspunt om de sfeer goed te houden.
Deze laconieke houding en onderschatting van ver-van-mijn-bed-trends toont enige paralellen met de begindagen van de pandemie in Nederland. Bovendien moet het gros van de Nederlanders – inclusief parlementsleden -nog terugkeren van hun zomerse vakantietripje.
De gegevens op onderstaande grafiek lopen door tot zondag 19 juli. Op maandag 20 juli meldde het RIVM 185 nieuwe coronapatiënten, dit is de grootste dagstijging sinds 12 juni en hiermee de zevende opeenvolgende op rij.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
