Wereldwijd sterven jaarlijks 700.000 mensen aan zogenoemde multiresistente bacteriën. Dat komt omdat ze een beschermende biofilm vormen, waardoor aanvallen met antibiotica geen effect hebben. Om deze resistentie te bestrijden, zijn antimicrobiële middelen nodig om deze bacteriële biofilms aan te vallen. Onderzoekers van de Universiteit van Warwick hebben nu een medicijn gevonden dat werkt tegen vijf bacteriën die biofilminfecties veroorzaken.
In Nederland komt de resistentie tegen MRSA en andere bijzonder resistente micro-organismen (BRMO) volgens de RIVM weinig voor. Dat is het gevolg van het terughoudende beleid van artsen om antibiotica voor te schrijven. In landen als Frankrijk, Italië en Spanje komt die resistentie veel vaker voor (Cijfers Zorgkaart Nederland). De Wereldgeondheidsorganisatie noemde de resistentie “een van de grootste bedreigingen voor de mensheid van dit moment’.
Het middel dat de onderzoekers nader hebben bekeken, is het “Balds Eye Ointment”. Dat wordt al sinds de Middeleeuwen gebruikt. In hun studie “„Anti-biofilm efficacy of a medieval treatment for bacterial infection requires the combination of multiple ingredients“ hebben Dr. Freya Harrison, Jessica Furner-Pardoe en Dr. Blessing Anonye gekeken naar remedies die, met behulp van alledaagse, natuurlijke ingrediënten, kunnen helpen bij het bestrijden van resistente kiemen.
Ui, knoflook, wijn en galzouten
De ongeveer 1000 jaar oude “Bald’s oogzalf” bestaat uit ui, knoflook, wijn en galzouten. En het is precies deze combinatie die blijkbaar een veelbelovende antibacteriële werking heeft tegen vijf bacteriën. dat zijn de Acinetobacter baumanii, Stenotrophomonas maltophilia, Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis en de Streptococcus pyogenes.
Allicine, de werkzame stof uit knoflook, kan tegen verschillende bacteriën werken, maar is op zichzelf niet effectief tegen biofilms. De doorslaggevende factor in de zalf is dus de combinatie van de werkzame bestanddelen. “We hebben aangetoond dat dit middel uit de middeleeuwen, gemaakt van uien, knoflook, wijn en gal, een aantal problematische bacteriën kan doden”, legt Dr. Freya Harrison van de Universiteit van Warwick uit. “Aangezien het mengsel niet veel schade heeft veroorzaakt aan de menselijke cellen in het laboratorium of aan de muizen, kunnen we de verbinding misschien gebruiken om een veilige en effectieve antibacteriële behandeling te ontwikkelen”
De meeste antibiotica die vandaag de dag worden gebruikt zijn trouwens afgeleid van natuurlijke verbindingen, benadrukt ze. “Maar ons werk onderstreept de noodzaak om niet alleen afzonderlijke verbindingen te onderzoeken, maar ook mengsels van natuurlijke producten voor de behandeling van biofilminfecties. Wij zijn van mening dat de toekomstige ontdekking van antibiotica uit natuurlijke producten kan worden verbeterd door het bestuderen van combinaties van ingrediënten in plaats van enkelvoudige planten of verbindingen. In dit eerste geval denken we dat deze combinatie nieuwe behandelingen kan voorstellen voor geïnfecteerde wonden, zoals diabetische voet- en beenzweren”.
Recepten uit het jaar 1000
Christina Lee van de Universiteit van Nottingham had het ‘Bald’s Leechbook’, een oud Engels in leergebonden boek uit de British Library al eerder onderzocht op beschrijvingen van effectieve antibacteriële middelen. Het handgeschreven boek uit de 10e eeuw wordt beschouwd als een van de vroegst bekende medische leerboeken. Het bevat onder andere voorschriften voor geneesmiddelen, zalven en behandelingen.
“Bald’s oogzalf onderstreept het belang van medische behandeling in alle tijdperken,” zegt Lee. “Het toont aan dat de mensen in het vroegmiddeleeuwse Engeland op zijn minst enkele effectieve remedies hadden. De samenwerking die tot dit project heeft geleid, toont het belang aan van interdisciplinair onderzoek”.