Aan de kust van de provincie Groningen wordt er gewerkt aan een innovatieve oplossing om de zeedijk langs de Eems-Dollard te versterken. Met het project de Dubbele Dijk wordt de dijk ter hoogte van Bierum niet alleen veiliger: Het tussengebied van twee dijken wordt gebruikt voor innovatieve natuur- en landbouwprojecten. Zo wordt er onderzoek gedaan naar landbouw op zilte grond. “Gezien de klimaatverandering en verzilting van de bodem is de kennis die we opdoen met het project hard nodig”, zegt Gert Noordhoff, Projectleider Exploitatie Dubbele Dijk.
Kan Nederland de stijging van de zeespiegel aan? Dat is een vraag die wetenschappers en politici de komende decennia zal bezighouden. Ook de zeedijk langs de Eems-Dollard moest worden aangepakt: deze voldeed niet meer aan de veiligheidsnormen. De Provincie Groningen en het Waterschap Noordzijlvest sloegen de handen ineen en bedachten het innovatieve project.
Noordhoff legt uit hoe het werkt. “In het gebied dat tussen de dijken in ligt zijn we bezig met landbouw- en natuurprojecten en aquacultuur. Het werkt namelijk zo: Er komt een gat in de grote dijk langst de kust, ook wel een ‘duiker’ genoemd. Deze gaat het slibrijke water binnenlaten uit de Eems. Dat water laten we staan en vervolgens zinkt het slib naar de bodem. Het heldere water pompen we naar het noordelijke deel tussen de dijken en daar kunnen we van alles mee doen, zoals het kweken van zeewier en garnalen.”
De Eems is nu nog erg slibrijk, waardoor er weinig zonlicht tot de bodem door kan dringen. Daardoor is er te weinig fotosynthese en weinig waterleven te bekennen in de Eems. De opzet van de slibinlaat bij de Dubbele Dijk is, hoewel een eerste kleine stap, een poging om ervaring op te doen met het verminderen met de overmaat aan slibdeeltjes in de Eems.
Het zuidelijke deel: slibbezinking
Het gebied gelegen tussen de twee dijken wordt opgedeeld, en verschillende locaties krijgen verschillende functies. In het zuidelijke deel van de dijk komt de duiker, waar het water binnenkomt en slib uit de Eems zal bezinken. Het slib dat naar de bodem zinkt kan worden gebruikt voor allerlei toepassingen. Noordhoff: “Je kunt van het slib bijvoorbeeld slibblokken maken als je het water eruit perst. Deze kun je dan stapelen. Of je maakt er platen van, eigenlijk vergelijkbaar met betonplaten.”
Daarnaast kan het slib ook gebruikt worden voor een geheel ander doeleind, namelijk het verbeteren van de landbouwgrond. “Her en der wordt het al gebruikt voor het doormengen met landbouwgrond. Je kunt dan slip uitrijden over armere gronden en dan werkt het eigenlijk hetzelfde als een bodemverbeteraar. Je kunt het ook nog gebruiken voor het ophogen van landbouwgrond, bijvoorbeeld op plekken waar door bodemdaling de landbouwgrond lager is komen te liggen.”
Het noordelijke deel: aquacultuur
De noordelijke grond tussen de dijken wordt beschikbaar gesteld voor aquacultuur, oftewel het kweken van planten en waterdieren. “Voornamelijk twee groepen ondernemers gaan er aan de slag. Een aantal ondernemers gaat er met garnalen aan de slag, een aantal met zeewier. Het mooie is dat deze twee groepen met elkaar gaan samenwerken. Het water uit de Eems wordt eerst gebruikt voor het kweken van de garnalen. In plaats van dat het water direct wordt geloost, wordt het vervolgens gebruikt voor het voeden van het zeewier. Op die manier maak je mooi gebruikt van de verschillende stromen die er zijn.”
Een van de bedrijven die er aan de slag gaat is The Seaweed Company. Dit bedrijf kweekt nu vooral zeewier in andere delen van de wereld, zoals in Ierland en Marokko en wil bij de Dubbele Dijk zeewier gaan kweken die thuishoren in het wadden-en noordzeegebied. TipTopp Aquaculture en Aquaculture Farming Technology zijn bedrijven die garnalen gaan kweken op het gebied van de Dubbele Dijk. “Deze bedrijven willen laten zien dat het mogelijk is zonder al te veel vervuiling te werk te gaan. Je ziet dat aquacultuurbedrijven in Azië bijvoorbeeld veel antibiotica gebruiken tijdens het kweken, terwijl je echt niet moet willen dat antibiotica in je oppervlaktewater terecht komt. The TipTopAquculture en Aquaculture Farming werken juist met probiotica, een positieve benadering waardoor de garnalen juist gezonder worden.”
Het noordelijke puntje: het landbouwdeel
In de noordelijke punt komt het landbouwgedeelte waar proeven worden gedaan met plantenteelt. Hier zijn nu al onderzoeksinstellingen actief, zoals de Hogeschool Van Hall Larenstein en de Rijksuniversiteit Groningen. “De RUG doet onderzoek naar hoe we de grond in het tussengebied kunnen gebruiken om aardappels te kweken. De kleinere dijk die landinwaarts ligt, is gemaakt van de vruchtbare toplaag uit het tussengebied, dus in het tussengebied kom je in een bodemlaag terecht die veel armer is als het gaat om grondstoffen en heeft een slechte bodemstructuur. Nu kan het juist heel handig zijn om te weten of deze arme grond bijvoorbeeld aardappels kan verbouwen. Nederlandse aardappelen worden bijvoorbeeld geëxporteerd naar landen zoals Marokko of Bangladesh, waar de condities van de grond minder goed is. Je doet dus kennis op die over de hele wereld gebruikt kan worden.” Naast aardappels worden er ook sojabonen, veldbonen en Japanse haver verbouwd op de grond in het tussengebied.
Klaar voor de start in 2022
Eind 2022 moet het gebied tussen de Dubbele Dijk gebruiksklaar zijn. Noordhoff hoopt over twee tot drie jaar al antwoorden te hebben op belangrijke vraagstukken. “We zullen dan weten hoeveel slib de Eems zal aanvoeren en dan kunnen we daar weer op inspelen. Het gebied krijgt ook een natuurdoelstelling, dus we moeten goed evenwicht zoeken naar slib afgraven en het behouden van natuurkwaliteit. Het gaat nog een uitdaging worden om die balans te vinden. En als we kijken naar de veiligheid dan moeten we ook nog antwoorden krijgen op vragen als: hoe zal de duiker functioneren in stormsituaties? Kan deze dan gemakkelijk en snel dichtgemaakt worden?”
Noordhoff kan dan ook niet wachten om ‘echt’ te gaan beginnen. “Dit is geen luxeproject. De zeespiegel stijgt hard en we kunnen niet op de oude voet verder. Door de stijging van het water en de verzilting van de bodem zal de landbouwgrond het niet makkelijk krijgen dus we doen met ons project kennis op die we waarschijnlijk al snel nodig gaan hebben.”
Samenwerking
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
