Onderzoekers van het Laboratorium voor Neurobiologie en Gentherapie van de KU Leuven hebben ontdekt dat de vorm van één specifiek eiwit in de hersenen bepaalt of een patiënt te maken krijgt met de ziekte van Parkinson, meervoudig systeem atrofie (MSA) of dementie met Lewy bodies (DLB). De onderzoeksresultaten zijn gisteren gepubliceerd in het vakblad Acta Neuropathologica.
Het gaat in de studie om samengeklonterde eiwitten van het type “alfa-synucleïne”. Tot voor kort was het een raadsel waarom de opstapeling van dit eiwit leidt tot de genoemde ziektes, die weliswaar tot dezelfde familie behoren, maar onderling flink van elkaar verschillen op klinisch en pathologisch gebied.
Parkinson, dat ongeveer twee procent van de bevolking treft, uit zich vooral in motorische klachten. Dementie met Lewy bodies komt slechts bij 0,4 procent van de 65-plussers voor, maar is wel de tweede meest voorkomende vorm van dementie na Alzheimer. Terwijl MSA een zeldzame, maar zeer agressieve ziekte is waarvoor zo goed als geen behandeling bestaat.
Onderzoek bij overleden patiënten
Wat de Leuvense onderzoekers hebben uitgevonden is dat de vorm van het eiwit bepaalt welk ziektebeeld er optreedt. Ze isoleerden het eiwit uit het hersenweefsel van patiënten die overleden zijn aan deze aandoeningen en brachten die in bij proefdieren. Naargelang de vorm van het eiwit kregen de proefdieren andere ziektebeelden.
Bij Parkinson en MSA ging het om een spiraalvormige constructie, bij DLB was die cilindrisch. De vorm bepaalt ook de ernst van de ziekteverschijnselen. Bij de MSA-vorm treden de symptomen sneller en agressiever op, terwijl die bij DLB meer bescheiden zijn. “Tot nu toe was het een raadsel waarom één en hetzelfde eiwit aan de oorzaak ligt van drie verschillende hersenaandoeningen”, zegt hoofdonderzoeker Anke Van der Perren. “Nu hebben we voor het eerst bij patiënten verschillende vormen van geklonterde eiwitten kunnen vaststellen. Afhankelijk van de vorm treedt een andere aandoening en dus ook ander ziektebeeld op.”
Ziekteproces vertragen of stoppen
De inzichten over het ontstaan en de structuur van de eiwitklonten kunnen op termijn de deur openen naar een betere diagnose in een vroeger stadium, zegt professor Veerle Baekelandt.
“Tot nu toe was het heel moeilijk om deze drie hersenaandoeningen te diagnosticeren. We willen het complexe proces van de eiwitklonten nog verder ontrafelen om zo een beter inzicht te krijgen in de ontwikkeling van de ziektes. Op termijn hopen we dat de schadelijke eiwitklonten kunnen opsporen en met een specifieke behandeling het ziekteproces kunnen vertragen of zelfs stoppen.”
