Kweekvlees-uitvinder Mark Post: ‘Minder vervuilende veeteelt zonder allemaal vegetariër te hoeven worden’

By Emile Hollman

Voor de ingang van Mosa Meat op een bedrijventerrein in Maastricht gebruiken werknemers gezamenlijk de lunch. Het zijn veelal jonge academici met een master of PhD. Liefst 65 zijn er in dienst, de andere 35 functies gaan naar ontwikkeling, inkoop, HR . “Het is net een volwaardig bedrijf”, grapt chief scientific officer Mark Post die Mosa Meat in 2015 oprichtte met voedseltechnoloog Peter Verstrate. Eerder al, op 5 december 2013, presenteerden ze de eerste hamburger uit kweekvlees in Londen: een snack van 250.000 euro.

Inmiddels is Mosa Meat behalve groot ook internationaal, liefst 23 nationaliteiten zijn er vertegenwoordigd. “Wij hebben geen moeite om mensen te vinden. Voor iemand uit Madrid maakt het niet uit of je in Maastricht, Eindhoven of in Amsterdam zit. Mij komt het wel goed uit dat het in Maastricht is want ik fiets graag van huis naar werk en ik heb geen zin om te verhuizen. Hier op de universiteit is het allemaal begonnen; die aanwezigheid wordt minder belangrijk naarmate het bedrijf groeit en je eigen capaciteit ontwikkelt om bepaalde dingen te onderzoeken. Zo hebben we nu ons eigen laboratorium. Dit bedrijf kan overal bestaan maar we willen het graag hier bij Brightlands houden.”

Je zou denken dat de urgentie om kweekvlees te maken groter is geworden sinds de Europese Commissie de zogenaamde Green Deal lanceerde. “Dit is een wereldprobleem, geen Europees probleem”, kaatst Post. “De toekomstige vleesconsumptie gaat niet in Europa plaatsvinden maar in India en China. Ik voel die urgentie al sinds 2008, heel veel langer dan meneer Timmermans. De politiek loopt mijlenver achter bij wat in de wetenschap al lang bekend was.”

Sergey Brin

In september werd duidelijk dat ook acteur Leonardo di Caprio zich heeft gemeld als investeerder. De grote klap maakte Post toen hij tijdens een ontbijt in het Maastrichtse Crown Plaza Hotel Google-oprichter Sergey Brin als investeerder binnen kon halen. Inmiddels is Mosa Meat op Brightlands het bedrijf waar het meeste geld in omgaat: 75 miljoen.

Voor dit soort radicale ideeën lopen publieke investeringen altijd achter omdat men het risico niet durft te lopen

Mark Post

Het zijn vooral private geldschieters die instappen, zo’n 25 in totaal.  Volgens Post helpt het dat er maatschappelijke waarde in het geding is. “Voor dit soort radicale ideeën lopen publieke investeringen altijd achter omdat men het risico niet durft te lopen.” Overigens gaat het bij kleine investeerders nog altijd om tenminste 500.000 euro. Op heel veel meer publiek geld rekent Mark Post niet. Hij hoopt vooral dat overheden willen investeren in publieke aandacht voor de uitstoot van CO₂ en de mogelijkheden om die te reduceren.

Genoeg draagvlak

Over het draagvlak in de samenleving zegt hij niet te klagen te hebben. Uiteraard doen ze er bij Mosa Meat onderzoek naar. “Ik denk dat mensen overal op de wereld begrijpen dat we een probleem hebben. We kunnen de aarde naar de mallemoer helpen door vlees te blijven eten of uitkijken naar een alternatief zodat we niet allemaal vegetariër hoeven worden. Ongeveer de helft van de mensen vindt kweekvlees een goed idee en dat percentage neemt toe. Dat is bemoedigend.”

Mark Post, ook hoogleraar vasculaire fysiologie, noemt zichzelf een man met een missie. En die missie luidt: wereldwijd de milieu-impact van veeteelt verminderen. De weerstand valt hem nog mee. “Er zijn natuurlijk altijd vleesproducenten, boeren en mensen uit de industrie die verknocht zijn aan hun hamburger maar daar staat tegenover dat er ook vleesproducenten zijn die in ons idee investeren.”

Goedkeuring

Even naar de actualiteit. Hoe staat het ervoor? Post: “We produceren nu een paar kilo per maand voornamelijk om komend half jaar een goedkeuringsaanvraag in te kunnen dienen bij de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA).” Die heeft daar naar schatting anderhalf jaar voor nodig.

Als het kweekvlees veilig en tot volwaardig voedsel wordt verklaard, kan de productie pas echt beginnen. Niet eerder dan tenminste over twee jaar zal Mosa Meat in restaurants verkrijgbaar zijn. Daarna pas in de supermarkt of je zou het zelfs thuis zelf kunnen kweken. Post: “We verwachten dat we uiteindelijk de prijs halen van gewoon vlees maar het is lastig te voorspellen wanneer dat zal zijn. Voorlopig niet in elk geval.”

Kosten verlagen

De vraag is: kan het allemaal niet wat sneller? “We kunnen dat beïnvloeden maar het is lastig. De technologie die wij toepassen komt oorspronkelijk uit de medische wereld. Alle ingrediënten zijn verschrikkelijk duur. Toch zijn het eigenlijk ingrediënten zoals suiker. Suiker thuis op tafel is niet zo duur als de suiker die je tegenkomt in de farmaceutische industrie. Dus ook voor ons geldt dat we buiten de traditionele paden moeten treden. We werken nu bijvoorbeeld samen met veevoederbedrijven. Die maken ook suiker maar geven dat aan varkens. We bekijken of we daar ingrediënten vandaan kunnen halen en onderzoeken of onze cellen dat lusten. Ik stel het wat eenvoudiger voor dan het is, maar hier is wel enorm veel winst te behalen.”

Post gaat verder: “Om nog een voorbeeld te geven: we gebruiken een eiwit genaamd fgf. Dat kostte tot voor kort één miljoen euro per gram. Gelukkig gebruiken we daar minieme hoeveelheden van, maar toch. Datzelfde eiwit of een vergelijkbaar eiwit als insuline wordt op dit moment gemaakt voor honderd euro per gram. Dus geen miljoen. Je kan het zelfs voor vijf euro per gram maken als je zou willen. Dus die industrie moet vooral veranderen. Dat moeten we allemaal onderzoeken, daarom zitten we hier met honderd man.”

Goed, investeerders zijn er, de ingrediënten kunnen goedkoper en Europa heeft tijd nodig. Zijn er meer obstakels?

“Het grootste obstakel is het opschalen van de celkweek, van kleine hoeveelheden naar grote tanks. Je denkt heel simpel: je maakt het gewoon groter maar zo werkt het niet. Het vergt veel onderzoek. We zijn nu bezig met 40 liter tanks en gaan uiteindelijk naar 10.000 liter tanks. Maar we begonnen met een 100 milliliter tankje.”

Silicon Valley

Mosa Meat wordt wereldwijd gezien als koploper op het gebied van kweekvlees. Maar ook in Israël, de VS en Singapore wordt hard aan gewerkt aan de ontwikkeling van kweekvlees. “Ik denk niet dat we kwantitatief de grootste zullen blijven”, zegt Post. “En dat is ook niet nodig hoor. De industrie is enorm. Ik vind het al prachtig als hier een fabriek komt te staan die aan een paar duizend man of enkele tienduizenden mensen werkgelegenheid biedt.”

Niet bang dat de concurrentie sneller gaat? “Natuurlijk wil ik niet linksom of rechtsom ingehaald worden. Ik wil graag winnen, zo zit ik in elkaar. Maar je moet realistisch zijn, je bent niet de enige die dit doet. In Silicon Valley kun je drie keer makkelijker aan geld komen dan hier. Wat in ons voordeel speelt is dat we eerder waren en slimmer zijn.”

Ook interessant: Kweekvis uit een bioreactor

Een sterk team

Amsterdammer Post behaalde in 1982 zijn medisch diploma aan de Universiteit Utrecht en promoveerde in de longfarmacologie. Via het Interuniversitair Cardiologisch Instituut Nederland vertrok hij naar Boston waar hij als assistent professor werd aan Harvard Medical School. Hij verplaatste zijn lab naar New Hampshire om in 2002 weer terug te keren naar Nederland, meer bepaald naar de Universiteit Maastricht en de Technische Universiteit Eindhoven. Eenmaal terug haakte hij aan in een programma om kweekvlees te produceren en bouwde dat als hoogleraar angiogenese weefselkweek verder uit samen met Peter Verstrate met wie hij Mosa Meat oprichtte.

Er gaat een moment komen dat hij los zal moeten laten, is hij daar al mee bezig?

“Voor mij is het heel natuurlijk dat je mensen aanneemt die beter zijn dan jezelf. Dat is wat je hoort te doen. Dat klinkt heel logisch maar veel mensen hebben daar moeite mee. Die willen controle blijven houden. Ik heb dat niet. We hebben hier een zevental senior wetenschappers en die zijn stuk voor stuk allemaal beter in wat ze doen dan ik. En dat moet ook. Gezamenlijk kunnen ze dit makkelijk doen. Officieel ga ik over drie jaar met pensioen, niemand die het gelooft maar dat is dan maar zo. Ik kan morgen ook een hartinfarct krijgen. Dus moet ik mensen coachen om mijn rol over te nemen. Het is echt niet zo dat ik denk dat dit bedrijf instort als ik vertrek.”

Dit bedrijf, en dat is voor een deel de kracht ervan, is opgericht als een middel om een doel te bereiken en niet als doel op zich

Mark Post

T-Bone Steak

Post ziet een goede toekomst voor Mosa Meat. “Ik ben van huis uit wetenschapper dus iets zeker weten doe ik bijna nooit. Maar nee, dit zie ik niet meer mis gaan. Ik ben niet op een dag wakker geworden en dacht: ik ga nu maar eens ondernemer worden. Dit bedrijf, en dat is voor een deel de kracht ervan, is opgericht als een middel om een doel te bereiken en niet als doel op zich. Ik heb me al heel vroeg gerealiseerd dat als ik hamburgers wil maken dat ik dat niet op de universiteit kan doen. Toen wij de eerste hamburger maakten in 2013 zeiden mijn werknemers, die allemaal wetenschapper zijn, leuk maar dit gaan we nooit weer doen. Dan realiseer je je dat de universiteit daar geen omgeving voor is en dat het duidelijk was dat het een bedrijf moest worden.”

Vooralsnog richt Mosa Meat zich op de hamburger. Daar zal het niet bij blijven. “Ik heb wel ideeën over andere producten zoals het produceren van een T-Bonesteak of een Rib-Eye, maar eerst de hamburger. Ik vind een hamburger al heel wat. Er is een bedrijf in de wereld dat meteen een stuk vlees wil maken. Dat vind ik heel moedig. De reden dat wij dat niet hebben gedaan is dat het meteen heel ingewikkeld is, al is het wel te doen. Maar dan loop je het risico dat het té lang duurt voordat zoiets op de markt komt.”

Lees hier meer over Brightlands

Corium

Alsof Post het niet druk genoeg heeft als baas van Mosa Meat en zijn werkzaamheden op de universiteit, heeft hij dit jaar nog een Brightlands-bedrijf opgericht: Corium. Inmiddels is daar subsidie voor binnen en is hij personeel aan het werven.

Lachend: “Mosa Meat doe ik vijf dagen in de week, Corium de andere twee dagen van de week. In feite gaat het om een soortgelijk idee en een vergelijkbare technologie. Daarmee gaan we leer maken. Dat is een hele vervuilende industrie en je hebt er koeien voor nodig met alle gevolgen van dien. We starten met zeven mensen maar ik verwacht dat we over drie jaar net zo groot zijn als Mosa Meat. Er zijn veel minder plekken waar dit gebeurt. Mosa Meat heeft zeventig concurrenten in de wereld, Corium drie. En dat is ook een spin-off van de universiteit en een Brightlands-bedrijf. Ach, we kijken wel even hoe we dat gaan regelen als het ook zo groot wordt.”