DDW gaat niet over nieuwe hebbedingetjes of coole gadgets, maar geeft makers de ruimte om de toekomst te verkennen. Hoe ziet ons leven er over tien jaar uit? Hoe bouwen we onze huizen en kan dat niet duurzamer bijvoorbeeld? Oep Schilling maakt en verkoopt huizen van karton, volgens de maker is het ‘wikkelen’ van zo’n huisje tot acht keer duurzamer dan het bouwen van een traditioneel huis. Voor DDW is hij met drie vrachtwagens afgereisd uit Amsterdam. Op Sectie-C laat hij bezoekers kennismaken met het Wikkelhouse en zijn zoektocht naar duurzamer bouwen en wonen.
De kartonnen huizen zijn opgebouwd uit verschillende segmenten die je gemakkelijk aan elkaar vast kunt maken. Deze segmenten worden in elkaar gewikkeld in een reusachtige machine. Een grote mal vormt de basis van ieder segment. In twee sessies van driekwartier wordt er 320 meter karton om de mal gewikkeld, 24 lagen in totaal. Tussen de lagen karton komt een laag multiplex, zodat het golfkarton niet geplet wordt. De buitenkant wordt afgewerkt met thermowood.
Willy-wonka machine
Bijna ging de ‘Willy-Wonka achtige machine verloren’, hij stond ergens weg te stoffen in een schuur tot Schilling de wikkelmachine tegenkwam. “Ik was meteen gefascineerd door dit bizarre apparaat en besloot het van hem over te nemen.” Die hem was René Snel, een zoon van een papierhandelaar en zelf techneut: “Hij had gevoel voor kwaliteit en sloeg aan het experimenteren. Dat leverde een tomatenkrat op die hij wikkelde van golfkarton. Die was zo extreem sterk, die krat ging wel vier jaar mee.” Snel besloot de machine te vergroten om te bewijzen dat karton stevig genoeg is om er een huis van te maken. “Dat lukte hem uiteindelijk, na heel veel tijd, geld en moeite. Dit was rond de jaarwisseling, mensen waren nog niet bezig met het klimaat of duurzaam bouwen. Hij kreeg de huizen niet aan de man.”
De machine verdween in de schuur van Snel waar deze lange tijd stof stond te happen. Tot Schilling de machine overkocht. “Het was inmiddels 2012 en door onder andere Al Gore kwam klimaatverandering op de agenda. Het was een mooie kans om te laten zien dat er ook manieren van bouwen zijn die de aarde minder belasten. Met Wikkelhouse willen we dat verhaal vertellen.”
Waar komt materiaal vandaan?
“Ik kom uit een tijd waar ik bepaalde dingen vanzelfsprekend vind, terwijl dat natuurlijk onzin is. Juist door de onderwerpen die nu spelen: de plasticsoep in de oceaan en mini-plastics die overal zitten. Maar ook CO2 uitstoot, opwarming van de aarde en meer van dit soort onderwerpen. We zijn ons er steeds meer van bewust dat we maar één aarde hebben en dat we op deze manier niet verder kunnen”, legt Schilling uit. Zijn doel is om een volledig circulair kartonnen huis te ‘wikkelen’. “Hiervoor moet je nadenken hoe je slimmer en duurzamer met materiaal om kunt gaan dan nu gebeurt. We streven naar zo min mogelijk negatieve impact op de aarde. Het karton dat we gebruiken kan na de levensduur gewoon bij het oud papier.”
Maar volledig circulair is het Wikkelhouse (nog) niet: “Waarschijnlijk gaat dat nooit lukken, maar we proberen altijd een stapje dichter bij dat doel te komen. Als eerste ga je op onderzoek uit: waar komt je materiaal vandaan?” Het multiplex dat Schilling gebruikt in de huisjes is gemaakt van organisch afbreekbaar hout, maar dit hout wordt wel verlijmd. “Die lijm is troep, heel veel spullen die verlijmd zijn komen in de vuilverbrandingsoven terecht. Dat is niet te recyclen. Wij zijn nu met een grote multiplex producent in gesprek om te onderzoeken of er ook duurzamere alternatieven voor deze lijm te vinden zijn.”
Lijm is volgens de ontwerper lastig af te breken: “De natuur heeft hier erg veel moeite mee. Bovendien kun je het bijna niet scheiden van andere materialen. Lijm is eigenlijk gewoon plastic, dat uit aardolie komt. We hebben ons lange tijd vooral gefocust op het chemisch modificeren en verkennen van de ongekende mogelijkheden die aardolie heeft. Niemand stond erbij stil dat de afbreektijd van deze opgewaardeerde materialen super lang is.”
Kijken wat je van de natuur kunt leren
Daarom pleit Schilling voor een andere manier van denken: “Nu is een tijd aangebroken dat we onze intelligentie moeten gaan inzetten om na te denken hoe we de cirkel weer kunnen sluiten. Naar een keten waar grondstoffen tot producten worden gemaakt, maar waarin ze net zo makkelijk weer teruggebracht kunnen worden naar grondstof. Ik denk dat we hiervoor veel van de natuur kunnen leren. Wetenschappers onderzoeken dat ook steeds meer. Hoe hechten mosselen zich onderwater bijvoorbeeld aan steen? Dat kan interessante inzichten opleveren, we zouden daar veel meer aandacht aan moeten besteden.”
Om hun eigen processen te verbeteren gebruikt Schilling niet langer beits, maar thermowood om de huisjes af te werken. Beter voor het milieu zo zegt hij. Ook de lijm die ze gebruiken is minder schadelijk voor het milieu: “Lijm is een essentieel makersproduct, het doet zijn werk prima en wordt ook in de bouw veel gebruikt. Maar ik denk dat wel 95 procent van alle lijmen synthetisch zijn. Wij gebruikten houtlijm, maar zijn overgestapt op een duurzamer alternatieft. Met onze methode is een wikkelhouse tot wel acht keer duurzamer dan de bouw van een gewoon huis. Maar we zijn er nog niet.”
Volgens Schilling is het een spanningsveld tussen organisch afbreekbare materialen en comfort van de uiteindelijke gebruikers: “Zetmeellijm is volledig biologisch afbreekbaar. Maar mensen moeten dan wel constant voor hun huis zorgen na periodes van regen. Dat is niet duurzaam, we willen dat een Wikkelhouse minimaal vijftig jaar of langer mee kan gaan. Ondertussen blijft het voor ons een zoektocht om steeds toch wat betere materialen te vinden, die minder impact op de planeet hebben. Maar tegelijkertijd willen we niet dat de kwaliteit van de huisjes achteruit gaat.”
Tijdens DDW probeert Schilling samen met zijn team iedere dag een segment te ‘wikkelen’ op Sectie-C. Ook staan er twee segmenten die al af zijn, zodat bezoekers een beeld krijgen van de kartonnen huisjes.
