Komt er een nationaal pandemiecentrum?

Om deze voor te zijn willen een aantal bedrijven onder leiding van Siemens Healthineers en Siemens Smart Infrastructure een centrale faciliteit met plek voor 1500 IC-bedden op een centrale plek in Nederland bouwen. Volgens Jeroen de Bruin, woordvoerder van Siemens Healthineers kan het Delta Medical Center binnen een jaar gebouwd zijn.

Dat is wellicht te laat voor de huidige pandemie, maar zorgt bij een volgende virusuitbraak dat de reguliere zorg gewoon door kan blijven gaan. “Met de vaccins zou het met corona nu eindelijk goed moeten komen”, zegt De Bruin. Maar dat er een volgende pandemie komt, daar twijfelen experts volgens hem niet over. “Virologen geven aan dat het met onze levensstijl – we leven dicht op elkaar – en de manier waarop we omgaan met de biodiversiteit niet te voorkomen is dat zoiets nog een keer gebeurt. Het is geen kwestie van of, maar van wanneer.”

De gedachte achter de pandemiefaciliteit is dat we moeten leren van wat er nu gebeurt in de zorg en ziekenhuizen. “Sinds het begin van de pandemie staat de zorginfrastructuur onder druk. Het leidt tot aparte IC’s die worden afgeschermd van de ‘normale’ patiënten. Ook het verplaatsen van patiënten naar andere ziekenhuizen – een flinke logistieke operatie – kan die druk niet verlichten. De druk werd tijdens de feestdagen afgelopen jaar voor de tweede keer te hoog en leidde tot afschaling van de reguliere zorg. Volgens cijfers van het RIVM zijn er door die afschaling in de eerste golf minimaal 50 duizend gezonde levensjaren verloren gegaan. Patiënten van wie de behandeling is uitgesteld, soms meerdere malen bijvoorbeeld”, legt De Bruin uit.

Nationaal centrum

Bij een volgende pandemie zou het goed zijn om de logistiek van patiënten vanuit een centrale locatie te regelen. De Bruin: “Het is ontzettend complex om patiënten door het hele land te verdelen naar capaciteit van ziekenhuizen. Op een gegeven moment zijn er zelfs patiënten naar Duitsland overgeplaatst. Met een centrale faciliteit is dit niet nodig. Lelystad bijvoorbeeld zou een ideale locatie zijn. Er kunnen helikopters landen en medisch personeel kan hier makkelijk komen en opgevangen worden.”

Met 1500 IC-bedden, inclusief triage-units, diagnostische ruimtes, OK-complex, mortuarium, kantoren en facilitaire voorzieningen wordt het centrum een flinke operatie die – los van de initiële bouw – zo’n 50 miljoen euro per jaar zal kosten. Veel geld voor iets waarvan we niet zeker weten of we het wel nodig gaan hebben. De Bruin: “De impact van de huidige lockdown en afschaling van de zorg is enorm. Zowel maatschappelijk als economisch. Zoiets is in de toekomst te voorkomen. Het plan dat wij nu voorstellen zorgt ervoor dat reguliere patiënten tijdens een pandemie zorg krijgen. Bovendien is het niet zo dat er heel het jaar door 1500 IC-bedden beschikbaar zijn. De faciliteit heeft een flexibele inrichting en kan binnen 48 uur voor 20 procent operationeel zijn en opschalen naar 1500 bedden binnen 120 uur”, legt De Bruin uit.

Personeel opleiden

Ook het bemannen van de faciliteit met voldoende geschoold personeel is – in tegenstelling tot wat veel mensen denken – gewoon mogelijk. Hiervoor hebben de bedrijven het volgende bedacht: een zogenaamde ‘nationale reserve’ waarin elk Nederlands ziekenhuis bijdraagt in medisch personeel. Afhankelijk van de capaciteit in ieder ziekenhuis wordt maximaal twintig procent van het zorgpersoneel overgeplaatst naar de pandemiefaciliteit tijdens een pandemie. Zo blijft er altijd tachtig procent beschikbaar voor de reguliere zorg.

Samen met de TU van Twente zocht Siemens Healthineers uit wat specialisten moeten kunnen. De Bruin: “Wat duidelijk werd, is dat covid-patiënten op de IC’s allemaal dezelfde soort klachten hebben. Hiervoor zijn andere skills nodig dan bij een traumacentrum waar allerlei verschillende soorten patiënten binnenkomen.”

Binnen drie maanden starten

Volgens het plan kunnen reguliere verpleegkundigen zich via e-learning of korte cursussen laten bijscholen in specifieke vaardigheden. Ze worden opgeleid om onder supervisie van een IC-verpleegkundige ondersteuning te bieden. “Dit om ademhalingsapparatuur te kunnen bedienen of andere specifieke vaardigheden bij te leren. Om deze kennis op peil te houden krijgen ze om de zoveel tijd een opfriscursus”, zegt De Bruin.

Het duurt ongeveer drie maanden om genoeg assisterende IC-verpleegkundigen op te leiden voor de ‘nationale reserve’. Volgens berekeningen van de TU Twente kunnen er ongeveer drie- tot vierduizend assisterende IC-verpleegkundigen in een jaar opgeleid worden. Ruim voldoende om tijdens een pandemie de druk aan te kunnen.

Volgens De Bruin is het plan nu aan de politiek aangeboden. De betrokken bedrijven willen hiermee laten zien dat het aanpakken van een pandemie ook anders kan. Er lopen verschillende gesprekken over of het er daadwerkelijk gaat komen. De Bruin: “Voor ons is het duidelijk dat we op deze manier kunnen voorkomen dat de zorg wordt afgeschaald. We zitten met bouwers om tafel die ervaring hebben met dit soort projecten en we kunnen binnen 12 maanden volledig operationeel zijn. We zitten nu nog volop in de bestrijding van de coronapandemie en doen er alles aan om hier zo snel mogelijk uit te komen. Maar er zullen knopen doorgehakt moeten worden voordat er een volgende pandemie komt.”