Om de opwarming van de aarde te beperken, moet Nederland actief CO₂ uit de atmosfeer verwijderen. Dit gaat verder dan het planten van bomen. Dat zegt de Wetenschappelijke Klimaatraad (WKR) in een advies. De raad stelt voor dat er moet worden ingezet op technologieën voor permanente CO₂-verwijdering. Deze methodes zijn essentieel voor sectoren zoals landbouw en luchtvaart die niet snel klimaatneutraal worden. Ondanks de kosten en de benodigde ruimte en energie, waarschuwen experts voor de hoge prijs van inactiviteit. Het advies benadrukt de noodzaak voor een snelle actie van de overheid.
Waarom dit belangrijk is:
De Wetenschappelijke Klimaatraad (WKR) heeft een duidelijke oproep aan de Nederlandse overheid gedaan: er moet meer geïnvesteerd worden in CO₂-verwijderingstechnologieën. Deze technologieën zijn onmisbaar om de klimaatdoelstellingen van Nederland voor 2050 te realiseren. Het is een ambitieuze oproep, gezien de landbouw en luchtvaart, twee belangrijke sectoren van de Nederlandse economie, waarschijnlijk niet klimaatneutraal zullen zijn tegen die tijd.
Technologie in opkomst: veelbelovend maar kostbaar
Beatrix Bos is projectmanager en impact creator bij Carbyon. Carbyon wil van het direct afvangen van CO₂ uit de lucht een betaalbare en schaalbare technologie te maken. “Voor ons komt de conclusie van het rapport niet als een verassing. In alle scenario’s van IPCC rapporten (Intergovernmental Panel on Climate Chang, red.) komt CO₂ verwijdering al jaren voor. Bomen en biomassa kunnen daarbij helpen, maar het is lastig om dat op grote schaal in te zetten. Bomen groeien langzaam, er is heel nauwkeurig bosbeheer nodig. Met een paar kilogram van ons materiaal kunnen wij meer dan 100 keer zo veel afvangen.”
Wat is CO2 verwijdering?
Het uit de atmosfeer halen en langdurig vastleggen van CO2. Dat kan tijdelijk, door CO2 op te slaan in bossen, bodem of producten. Liever wil je CO2 permanent opslaan, bijvoorbeeld diep onder de grond en in gesteenten.
Wat wel nieuw is, is de schaal waarop WKR nu aankondigt dat CO₂ verwijdering uit de lucht moet gaan plaatsvinden. “Dat nu expliciet genoemd wordt dat Nederland vol moet gaan inzetten op Direct Air Capture-technologie, is verrassend.”
Direct Air Capture
Direct Air Capture (DAC)-technologie is een van de veelbelovende technologieën voor CO₂-verwijdering, waarbij CO₂ rechtstreeks uit de atmosfeer wordt gehaald om ondergronds op te slaan. Carbyon hoopt de DAC-technologie zo te kunnen inzetten dat de kosten onder de €100 per ton CO₂ uitkomen. Hun Air Processing Units (APU’s) zijn compact en betaalbaar, wat zeer aantrekkelijk kan zijn voor Nederland, gezien de beperkte beschikbare ruimte.
Het aantrekken van financiering en het creëren van een gunstige markt blijven echter uitdagingen. Hans de Neve, ceo van Carbyon, benadrukte eerder al dat het niet de technologie is die een uitdaging vormt, maar het vinden van de benodigde financiering en het stimuleren van de vraag. De Nederlandse overheid zal dus moeten kijken naar manieren om deze technologieën financieel haalbaar te maken.
Het advies van WKR kan daarbij helpen. Bos: “Het is een realisatie: we moeten investeren om de technologie een kans te geven. Het is heel belangrijk dat overheden en beleidsmakers aangeven – net als bij windparken – dat ze op CO₂-afvanginstallaties willen inzetten. Bovendien, er is nog heel veel geld nodig om de technologie goed door te ontwikkelen en op te schalen.”
De balans tussen reductie en verwijdering
Het is cruciaal om een balans te vinden tussen het verminderen van CO₂-uitstoot en het verwijderen ervan uit de atmosfeer. Hoewel de WKR benadrukt dat uitstootvermindering de hoogste prioriteit heeft, is het duidelijk dat bepaalde sectoren niet snel genoeg kunnen verduurzamen om de gestelde klimaatdoelen te halen. Hierdoor is verwijdering niet alleen noodzakelijk, maar moet het ook snel ontwikkeld worden.
De Nederlandse overheid wordt geadviseerd om een inkoopprogramma te starten voor permanente CO₂-verwijdering en intensiever te gaan samenwerken met EU-lidstaten. Dit zou de ontwikkeling van technologieën kunnen versnellen en de kosten kunnen spreiden over meerdere landen. De nadruk ligt hierbij niet op het vinden van een excuus om CO₂-uitstoot voort te zetten, maar om een reële bijdrage te leveren aan een klimaatneutrale toekomst.
Race tegen de klok
De tijd dringt om CO₂-verwijdering op de vereiste schaal te brengen. De elektriciteitsvoorziening zal naar verwachting rond 2040 klimaatneutraal zijn, maar de landbouw en luchtvaart zullen ook in 2050 waarschijnlijk nog CO₂ uitstoten. De focus moet volgens het rapport van WKR liggen op het maximaliseren van uitstootvermindering in alle sectoren, maar ook op het compenseren van de onvermijdelijke restuitstoot.
De WKR waarschuwt voor concurrentie tussen CO₂-verwijdering en uitstootverlaging. Een strikte limiet op de restuitstoot van sectoren zoals de luchtvaart en landbouw kan ervoor zorgen dat de compensatiedoelen haalbaar blijven. Bos: “CO₂ uit de lucht verwijderen is geen holy grail. Hans (de Neve, red.) vergelijkt het vaak met een kraan die openstaat. Het water staat ons aan de lippen; er moet gedweild worden én de kraan moet dichtgedraaid worden. DAC kan helpen bij het dweilen, maar initiatieven om processen groener en schoner in te richten, zijn onmisbaar.”
