Bibliotheek Eindhoven viert dit jaar haar honderdjarige bestaan met een jubileumjaar. Op 16 januari wordt dat jaar ingeluid met een feestelijke dag in de Witte Dame, waarbij inwoners wordt gevraagd mee te denken over de toekomst van Eindhoven. Maar hoe ziet die toekomst er voor de bibliotheek uit?
“Er zijn er maar weinig die de 100 halen”, grapt directeur Albert Kivits.
Transitie
De bibliotheek heeft zich in 2012 en 2013 opnieuw uit moeten vinden. Het budget werd gehalveerd en dat leidde tot een reorganisatie. Al is het volgens Cilia Groothuis, woordvoerster van de bibliotheek, eerder een ‘transitie’ geweest. De organisatie heeft alle belanghebbenden bij het organiseren van de nieuwe bibliotheek bij het proces betrokken. “‘Wie zijn we? Wat zou onze rol nou echt moeten zijn? En voor wie?’ Dat zijn we ons gaan afvragen”, vertelt Groothuis. Die aanpak leverde de organisatie deze week een Gouden Gewei op, een prijs voor de organisatie die zich het beste weet aan te passen aan het veranderlijke digitale tijdperk.
Trots! Het Gouden Gewei gewonnen, prijs voor verandercommunicatie HvE #verandercongres pic.twitter.com/Mfwkekj2dH
— Bieb040 (@bieb040) 11 januari 2016
De bibliotheek is dichter bij de Eindhovenaren komen te staan en moet ‘niet zo hoogdravend zijn, maar bescheiden en er vooral zijn voor die mensen waar je veel voor kunt betekenen’, legt Groothuis uit, die blij is met het verdwijnen van de ‘akelige hoeveelheid rapporten’. “Je kunt het vergelijken met de katholieke kerk, vertelt Kivits. “Die hebben ook zoiets van: ‘als het je niet bevalt blijf je maar lekker thuis’. Zij zitten dan ook met halflege kerken. Dat willen wij niet. Je moet er in plaats daarvan juist iets eigentijds van maken.”
Meer over de transitie: ‘De bieb: van een gebouw met boeken naar een trots gedragen merk’
Koers
Honderd jaar na de oprichting van de bibliotheek is het doel hetzelfde gebleven:
Eene gelegenheid te scheppen waar iedereen kosteloos, zonder onderscheid te scheppen van godsdienst, staatkundige overtuiging, rang of stand, de middelen kan vinden voor verdere ontwikkeling en bekwaming en voor ontspanning.
Deze zin is terug te vinden in het manifest van de bibliotheek, waarmee een duidelijke koers wordt bepaald. Alles staat in dienst van het doel, en daarmee dus van (de geletterdheid van) de Eindhovenaren. Uit het manifest blijkt dat de bibliotheek zich vroeger ook niet beperkte tot het aanbieden van boeken, al was dat waarschijnlijk wel de meest geschikte manier. Het arsenaal van de bibliotheek is tegenwoordig echter stevig uitgebreid.
Anno 2016 zet de Eindhovense bibliotheek de strijd tegen laaggeletterdheid en voor mediawijsheid onverminderd voort. Er is zelfs een vijand bij gekomen: digibetisme. Zelfs Eindhoven, de ‘smartest region in the world‘, kent maar liefst 43.000 inwoners (19%) met een gebrek aan digitale vaardigheden, en 25.000 mensen (11%) die moeite hebben met lezen. Deze groep is van alle leeftijden. Volgens de bibliotheek komen daar ieder jaar 600 tot 1000 laaggeletterden bij. “En als je dan als stad zegt dat je zo ambitieus bent, moet je daarmee aan de slag”, vindt Groothuis
Het atelier van de wijk
Die strijd wordt niet alleen meer gestreden in de bibliotheek en traditionele boeken zijn ook niet meer de enige geschikte wapens. E-books, workshops, lezingen, ontmoetingen, het hoort er allemaal bij. En waar de bibliotheek zich vroeger beperkte tot één hoofdlocatie en een aantal vestigingen in de wijken, is zij nu fijnmaziger in de gehele stad aanwezig. De bibliotheek is inmiddels aanwezig op zeventig basisscholen en werkt samen met de door wijkbewoners opgerichte 13 burgerbibliotheken. Die ontwikkeling zet zich verder voort. Het streven is om op nog meer plekken in de stad aanwezig te zijn, liefst in samenwerkingsverband.
Binnenkort begint de bieb met een nieuw project: ‘het atelier van de wijk’. Dit is een pedagogisch concept waarbij geïnteresseerde buurtbewoners naar een locatie in de wijk kunnen komen om aan de slag te gaan met het leren van de meest uiteenlopende dingen. Kivits: “Het uitgangspunt is dat je je aanpast aan de leerstijl van de ander. De een leert makkelijker door iets met zijn handen te doen, de ander wil het liever verwerken in een toneelstuk. Of misschien toch gewoon door een boek op te pakken.” Het project start met een pilot in een wijk met veel laaggeletterden.
“We veranderen langzaam van een schriftcultuur naar een beeldcultuur. Dat gaat tezamen met een andere manier van denken. De schriftcultuur is namelijk nogal mechanistisch en hiërarchisch, terwijl de beeldcultuur rust op een meer democratische basis”, aldus Kivits.
Duiding
Kivits verwacht niet dat de bibliotheek overbodig wordt. Volgens hem is er altijd iemand nodig die de duiding biedt, vooral in een tijd waarin iedereen zomaar van alles kan roepen en het ook nog eens snel verspreid kan worden. Ook verwacht hij dat het persoonlijke contact onmisbaar blijft, iets dat voor hem ook zo kenmerkend is voor Eindhoven. “Kennis op zich is dood; de interactie maakt het levend.”
Vanaf de aftrap op 16 januari (programma) zullen er gedurende het jubileumjaar een aantal speciale dagen worden georganiseerd.
