Een nieuwe behandeling van kanker met een combinatie van koperen nanodeeltjes en imunotherapie, maakt in bepaalde gevallen een chemo overbodig. Dat is voor veel patiënten van groot belang. Een chemotherapie heeft ingrijpende bijwerkingen. De nieuwe behandeling is getest voor long- en darmkanker, maar kan worden gebruikt voor 60 procent van alle kankeraandoeningen.
De ontdekking is het resultaat van een samenwerking tussen de KU Leuven, de Universiteit van Bremen, het Leibniz-instituut voor materiaalkunde en de Universiteit van Ioannina (VS).
Wetenschappers zien steeds meer heil in het bestrijden van kanker door middel van het eigen immuunsysteem van de mens. Toch leidt dat in veel gevallen niet tot het definitief verdwijnen van tumoren. Het internationale wetenschappelijk team uit België, Duitsland en de Verenigde Staten ontdekte dat nanodeeltjes van koperoxiden – een verbinding van koper en zuurstof- giftig zijn voor kankercellen.
Succes door combinatie van nanodeeltjes en immuuntherapie
“Grote hoeveelheden metaaloxiden kunnen gevaarlijk zijn voor de mens, maar op nanoschaal en bij gecontroleerde, veilige concentraties kunnen ze juist gunstig zijn,” leggen professor Stefaan Soenen en Bella B. Manshian van de KU Leuven uit.
Een behandeling met nanodeeltjes alleen is echter onvoldoende. Dan komen de kankercellen weer terug. Een succesvolle bestrijding lukt wel als het wordt gecombineerd met immunotherapie. “We ontdekten dat de koperverbindingen niet alleen de tumorcellen rechtstreeks kunnen doden, maar ook de cellen in het immuunsysteem activeren die tumoren kunnen aanvallen”, zegt Manshian.
De combinatie van de nanodeeltjes en immunotherapie werkt daardoor als een vaccin voor long- en darmkanker. De onderzoekers brachten bij muizen nieuwe tumorcellen in. Deze weden daarop direct verwijderd door het immuunsysteem. Dat was door de behandeling met nanodeeltjes geprogrammeerd om op zoek te gaan naar nieuwe, vergelijkbare cellen in het lichaam.
De nieuwe techniek kan worden gebruikt voor ongeveer zestig procent van alle kankers. Het gaat daarbij om kankercellen die voortkomen uit een mutatie in het p53-gen. Het gaat dan om long-, borst-, eierstok- en darmkanker. “Voor zover ik weet, is dit de eerste keer dat metaaloxiden worden gebruikt om kankercellen efficiënt te bestrijden met langdurige effecten in levende modellen”, zegt Soenen. “Nu willen we kijken naar andere metalen nanodeeltjes en identificeren welke deeltjes welke soorten kanker beïnvloeden. Dat moet resulteren in een uitgebreide databank.”
Behandeling maakt chemotherapie overbodig
Een heel belangrijk neveneffect van de nieuwe aanpak is dat chemotherapie niet meer nodig is. Chemo gaat gepaard met grote bijwerkingen. Bij deze therapie worden niet alleen de kankercellen vernietigd, maar ook gezonde cellen. Zo worden bijvoorbeeld in bepaalde gevallen ook witte bloedcellen vernietigd, waardoor het immuunsysteem van de patiënt wordt uitgeschakeld.
Het team gaat ook tumorcellen op basis van weefsel van kankerpatiënten testen. Als dat ook tot successen leidt, wil Soenen een klinische proef beginnen. Hij pleit voor internationale samenwerking. “Nanogeneeskunde wordt steeds populairder in de VS en Azië, maar Europa loopt hierin achter. We hebben meer interdisciplinaire samenwerking nodig, zodat we elkaar beter kunnen begrijpen en op elkaars kennis kunnen voortbouwen.”
De volledige tekst van de studie “Model-Based Nanoengineered Pharmacokinetics of Iron-Doped Copper Oxide Applicable to Nanomedicine” door Hendrik Naatz, Bella B. Manshian, Carla Rios Luci, Vasiliki Tsikourkitoudi, Yiannis Deligiannakis, Johannes Birkenstock, Suman Pokhrel, Lutz Mädler en Stefaan J. Soenen is gepubliceerd in het tijdschrift Angewandte Chemie.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
