Honderdduizenden Nederlanders lijden aan kristalziekten als jicht, pseudojicht en artrose. Met de baanbrekende microscoop van het Limburgse Crystalytics, die werkt met geavanceerde spectroscopische technieken, kan men in de toekomst rekenen op een snellere en nauwkeurige diagnose. Dankzij recente financiering die het bedrijf ontving vanuit LIOF komt toetreding tot de markt dichterbij.
Binnen de reumatologie komen veel ziekten voor die door kristallen worden veroorzaakt. Deze kristallen kunnen ontstekingen en pijn veroorzaken door zich op te stapelen in gewrichten en weefsels. De innovatieve microscoop van Crystalytics kan het aantal verkeerde diagnoses voor deze ziekten aanzienlijk verminderen. Bij patiënten wordt sneller de juiste diagnose gesteld en ze ontvangen dus ook sneller een passende behandeling.
Het bedrijf ontving onlangs financiering van LIOF vanuit het Limburg Startup Capital Fund (LSCF) om het apparaat in de markt te zetten. LSCF is een fonds voor startups en innovatieve mkb’ers die bijdragen aan maatschappelijke transities: energie, circulariteit, gezondheid en digitalisering.
Honderd jaar oud
Hoe het kan dat de microscoop zo goed ‘zijn werk doet’, ligt aan de techniek. In de microscoop zitten twee technologieën geïntegreerd: de polarisatiemicroscoop (de huidige gouden standaard) en de Raman-spectrografie. Deze techniek kennen we al honderd jaar, maar is nog nooit eerder toegepast in de geneeskunde, vertelt Tim Jansen, CMO van Crystalytics, tevens reumatoloog in het VieCuri ziekenhuis. “Een polarisatiemicroscoop laat specifieke kristalstructuren zien die bijvoorbeeld bij jicht of pseudojicht horen.
In de scheikunde bestaat echter al langer de Raman-spectrografie, bedacht door Indiase natuurkundige Chandrasekhara Venkata Raman, die daarvoor in 1930 de Nobelprijs voor Natuurkunde ontving. Deze techniek, zo legt de reumatoloog uit, kan moleculaire bindingen identificeren die uniek zijn voor een bepaalde kristallen of deposities die bepalend zijn voor een specifieke ziekte, zodra er een laserlicht op schijnt. Er vindt in feite direct identificatie plaats van partikels die anders onzichtbaar zouden blijven. Jansen is zelfverzekerd: “Dit zou weleens de gouden standaard kunnen worden in het diagnostische proces van allerlei ziektes waar deposities een oorzakelijke rol spelen.”
Kristallen, microplastics en titaniumdeeltjes
De microscoop is tot meer in staat dan enkel het identificeren van kristaldeposities. Zo ‘ziet’ het apparaat ook microplastics of titaniumdeeltjes die mogelijk verband houden met bepaalde ziektes. “We hebben titaniumdioxidepartikels ontdekt bij mensen met een prothese. Deze konden we nog niet herkennen voordat deze microscoop er was.” Dit zou kunnen duiden op een oorzakelijk verband, maar er is meer onderzoek nodig om dat aan te tonen.
Verbluffende resultaten
Eerdere onderzoeken van de startup, gefinancierd door LIOF, ReumaNederland en VieCuri, toonden al aan dat het prototype werkt. Voorsorterend op CE-certificering, wat aangeeft dat een product volgens de fabrikant aan alle EU-eisen voldoet, zijn inmiddels meer dan 400 samples geanalyseerd. Daaruit bleek dat de correcte diagnosestelling voor jicht van 81% naar 100% ging en voor pseudojicht van 65% naar 98%. Daarnaast wordt de huidige analysetijd van 30 minuten teruggebracht naar 10 of zelfs 5 minuten.
Financiering vanuit LIOF
De microscoop bestaat nu nog als prototype. Dankzij de financiering van LIOF zet Crystalytics de eerste stappen richting commercialisatie. “We voeren nu een onderzoek uit om te kijken of de kristallen die we hebben gevonden in 30 monsters van artrosepatiënten, consistent aanwezig zijn. Ook willen we nagaan of de aanwezigheid van deze kristallen kan voorspellen hoe patiënten op bepaalde medicijnen reageren.”
Crystalytics werkt nauw samen met het VieCuri ziekenhuis, het Maastricht UMC+, ReumaNederland en de Universiteit Twente. In de loop van tijd zoekt de startup ook de samenwerking op met buitenlandse ziekenhuizen. Daarnaast wil Crystalytics wetenschappelijk onderzoek ondersteunen voor de farmaceutische industrie.
Optimaliseren
Ondertussen optimaliseert de startup de microscoop. Arjen Baetsen, CEO van Crystalytics: “We onderzoeken bijvoorbeeld hoe we kunstmatige intelligentie (AI) kunnen toepassen voor het automatisch identificeren van kristalgroepen. Uiteindelijk moet het apparaat dusdanig in elkaar zitten dat iedereen er gemakkelijk mee kan werken.” De microscoop is te vinden in het laboratorium van het VieCuri ziekenhuis, zodat huisartsen in de regio eenvoudig monsters kunnen laten analyseren.
Jicht, pseudojicht en artrose zijn de eerste ziekten waar Crystalytics zich op focust. “Binnen een jaar of twee betreden we de Nederlandse markt met de microscoop zelf”, verwacht Baetsen. Daarna volgen Duitsland, Frankrijk en Spanje. Later moet de rest van de wereld volgen.
Een conservatieve markt overtuigen
Jansen en Baetsen zijn optimistisch over de toekomst van hun bedrijf. “Feit is dat we met een vernieuwend instrument een redelijk conservatieve markt betreden. Wij hebben tot nu toe echter weinig weerstand ervaren. Internationale experts zijn erg geïnteresseerd. De afgelopen honderd jaar is de Raman-spectrografie nauwelijks ingezet in de geneeskunde, maar wij gaan daar verandering in brengen”, besluit Baetsen glimlachend.
Samenwerking
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
