Als er één categorie bedrijven verantwoordelijk is voor innovatie in Nederland, dan zijn het wel de startups. Omdat Innovation Origins altijd op zoek is naar relevante innovaties is er alle reden het complete Nederlandse startup-ecosysteem een keer goed in beeld te brengen. Op basis van datasets van StartupDelta zijn we bij alle provincies langs gegaan. In 14 afleveringen, gepubliceerd tussen 24 dember 2018 en 7 januari 2019, geven we een overzicht van het startup-ecosysteem in Nederland. De serie is gemaakt door de journalisten van coöperatie PitchProducties, in opdracht van Innovation Origins. Vandaag: de inleiding.
Adyen, Ticketswap, Thuisbezorgd.nl, Travelbird en Booking.com: iedereen zal ten minste één van deze namen herkennen. Het zijn allen voorbeelden van relatief jonge, Nederlandse ondernemingen die in korte tijd zijn uitgegroeid tot miljoenenbedrijven. Startups, zo worden ze ook wel genoemd.
Wat begint als een klein idee, spontane ingeving of brainstormsessie, kan via de juiste weg uitgewerkt worden tot een wereldspeler als Uber of Airbnb. Althans, dat is de wilde fantasie die vaak rond het begrip startup hangt. In werkelijkheid legt het gros van de ondernemingen ergens op dit hobbelige pad het loodje.
Toch blijft het begrip een toverwoord, onder andere door de innoverende potentie die aan de term verbonden wordt. Mede door deze potentie en de kansen die succesvolle startups bieden voor economische groei en werkgelegenheid, zijn er op lokaal, regionaal, nationaal en internationaal niveau talloze initiatieven om startups te steunen, onder meer door financiële en begeleidende steun aangeboden rond fondsen, incubators en accelerators.
In de komende twee weken brengen wij in een dagelijks gepubliceerde serie artikelen het Nederlandse startup-ecosysteem in kaart. Dit doen wij in navolging van recent EU-onderzoek, waarin voorop stond dat “startup-hubs overal groeien, en het met talloze initiatieven vanuit overheden en private spelers een goed moment is om te kijken naar het Europese startup-ecosysteem.”
We spreken hiervoor met tientallen mensen, die allemaal op een verschillende plek en vanuit verschillende functies het Nederlandse startup-ecosysteem maken tot wat het is: van startups zelf tot lokale politici, managers van regiofondsen en medewerkers van innovatie-hotspots.
Per provincie vertellen we een ander verhaal, maar met dezelfde insteek: hoe worden startups in de provincie ondersteund, en wat kenmerkt het startup-ecosysteem in deze regio? Dit doen we met de achterliggende filosofie dat er in Nederland in alle regio’s wel iets speelt qua startup-initiatieven.
Hubs
Deze gedachte komt niet uit het niets. “Zeker niet overal in Nederland evenveel, maar op veel plekken speelt het”, zo vertelt Myrthe Hooijman van StartupDelta namelijk over het innovatie-landschap. Volgens haar zijn initiatieven redelijk over Nederland verspreid, hoewel er “natuurlijk” in de Randstad meer gebeurt vanwege het grotere aantal inwoners, bedrijven en kennisinstellingen.
Kort benoemt ze een aantal hubs voor innovatie. Het gaat over Amsterdam, Rotterdam en Den Haag, maar ook Eindhoven is volgens haar een gebied waar grote bedrijven als Philips en ASML “de innovatie aantrekken”. Daarnaast noemt ze ook Twente – “heel opkomend” – en Groningen, de WaterCampus in Friesland en agrotech-hotspot Wageningen.
Voor StartupDelta is Hooijman onder andere verantwoordelijk voor het contact tussen de organisatie en Nederlandse regio’s. StartupDelta zelf beschrijft ze als de “accelerator van het ecosysteem”, er uiteindelijk op gericht om nieuwe, innoverende technologie via bedrijven snel naar de markt en wereldwijd opgeschaald te krijgen.
Lokale acceleratie
Interessant is dan ook dat StartupDelta er rond startups geen strakke definitie op nahoudt. “Precies begrenzen wat een startup is, is voor ons doel niet zo relevant’, vertelt Hooijman. Om acceleratie in het ecosysteem mogelijk te maken, gaat het de organisatie in regionale zin namelijk vooral om het bouwen van netwerken en het verbinden van deze regionale netwerken.
Als voorbeeld noemt ze het Startup in Residence-programma, waarbij jonge, oplossingsgerichte ondernemers via challenges worden gekoppeld aan vraagstukken van ministeries, provincies en gemeenten. Daarnaast benoemt ze het ontstaan van een “startup-officersnetwerk”, waardoor het nu duidelijker is wie er bij overheidsorganisaties, ministeries, provincies en gemeenten benaderd kan worden als het om startups gaat.
Definitieproblemen
Verder blijkt het begrip startup überhaupt moeilijk definieerbaar te zijn. Voor de Kamer van Koophandel (KvK) staat het begrip bijvoorbeeld ook niet vast. Want hoewel op de overheidswebsite ondernemersplein.nl staat dat het gaat om een bedrijf “met een vernieuwend idee waarbij een schaalbaar of herhaalbaar product of dienst gemaakt wordt, vervaardigd door middel van nieuwe technologie”, staat er ook dat het “lastig is een definitie van startups te geven.”
“Het is geen wettelijke term”, legt een woordvoerder van de KvK uit. “Het is meer een algemeenheid, zoals zzp of mkb”, stelt hij. Toch zijn de begrippen zzp en mkb voor veel mensen duidelijker dan het begrip startup. Wat hier onder meer bij meespeelt, is dat een startup gedefinieerd kan worden door aspecten als innovativiteit (er moet een innovatief idee ten grondslag liggen), de schaalgrootte (niet te veel werknemers), omzet (niet te hoog), mate van groei (daar moet nog wel sprake van zijn) en de leeftijd van het bedrijf (maximaal drie of vijf jaar oud, afhankelijk van waar je de definitie opzoekt).
Daarnaast wordt er nog vaak onderscheid gemaakt tussen startups en scale-ups. Volgens Emilie Verbunt van Dutchbasecamp, een organisatie die Nederlandse start- en scale-ups ondersteunt bij een sprong naar de internationale markt, zijn scale-ups vaak een tandje groter en hebben zij al tractie op de Nederlandse markt.
Startups definieert zij voor Dutchbasecamp als snelgroeiende, jonge en innovatieve bedrijven die met een technische oplossing de markt ontwrichten. Maar, zo stelt ook zij: de definities zijn zeker niet heilig.
Data
Ook wij werken in deze serie niet met een vaste definitie van het begrip startup. Toch voelt het fijn om een bepaalde mate van houvast te hebben. Om per provincie een eerste inschatting te maken wat betreft het aantal en het soort startups, gebruiken we daarom door StartupDelta bijgehouden data. De dataset bestaat uit meer dan 5000 startups.
Dennis Huisman, die deze data voor StartupDelta verwerkt, vertelt dat deze data automatisch wordt verzameld door nieuwsartikelen te scrapen. Een programmaatje spit deze artikelen door op relevante informatie, bijvoorbeeld hoeveel geld er in investeringsrondes is opgehaald.
Volgens Huisman is de lijst met startups sowieso niet compleet en zitten er soms ook wat foutjes tussen. Zeker bij kleine startups kan het soms maanden duren voordat je ze in de database terugziet en zo nu en dan staat er ook een groter bedrijf tussen. Toch geeft deze data vooralsnog het beste beeld over hoe startups in Nederland verdeeld zijn: waar wij komende weken meer verduidelijking over geven.
De serie “het startup-ecosysteem van Nederland” verschijnt in de komende weken dagelijks op Innovation Origins. Hierbij komen de verschillende provincies van ‘klein’ naar ‘groot’ aan bod, op basis van het aantal door StartupDelta aangegeven startups.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
