De behandeling van prostaatkanker begint over het algemeen na de diagnose met het verwijderen van de prostaat, gevolgd door bestraling, chemotherapie, hormoontherapie, of een combinatie daarvan. Als de kanker echter al in een vergevorderd stadium is, zijn er vaak nauwelijks nog behandelingsmogelijkheden. Een daarvan is het via de op de tumor aanwezige prostaat specifiek membraan antigeen (PSMA). Deze stof kan de tumorcellen niet alleen zichtbaar maken maar ook beschadigen.
Artsen van de Universiteit van Saarland in Saarbrücken hebben nu ontdekt dat een geneesmiddel dat eigenlijk al ineffectief was geworden, leidt tot de vorming van veel meer PSMA-moleculen op het oppervlak van de tumor. Op die manier kan veel meer radioactieve stof naar de tumorcellen worden gestuurd dan tot nu toe het geval was.
Cellen van binnenuit vernietigen
Twee receptoren op het oppervlak van de tumor zijn daarbij doorslaggevend: het “prostaatspecifiek membraanantigeen” (PSMA), dat zeer vaak op het oppervlak van prostaattumoren wordt aangetroffen. Daarnaast speelt een ander type receptor een rol op de tumor, waardoor mannelijke geslachtshormonen zoals testosteron worden aangetrokken. Met behulp van PSMA zijn de wetenschappers erin geslaagd om radioactieve stoffen naar de tumorcel te loodsen, om de kwaadaardige cellen van binnenuit te vernietigen. In principe geldt, dat hoe meer radioactiviteit de artsen in de cellen kunnen inbrengen, hoe meer er beschikbaar is zonder de totale dosis te verhogen.
“Prostaattumoren hebben testosteron nodig zoals een auto benzine nodig heeft”, legt professor Samer Ezziddin, specialist in nucleaire geneeskunde, uit. Net als zijn collega’s is Ezziddin gespecialiseerd in de behandeling van vergevorderde prostaatkanker. Een specifieke therapie heeft dus tot doel deze receptoren te blokkeren en zo de kanker te ontdoen van zijn brandstof. “Dit werkt een tijdje heel goed met medicijnen zoals bijvoorbeeld enzalutamide. De tumor krimpt dan als gevolg daarvan”, legt de arts uit. “Na een bepaalde periode – een paar maanden, misschien twee jaar als het goed gaat – werkt het medicijn niet meer en groeit de tumor weer aan. Omdat het medicijn dan niet meer effectief is, wordt het gebruik meestal stopgezet.
Wetenschappers gingen op hun gevoel af
De wetenschappers ontdekten het speciale effect van dit eigenlijk ineffectieve middel door op hun gevoel af te gaan. “We hadden al een vermoeden. Later zagen we duidelijke aanwijzingen dat de PSMA-dichtheid toeneemt wanneer de androgeenreceptor op het tumoroppervlak, waarop testosteron aansluit, is geblokkeerd”, zegt Ezziddin. “We konden aantonen dat de toediening van enzalutamide heeft geleid tot een aanzienlijke toename van de PSMA-dichtheid op het tumoroppervlak. Ook al had het geen effect in de oorspronkelijke zin en was de toediening al gestopt”, legt Samer Ezziddin uit.
Hoewel het onderzoek beperkt was tot slechts tien patiënten, nam het aantal PSMA-moleculen op de tumorcellen na toediening van enzalutamide bij alle patiënten aanzienlijk toe. “Zo kunnen we veel meer radioactieve stoffen in de tumorcellen brengen en deze specifiek van binnenuit bestralen tot op micrometerniveau”, legt Ezziddin uit. Met de zogenaamde PSMA-gestuurde radio-ligandentherapie kunnen prostaattumoren veel efficiënter en met veel minder schade voor het lichaam worden behandeld dan voorheen.
De volgende stap is deze onderzoeksresultaten verder te onderzoeken en te onderbouwen in uitgebreidere onderzoeken”, aldus Samer Ezziddin. Hij en zijn collega’s wilden hun ontdekking echter zo snel mogelijk wereldkundig maken, omdat veel patiënten baat kunnen hebben bij deze nieuwe bevindingen, benadrukt hij. “Daarom hebben we besloten om deze korte mededeling te doen. Want ik denk dat zelfs dit kleine onderzoek zal leiden tot een drastische verandering in de behandeling van vergevorderde prostaatkanker.”
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
