Geen massaproductie meer, maar meer ruimte voor de wensen van klanten. Dat is het toekomstbeeld van Allard Martinet, director solutions bij Marel Poultry. Het bedrijf ontwikkelt machines voor het verwerken van eiwitrijk voedsel zoals vlees, maar ook vleesvervangers. Martinet ziet dat veel voedselproducenten inzetten op robotisering en automatisering. Dat is ook nodig want de voedselindustrie loopt tegen de limieten van de huidige processen en systemen aan. Door de automatisering is het mogelijk om producten meer af te stemmen op de persoonlijke wensen van klanten. Geen massaproductie meer, maar veel variatie in producten en portiegroottes.
De voedselindustrie is in beweging. De vraag naar voedsel groeit, de kwaliteitseisen worden strenger en er komen steeds meer variaties op de markt. Bovendien is gemak belangrijker geworden de afgelopen tijd. “Is er barbecue-weer voorspeld? Dan willen we de volgende dag satéstokjes, gemarineerde speklapjes en een klant-en-klare salade uit het schap pakken. Mensen hebben geen zin meer om zelf kipfilet te snijden en aan een stokje te rijgen”, zegt Martinet. “Maar in een fabriek worden dit soort taken ook vaak nog deels door mensen uitgevoerd. Zeker wanneer het om flexibiliteit en variëteit gaat, bijvoorbeeld in het geval van barbecuevlees bij onverwacht mooi weer.”
Techniek helpt voedselproductie vooruit
Er is meer vraag naar arbeidsintensieve ready-to-eat en ready-to-cook maaltijden. Terwijl er aan de andere kant een groot tekort aan mankracht in de fabrieken is. Dat brengt voedselverwerkers in een lastig pakket. “We hebben te maken met grote uitdagingen op het gebied van voedselzekerheid en de transitie naar een duurzamere productie. De ontwikkelingen in de hightech industrie kunnen hieraan bijdragen met oplossingen”, zegt Lisanne van Oosterhoud, programmamanager van Next Tech Food Factories. Dit programmabureau is opgezet door Brainport Development en AgriFood Capital om de crossover te maken tussen voedselverwerking en hightech. In Next Tech Food Factories werken voedselverwerkende bedrijven, hightech leveranciers en machinebouwers samen aan het ontwikkelen, testen en implementeren van robotisering, kunstmatige intelligentie en andere slimme technologieën in voedselverwerking.
Van Oosterhoud: “Nederland heeft een sterke positie op het gebied van hightech en voedsel. Om deze positie te behouden is het belangrijk om deze sectoren verder samen te brengen zodat zij elkaar kunnen versterken.”
NXTGEN HIGHTECH
Next Tech Food Factories is onderdeel Handsfree Voedselverwerking binnen het Groeifondsprogramma NXTGEN HIGHTECH, een groot landelijk programma om de koppositie van Nederland in high tech te waarborgen en maatschappelijke uitdagingen op te lossen. Het NXTGEN HIGHTECH-programma investeert tot 2030 ongeveer € 1 miljard euro en gaat met ruim 330 partners de Nederlandse economie een boost geven met een grote diversiteit aan innovatieprojecten. Het Nationaal Groeifonds steunt dit programma met 450 miljoen euro. Het programma richt zich op verschillende domeinen zoals energie, semiconductors, biomedisch, composieten, lasercommunicatie en agrifood. Per sector wordt er een roadmap opgesteld met een toekomstvisie voor het vakgebied, de technologie en andere ontwikkelingen. Het domein agrifood is opgebouwd uit drie componenten, open teelt en fruitteelt, glastuinbouw en voedselverwerking. Next Tech Food Factories richt zich met name op het onderdeel voedselverwerking.
Automatisering
Waar de oplossingen uit de hightech – zoals sensoren, digital twins en kunstmatige intelligentie – precies bij kunnen helpen in de voedselfabriek? “Door de verschillende portiegroottes en variaties die op de markt komen, hebben voedselproducenten meer stappen in hun productieproces. Voor deze stappen zijn mensen nodig. Wat terugkomt in alle aspecten van voedselproductie en verwerking is de afhankelijkheid van arbeidskrachten. Dat is heel lastig omdat er ook een groot tekort aan arbeidskrachten is”, zegt Martinet. Om de menselijke handen in een productieproces te vervangen en te zorgen voor de gewenste flexibiliteit, zijn slimme productielijnen nodig. “We moeten dan een geautomatiseerde productielijn maken die allerlei verschillende soorten voedsel kan verwerken op verschillende manieren”, zegt de director solutions. Dat is tot nu toe nog lastig.
Automatisering wordt vooralsnog vooral gebruikt bij de productie van grote hoeveelheden van dezelfde producten. Het is namelijk nog een flinke uitdaging om de werkzaamheden van mensen in voedselfabrieken te automatiseren. Robots moeten dan een grote verscheidenheid aan producten kunnen herkennen, selecteren en verwerken. Martinet: “Dat klinkt misschien simpel, maar dat is het niet. Hoe hard kan een robotarm in een product knijpen? Hoe zorg je dat je alleen verse producten selecteert en bijvoorbeeld bruine sla weglaat? Hoe zorg je dat het zakje saus netjes in het saladebakje zit en dat het geheel er mooi uitziet? Voor mensen zijn dat super simpele taken, maar dit is heel lastig uit te leggen aan een computer.”
Robots versus mensen
Daarnaast kan technologie sommige taken in de toekomst misschien zelfs beter uitvoeren dan mensen. Bijvoorbeeld wanneer het aankomt op schoonmaken. Martinet: “Nu werken we met strenge regels als het aankomt op het reinigen van productielijnen. Dat kan in de toekomst verder verbeterd worden met sensoren. Deze kleine apparaatjes kunnen precies monitoren welke bacteriën waar zitten zodat we de schoonmaak kunnen optimaliseren.” Marel wil binnen NXTGEN verder gaan onderzoeken hoe productielijnen slimmer gemaakt kunnen worden. “NXTGEN helpt bij de ontwikkeling. Door dit project en de steun vanuit het Groeifonds kunnen we nu sneller ontwikkelen. Ook het netwerk en de onderlinge connecties zijn daarbij belangrijk.”
Gepersonaliseerd voedsel
De huidige trend is vergaand gemak voor eindklanten, maar Martinet kijkt nog een stap verder. Hij denkt dat – met de nieuwe technologieën – de productie van voedsel in de toekomst helemaal op een specifieke eindgebruiker afgesteld kan worden. “Onze ambitie is een slimme productielijn waarin je als consument je eigen maaltijden kunt samenstellen zoals jij dat wil. Ik zie het voor me als een nog verder gepersonaliseerde versie van bijvoorbeeld HelloFresh. Het is dan mogelijk om per maaltijd te kiezen voor extra groente, minder saus of een andere aanpassing naar aanleiding van jouw wensen. Zo’n slimme productielijn staat dan bijvoorbeeld bij het regionale distributiecentrum van een supermarkt.”
Naast de eerdergenoemde technische uitdagingen voor een automatisch productieproces, is er nog een logistieke uitdaging. Want voor de verschillende productielijnen zijn natuurlijk verse producten nodig. “Je wil niet dat er verse groenten en kruiden worden weggegooid. Daarom kijken we naar mogelijkheden om de inkoop te optimaliseren met AI. Het doel is om altijd voldoende producten op voorraad te hebben en tegelijkertijd zo min mogelijk weg te gooien. Want we streven naar het bijdragen aan vermindering van voedselverspilling”, zegt Martinet.
Sterke banden opbouwen
Technologie kan en moet de voedselproductie flink gaan veranderen om te voldoen aan de huidige wensen en de eisen. Om dat voor elkaar te krijgen is samenwerking nodig, zo zijn Martinet en Van Oosterhoud het eens. “De innovaties waar we nu mee bezig zijn, gaan niet over één bedrijf specifiek. Het gaat over de hele keten”, zegt Martinet. Van Oosterhoud vult aan: “Het bouwen van ecosystemen om samen te werken is daarbij heel belangrijk. De basis hiervan is vertrouwen. Technologieën en producten uit de hightech kunnen echt het verschil maken in de voedselindustrie. Maar je komt er niet door simpelweg een product over de schutting te gooien. Er is een goede en langdurige relatie nodig om echt tot slimme implementaties te komen. Daar willen we met Next Tech Food Factories aan bijdragen.”
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
