Jifke Sol is ruim een jaar lector bij het Fontys Expertisecentrum Circulaire Transitie (FECT) en ze is nog regelmatig verbaasd. Met name over het rappe tempo waarmee het centrum stappen zet. Zo is er een SPRONG-aanvraag – goed voor een miljoen euro – ingediend én gehonoreerd. Ook zijn er zes living labs opgebouwd, waar begin volgend jaar zo’n honderd studenten aan de slag gaan.
Volgende week vrijdag wordt Sol officieel geïnstalleerd als lector Circulaire Transitie binnen het FECT. “Ik voel me een beetje als een kind dat bijna jarig is.” Ze heeft een rede voorbereid waarin ze haar missie en ambities voor het lectoraat zo simpel mogelijk wil delen met een groot publiek. “Eigenlijk had ik het liefst een stripverhaal gemaakt, maar dat was te gewaagd. Dus ik heb er maar een nette PowerPoint van gemaakt”, glimlacht Sol.
Vernieuwingsclub
Haar hele carrière heeft Sol (“per ongeluk”) in innovatietrajecten gewerkt. Haar ervaring was: er is een kleine groep die heel hard vooruit wil, een middengroep die twijfelt en een kleine groep die de hakken in het zand zet. “Ik ben gewend om weerstand te overwinnen. Zo werkt de gemiddelde onderwijsinstelling of het gemiddelde bedrijf nu eenmaal. Maar het FECT is een vernieuwingsclub, iedereen wil vooruit.”
Het FECT is een kenniscentrum voor de circulaire economie en de energietransitie waar studenten samen met bedrijven, overheden, consumenten en maatschappelijke organisaties kennis opdoet, deelt en toepast.
Transitie is mensenwerk
Sol heeft een duidelijke visie voor haar lectoraat: inspireren, aanjagen en verbinden in de circulaire transitie. Én vernieuwen in het onderzoek, onderwijs en de samenleving. “Het gaat me erom dat we een economie ontwikkelen die gebaseerd is op regeneratieve en inclusieve waarden. Dat betekent: niet elkaar en de aarde uitputten, maar grondstoffen en brandstoffen duurzaam opwekken met respect voor mens en natuur.”
Maar, dat is niet alles. Sol vindt het gesprek over circulariteit vaak te eenzijdig. “Mensen hebben de neiging om te denken aan een cirkel van materialen, terwijl juist het sociale aspect van de transitie onmisbaar is. Als de maatschappij niet ‘durft’, wordt het niks. Durven mensen het bekende los te laten en hoe gaan ze om met nieuwe ontwikkelingen? Een transitie is in de basis mensenwerk.”
Sol legt uit dat de uitdaging ligt bij het behouden van een zekere levensstandaard, terwijl de druk op de ecologische grenzen verlaagd wordt. Technische innovaties zijn daarbij belangrijk, maar ook het sociaaleconomische aspect speelt een rol. “Hoe krijg je de burgers mee en ga je met oog voor elkaar op zoek naar oplossingen? Zodat iedereen mee kan doen, en circulaire oplossingen voor iedereen toegankelijk zijn.”
“Mensen hebben de neiging om te denken aan een cirkel van materialen, terwijl juist het sociale aspect van de transitie onmisbaar is. Als de maatschappij niet ‘durft’, wordt het niks.”
Jifke Sol
Belemmeringen
Sociaalpsychologische vragen vormen volgens Sol ook direct een van de grootste obstakels op weg naar een circulaire economie. “Mensen houden vaak liever vast aan comfort en gemak. Het vergt moed, tijd en uithoudingsvermogen om te veranderen. Vooral voor pioniers kan het lastig zijn om mensen mee te krijgen in een risicovolle investering, waarvan de meerwaarde nog niet bewezen is.”
Een andere belemmering op weg naar de circulaire transitie zit volgens Sol in de trage besluitvorming van de politiek. De klimaattop in Glasgow stemt haar hoopvol, daar wordt nu gekozen om de olie-industrie zoveel mogelijk links te laten liggen en te investeren in andere brandstoffen. “Als regeringen dit soort keuzes maken, overwinnen ze grote systeembarrières. Dat werkt potentieel door tot in het mkb.”
Het FECT gaat studenten opleiden die over leiderschapscompetenties beschikken die nodig zijn in de transitie. Ook de living labs – “een soort communities van onderwijs, bedrijfsleven en consumenten” – die middenin de maatschappij staan, moeten bijdragen aan een snellere transitie. Zo ontwikkelt het FECT een kennisecosysteem dat het bedrijfsleven met nieuwe businessmodellen en tools ondersteunt bij de transitie naar circulair ondernemen. Een systeem waar kennis gedeeld wordt over circulair denken, ontwerpen, produceren, reduceren en hergebruiken. “De ambitie is om het bedrijfsleven, en dan met name het mkb, mee te krijgen in het circulair ondernemen”, zegt Sol.
dr. Jifke Sol
Jifke Sol (1961) is geboren en getogen in Den Haag.
Nadat ze het atheneum heeft volbracht, begint ze aan een studie Rurale Sociologie aan de Wageningen University &Research.
Sol is onder meer werkzaam als onderzoeker bij Wageningen Universiteit en begint in 2005 haar eigen bedrijf: Sol-Cocreatie. Hier werkt ze als trainer en coach van transitieprocessen.
In 2018 promoveert Sol in de Sociale Wetenschappen, op de rol van sociale leerprocessen in regionale transities.
September 2020 begint ze als lector Circulaire Transities bij Fontys.
Living labs
Een goede stap in de richting is het voorstel ‘De Circulaire Sprong’ waarmee Fontys eerder deze maand €1 miljoen aan SPRONG-subsidie binnenhaalde. Voor Sol, projectleider van het initiatief, kwam het goede nieuws niet helemaal als een verrassing. “Living labs vormen de basis van het voorstel. Ik geloof sterk in het concept daarachter.”
Studenten, docenten en onderzoekers gaan in de living labs samen met het mkb aan de slag met circulaire vraagstukken uit de praktijk. Sol: “Daar helpen we het mkb mee, het geeft ons veel inzicht en de structuur van die living labs is zo flexibel dat je écht kunt anticiperen op de actualiteit. Zo leiden we daar de circulaire professionals van de toekomst op.”
De rede van Jifke Sol vindt plaats op vrijdag 19 november tussen 13.30 en 14.30 en is te volgen via een livestream. Aanmelden kan via deze link. Meer info over Fontys en het FECT vind je hier.
Samenwerking
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
