In 2022 steeg het aantal verkeersdoden in Nederland naar 745, een toename van 21%. Fietsers, vooral ouderen, zijn het vaakst het slachtoffer. Oslo en Helsinki tonen dat nul verkeersdoden mogelijk is. Hun succes is gebaseerd op strikte snelheidsbeperkingen, investeringen in fietsinfrastructuur en handhaving. Met de juiste maatregelen, zoals het inperken van autoverkeer, kan Nederland deze voorbeelden volgen en de veiligheid op de weg aanzienlijk verbeteren.
waarom je dit moet weten
In Oslo is de ambitie van 0 verkeersdoden al jaren geleden bereikt. De maatregelen die daar genomen zijn kunnen we vertalen naar de Nederlandse situatie.
Verkeersveiligheid is een onderwerp waar iedere burger, jong en oud, dagelijks mee te maken heeft. De recente cijfers uit Nederland zijn verontrustend. Er zijn in 2022 ruim 20% meer ernstig gewonden gevallen in het verkeer vergeleken met het jaar ervoor, en een stijging van 21% in het aantal verkeersdoden. Dit roept de vraag op wat Nederland kan doen om deze trend om te buigen.
De statistieken laten zien dat vooral fietsers, en dan met name de 60-plussers, een groot aandeel hebben in de ongevalscijfers. Maar liefst 39% van alle verkeersdoden was een fietser. De toename van het aantal doden op wegen met een maximumsnelheid van 30 km/uur, waar voornamelijk fietsers onder de slachtoffers zijn, is eveneens alarmerend.
Verkeersveiligheidsmaatregelen in Nederland
De Fietsersbond en de Verkeersveiligheidscoalitie hebben een urgente oproep gedaan om snel in te grijpen. Zij pleiten voor een flinke investering in fietsveiligheid. Er moet fors meer geïnvesteerd worden in de infrastructuur en handhaving. Met 23 miljoen fietsen in Nederland, waarvan 4,9 miljoen e-bikes, is het duidelijk dat de fiets een centrale rol speelt in het Nederlandse verkeer.
De roep om actie wordt ondersteund door onderzoek van SWOV, het instituut voor Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid. Zij stellen dat een verdubbeling van de handhaving en een veilige fietsinfrastructuur aanzienlijk minder doden en gewonden tot gevolg zouden hebben.
Lessen uit Oslo en Helsinki
Wat kunnen we leren van steden zoals Oslo en Helsinki, die het voor elkaar hebben gekregen om het aantal voetgangers- en fietsdoden tot nul te reduceren? In Oslo is na een reeks maatregelen, waaronder het verhogen van tolheffingen en het verminderen van het aantal parkeerplaatsen, een jaar zonder verkeersdoden bereikt. Helsinki heeft door het verlagen van snelheidslimieten en het creëren van autoluwe zones een vergelijkbaar succes geboekt.
Deze steden hebben laten zien dat het verkeer veiliger wordt als de snelheid eruit wordt gehaald en ruimte wordt gemaakt voor voetgangers en fietsers. De aanpak in deze Scandinavische steden richt zich op het structureel veranderen van de infrastructuur en het mobiliteitsgedrag.
Vergevingsgezinde infrastructuur
Een belangrijk concept dat naar voren komt uit de Scandinavische voorbeelden is de ‘vergevingsgezinde infrastructuur’. Dit houdt in dat de volledige fietsinfrastructuur en een deel van de 50 km/uur-wegen binnen de bebouwde kom worden omgebouwd naar 30 km/uur-wegen. Het idee is dat de infrastructuur fouten van verkeersdeelnemers opvangt zonder dat dit ernstige gevolgen heeft. Oslo en Helsinki hebben laten zien dat dit werkt.
Naast fysieke aanpassingen aan de wegen, speelt ook handhaving een cruciale rol. In Oslo is het aantal controlepunten toegenomen, en is er een zero-tolerancebeleid voor snelheidsovertredingen. In Helsinki is de politie nadrukkelijk aanwezig in het straatbeeld, wat bijdraagt aan een veiliger gevoel en gedrag.
Politiek en visie
Wat opvalt is de politieke wil en duidelijke visie van de steden die succes hebben geboekt. De Noorse en Finse steden hebben Vision Zero omarmd, een strategie gericht op het elimineren van alle verkeersdoden en ernstig gewonden. Verantwoordelijkheid wordt hierbij niet alleen bij de verkeersdeelnemers gelegd, maar ook bij de ontwerpers van de infrastructuur. Dit beleid vereist een langetermijnvisie en consistente inzet.
De Nederlandse overheid heeft de ambitie geuit om het aantal verkeersslachtoffers in 2050 terug te brengen tot nul. Echter, zonder concrete en vastberaden actie lijkt dit doel ver weg. Het is essentieel dat er een duidelijk en goed onderbouwd mobiliteitsbeleid komt, waar ook politieke moed voor nodig is. Dit betekent soms impopulaire maatregelen nemen, zoals in Oslo het geval was met de verhoging van tolheffingen en het verminderen van parkeergelegenheid.
Conclusie en weg vooruit
De voorbeelden van Oslo en Helsinki laten zien dat drastische verbeteringen in verkeersveiligheid mogelijk zijn. Nederland staat voor de uitdaging om deze lessen toe te passen binnen de eigen context. Dit vereist investeringen in infrastructuur, handhaving en bewustwording. De focus moet liggen op het creëren van een veilige omgeving voor de meest kwetsbare verkeersdeelnemers: de fietsers en voetgangers.
Door strikte handhaving, verlaging van snelheidslimieten, en het continue verbeteren van de fietsinfrastructuur kan Nederland het aantal verkeersslachtoffers terugdringen. De tijd van praten is voorbij; het is tijd voor actie.
