De noodzaak om het laaggelegen Nederland te beschermen tegen de oprukkende zee is zo oud als de natie zelf. Van oudsher hebben de Nederlanders zich in veiligheid gebracht met dijken en dammen. Vandaag de dag brengt de uitdaging van klimaatverandering een nieuw perspectief op strategieën ter bescherming tegen overstromingen. Innovatief onderzoek suggereert dat ‘levende’ en ‘bloemrijke’ dijken de toekomst zouden kunnen zijn, waarbij kracht wordt gecombineerd met een grotere biodiversiteit.
Waarom dit belangrijk is:
Met de stijgende zeespiegel moet Nederland opnieuw de strijd aangaan met het water. Natuurvriendelijke oplossingen blijken net zo structureel gezond als conventionele oplossingen en beschermen tegelijkertijd de biodiversiteit.
Bloeiende dijken
Het Future Dikes project van de Radboud Universiteit laat zien dat bloemrijke barrières standhouden tegen erosie en lokale ecosystemen versterken. Deze barrières, vol met een mix van grassen en kruiden, bieden een robuuste verdediging en een toevluchtsoord voor biodiversiteit. Verrassend genoeg zijn ze net zo veerkrachtig als conventionele grasdijken wanneer ze worden geconfronteerd met eroderende krachten. Ecoloog Hans de Kroon merkt op dat deze dijken niet alleen bescherming bieden tegen rivieroverstromingen, maar ook de biodiversiteit van het rivierlandschap voeden.
Vooruitlopend op de versterking van 1.500 kilometer dijken zetten onderzoekers een nieuwe standaard voor biodiversiteitvriendelijke infrastructuur. De gids die ze hebben samengesteld zal helpen bij de grootschalige toepassing van deze duurzame versterkingen. Met levende dijken die rijzen om de zeespiegel aan te kunnen, staat Nederland aan de vooravond van een groenere, veerkrachtigere toekomst.
Het water testen
In Delft bootst de Deltagoot, een enorme watertestfaciliteit, superstormen na om de weerstand van deze op de natuur gebaseerde verdedigingswerken te testen. Hier kunnen onderzoekers extreme golven loslaten op met vegetatie begroeide dijken om hun prestaties onder stress te analyseren. Kustbouwkundig ingenieur Bas Borsje benadrukt dat traditionele verharde dijken niet duurzaam zijn en zich niet kunnen aanpassen aan de dynamische omstandigheden van de zee. Het project Living Dikes van de Universiteit Twente gaat een stap verder door organische dijken te onderzoeken die meegroeien met de stijgende zeespiegel en mogelijk asfaltdijken kunnen vervangen.
Borsje is een groot voorstander van het concept van dijken met kwelderuiterwaarden. Deze dynamische landschappen worden periodiek overspoeld door getijdenwater en bevorderen de groei die gelijke tred houdt met de stijgende zeespiegel. Dit levende systeem absorbeert de energie van inkomende golven, waardoor er minder hogere dijken nodig zijn. Het is een kosteneffectieve en milieuvriendelijke strategie die aansluit bij het natuurlijke ritme van het Waddengebied.
Slib als oplossing
Een andere innovatieve aanpak komt van Wageningen Marine Research, waar wetenschappers dijkversterking onderzoeken met slib en klei uit baggerspecie uit havens. Ze onderzoeken het project ‘Groeiende dijk’, waarbij het vaker aanbrengen van dunnere lagen slib ervoor zorgt dat vegetatie er doorheen kan groeien, waardoor de structuur van de dijk wordt versterkt. Marinka van Puijenbroek, landschaps- en plantenecoloog, benadrukt het belang van het selecteren van de juiste plantensoorten en het begrijpen hoe het zoutgehalte van het slib de vegetatie beïnvloedt.
Een groenere toekomst voor waterkeringen
De kennis uit deze onderzoeken wordt omgezet in praktische richtlijnen. De samengestelde gids beschrijft in detail de voorwaarden die nodig zijn voor de aanleg en het onderhoud van deze barrières met grote biodiversiteit. Er wordt ingegaan op de bodemsamenstelling, het beheer en het juiste zaadmengsel. Deze toolkit stelt waterschappen en beheerders in staat om met vertrouwen bloemrijke dijken in heel Nederland te implementeren en zo de ambitie “Sterke soortenrijke dijken als standaard” waar te maken.
De integratie van levende dijken weerspiegelt de Nederlandse geest van innovatie in waterbeheer. Nu de wereld geconfronteerd wordt met de realiteit van klimaatverandering, kan Nederland een wereldwijd precedent scheppen. Deze natuurlijke oplossingen bieden een dubbele zegen: ze zijn kosteneffectief en ondersteunen ecologische netwerken. De visie is duidelijk – versterk het land tegen het stijgende water en stimuleer tegelijkertijd de flora en fauna die deze dijken hun thuis noemen.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
