“Pleidooi Planbureau voor de Leefomgeving voor een nieuw regionaal-economisch beleid komt als geroepen”
De laatste maanden wordt in superlatieven gesproken over de economische prestaties van de Metropoolportregio, al vraag ik me helaas af of alle 21 gemeenten dit zien en voelen als een gezamenlijke teamprestatie. De prestatie is er eerder ondanks dan dankzij de regionale samenwerking. Berenschot typeerde de samenwerking in 2017 niet voor niets als ‘los zand’. Kijk naar het regionaal geploeter en dorpsisme rond de woningbouwafspraken. Het pleidooi van het Planbureau voor de Leefomgeving deze week voor een nieuw regionaal-economisch beleid en oproep dat overheden het verschil kunnen maken (‘backing challengers’ aanpak) komt dan ook als geroepen. Welke concrete zaken komen voort uit het lezenswaardige pleidooi voor ‘regionaal-economisch beleid dat de huidige sterkten combineert, maar zich ook richt op de transformatie naar nieuwe activiteiten en technologieën’?
Stedelijke regio’s zoals de 21 MRE gemeenten zijn de motoren van economische groei. Gemeentelijke herindeling is geen oplossing, maar er moet regionaal wel dringend wat gebeuren als we aantrekkelijk willen blijven (zie ook mijn eerdere pleidooi). Eindhoven werkt al aan zogenaamde citydeals rond kennis en smart industry, maar het PBL geeft duidelijk aan dat gewerkt moet worden aan regiodeals als uitwerking van bijvoorbeeld de Nationale Brainport actieagenda. Zien de 21 gemeenten deze bejubelde actieagenda ook als hun agenda? Wellicht een idee als alle colleges een portefeuillehouder MRE benoemen of dit bij de burgemeester neerleggen.
(artikel loopt door onder de video)
De regio kan leren van München
De studie toont aan dat in economisch succesvolle regio’s (München, Madrid, Milton Keynes, Amsterdam en Eindhoven) overheden een actieve rol spelen door groeiprocessen te faciliteren en hierin te investeren. In de regio is veel aandacht voor groei en innovatie, net als bereikbaarheid en human capital. Het PBL benadrukt tegelijkertijd het belang van aantrekkelijke plekken en voorzieningen om te wonen, werken, leren en recreëren. Hier wringt de regionale schoen. Dit geldt zeker wat betreft de veel te vieze lucht en toenemende geluidsoverlast in de regio. Dit zijn volgens het PBL factoren die economische groei belemmeren. Met wat elektrisch vervoer, enkele wegen autoluw maken, wat bomen planten en extra fietsenstallingen komen we er echt niet. We zullen in dit kader met de regio harde keuzes moeten maken of en hoe Eindhoven Airport (cruciaal voor vestigingsklimaat) door mag groeien en hoe onze top(campus)locaties ontsloten moeten worden. Dit geldt ook voor een snelle vermindering (tot zelfs een verbod) van de uitstoot van auto’s, scooters en bussen zeker in de centra tot en met bepalen van locaties voor schone zonne- en windenergie. Op p. 87 beschrijft het PBL niet voor niets dat “de stad Eindhoven in haar beleidsnota’s pas veel recenter het vizier heeft gericht op het creëren van een attractief woon-werkmilieu, juist ook om de economie te kunnen doorontwikkelen”. De regio kan in dit opzicht leren van München. Die stad kiest al sinds 2010 voor biotechnologie, cleantech, groene energie en duurzaam transport en heeft gekozen voor een ‘Umwelpact’, ‘Klimaallianz’ en ‘climate protection’. Ook Amsterdam werkt langere tijd aan operationalisering van circulaire economie. Wanneer komt de regio met een stevig klimaatakkoord?
Sterke regio’s profiteren van de renovatie en vernieuwing van de binnensteden
Eindhoven is in 2015 en 2016 transformatiekampioen en zet in op verdichting, zeker in en rond station en de binnenstad. Sterke regio’s als Amsterdam, München en Madrid profiteren van de renovatie en vernieuwing van de binnensteden. Het goede leefklimaat van München is het gevolg van de focus op compact, stedelijk en groen. Eindhoven zal nu moeten doorpakken met voortgaande verdichting en hoogbouw, renovatie openbare ruimte en vergroening van het centrum ondanks de stevige bezuinigingen. Dichtheid zorgt volgens het PBL bovendien voor extra groei in combinatie met kennis en cultuur. Deze kennis is meer dan voldoende aanwezig, maar de roep om meer aandacht en investeringen in de stad voor grootstedelijke voorzieningen en cultuur is niet nieuw. Het PBL bevestigt de voortdurende aandacht in de regio voor goede internationale connectiviteit zoals de verbinding met Düsseldorf, maar ook met de Randstad. Dit zorgt voor een nog groter effect van dichtheid op economische groei. Omissie in de studie is dat niets wordt gezegd over het belang van het verbeteren van de intraregionale connectiviteit.
De regio is herkenbaar en sterk geworden door de langjarige focus op Techniek, Design en Kennis en het maken van keuzes. Het sterke aan de Brainport nationale actieagenda is dat het zoals het PBL beschrijft een ‘backing challengers’ aanpak is: het gaat om ‘het stimuleren van vernieuwing binnen de huidige structuur en van de uitdagers van de gevestigde orde’. In mijn ogen mag er nog meer nadruk liggen op deze uitdagers en dan vooral op duurzaamheids- en circulair gebied zoals München laat zien.
Uitdaging voor de regio is dat alle 21 gemeenten gezamenlijk de slimste regio willen blijven
Steden kunnen van Eindhoven leren dat het beleid tijdig is opgeschoven van fysiek beleid (ruimtelijke planning en infrastructuur) naar beleid gericht op een totaal (innovatie)systeem. Het PBL concludeert dat “ondernemerschaps-, cluster- en kennis- en innovatiebeleid zijn belangrijke elementen geworden van een beleidsmix die is gespecificeerd naar de regionale context”. Uitdaging voor de regio is dat alle 21 gemeenten zich eigenaar gaan voelen van het succes van de slimste regio en gezamenlijk de slimste regio willen blijven. Nadruk ligt, naast echt regionaal gunnen, samenwerken en afstemmen, op klimaat, klimaat, klimaat en werken aan attractieve woon, werk, onderwijs- en recreatievoorzieningen. Met name de steden Eindhoven en Helmond zullen hierbij een voortrekkersrol moeten spelen en nadrukkelijk in kind en in cash moeten investeren in de regio. De regio zal meer het belang moeten inzien van meer en betere grootstedelijke woningbouw, werklocaties zoals het BIC en (culturele) voorzieningen in Eindhoven. Het worden boeiende gemeenteraadsverkiezingen.
