Het kan zomaar zijn dat we over een tijdje in de wachtrij moeten om onze elektrische auto op te laden. Netbeheerder TenneT verwacht namelijk vanaf 2030 een tekort aan elektriciteit in Nederland. Dat concludeert de netbeheerder in zijn rapport ‘Monitoring Leveringszekerheid 2022’ voor het ministerie van Economische zaken. Dat is echter nog geen reden tot acute paniek, want er is tot sowieso 2025 voldoende binnenlandse productiecapaciteit aanwezig om in de elektriciteitsvraag te voorzien.
De leveringszekerheid van elektriciteit in Nederland is vooralsnog erg hoog. Volgens TenneT gaat het nu nog om zo’n 99,99963 procent. Maar binnenkort kan het zomaar anders zijn. “In Nederland, maar ook in andere Europese landen, zal sprake zijn van toenemende elektrificatie van de samenleving. Dat betekent dat steeds meer mensen meer behoefte hebben aan stroom. Voor het opladen van een elektrisch voertuig bijvoorbeeld. Een verdere afname van het productievermogen van gas-, kolen- en kerncentrales maakt het elektriciteitssysteem steeds sterker afhankelijk van het weer”, aldus Maarten Abbenhuis, COO van TenneT.
De elektriciteit die we gebruiken, komt steeds vaker vanuit de zon en wind. Daarvoor worden de laatste tijd steeds meer zonne- en windmolenparken op zee aangelegd. Hoewel dat al in rap tempo gebeurt, moet het nóg sneller om de achterstand van de afgelopen jaren in te halen. Dit heeft alles te maken met de populariteit van zonnepanelen, om maar een voorbeeld te noemen.
Massaal van gas naar elektriciteit
Zolang het waait en de zon schijnt, is er geen reden tot paniek. We hebben nog meer dan genoeg kolen- en gascentrales die elektriciteit op kunnen wekken. Ook als het bewolkt of windstil is. Dit noemen we het ‘regelbaar vermogen’. Dit wil zeggen de productie ervan kan worden in- of uitgeschakeld. Anders is dit bij de zon. “Bij het zoeken naar oplossingen kunnen we denken aan waterstof en enorme batterijen, maar op korte termijn lossen deze niet veel problemen op”, zo blijkt uit het rapport.
Bovendien ruilen steeds meer woningen, fabrieken en gebouwen gas in voor elektriciteit. Om de klimaatdoelen van 2030 te halen, is het volgens het kabinet belangrijk om sneller onafhankelijk van gas te worden. Vanaf het moment dat Rusland besloot Oekraïne binnen te vallen, werd het belang van zo min mogelijk gas verbruiken én het intact houden van het elektriciteitsnetwerk des te duidelijker.
“Je merkt zo’n stroomtekort niet eens”
De ontwikkeling klinkt op het eerste ogenblik vrij zorgelijk, maar volgens Thijs ten Brinck moet het ook niet groter worden gemaakt dan het is. Ten Brinck is oprichter van het duurzaamheidsplatform Wattisduurzaam. “Het signaal dat TenneT afgeeft met dit rapport is absoluut belangrijk voor de sector en de politiek. Maar er is voor huishoudens en de meeste bedrijven geen reden tot paniek. Ten eerste omdat er nog zeven jaar resteert om stroomtekorten te voorkomen. En ten tweede omdat een eventueel tekort aan stroom klein zal zijn en dus ook maar een minuscuul aantal afnemers raakt”, zo stelt Ten Brinck.
Zo zegt ook Jorrit de Jong, woordvoerder bij TenneT. “De tekorten die we nu zien, zijn vrij beperkt. Bovendien is er een norm vastgesteld om de leveringszekerheid te kunnen garanderen. Die norm zit nu op een jaarlijks stroomtekort van 4 uur. Als er niks met onze waarschuwing wordt gedaan, zal de tijd dat niet alle afnemers volledig kunnen beschikken over de elektriciteit die ze zouden willen gebruiken omhoog gaan naar 4,5 uur. Omgerekend is de leveringszekerheid dan alsnog zo’n 99,95433 procent.”
Dat betekent niet dat we nu allemaal met de benen omhoog kunnen, want er is nog genoeg reden tot snel handelen. Waar TenneT waarschuwde voor het beschikbare vermogen door productie, is de volgende vraag of het net dit wel aankan. Neem het enorme tekort aan laadfaciliteiten voor elektrische vrachtwagens bijvoorbeeld. Daarvoor sloeg Frits van Bruggen, voorzitter van de RAI vereniging, onlangs alarm.
Weinig ruimte voor veel ambitie
“De forse investeringen voor publieke snellaadpunten voor elektrische vrachtwagens zijn nog niet vrijgemaakt, waardoor deze specifieke laadinfrastructuur achterblijft”, aldus Van Bruggen.” En dat terwijl het kabinet steeds meer ambities uitspreekt, geeft het ook toe dat ons netwerk er niet klaar voor is. Desondanks ligt de overheid wel op schema om in 2030 zo’n half miljoen laadpunten voor personenauto’s aangelegd te hebben. Maar anders is dat voor de trucks.
Volgens Van Bruggen zijn de benodigde laadvermogens voor zware bedrijfswagens veel hoger dan voor personenauto’s. Dit heeft te maken met de grotere accu’s en de vaak beperkte tijd die er is om te laden. “Er moeten voor laadstations voor trucks in veel gevallen zware leidingen aangelegd worden. Door de overbelasting van het net kan dit zomaar nog een flink aantal extra jaren gaan duren. Tijd die er simpelweg niet is”, aldus Van Bruggen.
Netonafhankelijke laadstations
“Wie nu nog steeds denkt dat de complete situatie uitzichtloos is, heeft het echt mis”, zo zegt ook Ferry Tap. Hij is de oprichter van Green Caravan. Sinds 2021 werkt hij met zijn team aan netonafhankelijke laadpleinen voor elektrische personenauto’s én vrachtwagens. Hoewel de eerste signalen voor het probleem waar TenneT nu voor waarschuwt al lang geleden werden afgegeven, zag Tap het ergens wel aankomen.
“Zo werken wij al geruime tijd aan onze netonafhankelijke laadpleinen, voor ook het grootvervoer. We hebben de ambitie om dit en volgend jaar zes laadpleinen te realiseren. We verwachten op korte termijn de eerste concrete locatie bekend te kunnen maken. Vanaf daar pakken we door om de overige vijf zo snel mogelijk te realiseren”, zo legt Tap uit.
Bovendien ziet Tap enorm veel creativiteit, initiatieven en daadkracht bij ondernemers. “Het is een groot plan dat veel van ons vraagt, maar we hebben nog zeven jaar de tijd. Ik sta er positief in, dus ik denk dat het allemaal wel goed gaat komen”, aldus Tap.
Gascentrales rendabel houden
Dat denkt De Jong ook, maar daar is wel wat voor nodig. “Allereerst moet de overheid investeren in flexibiliteit en sterkere relaties met Scandinavië, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk”, zo zegt De Jong. Volgens hem moet er ook meer aandacht naar het aanleggen van gascentrales om genoeg regelbaar vermogen te realiseren.
Daar is Ten Brinck het mee eens. “We moeten gascentrales absoluut rendabel houden. Deze zullen op termijn minder vaak nodig zijn, omdat wind- en zonneparken de levering overnemen op de dagen en uren dat het weer wel goed is. Dat zijn veel dagen. Hierdoor zullen veel gascentrales moeten wachten op de dagen dat er voor hen wel werk is. Juist op die dagen is elektriciteit ons veel waard, dus geld valt er echt nog te verdienen”, aldus Ten Brinck.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
