Het Fontys-lectoraat De Ondernemende Regio is constant op zoek naar conceretisering van wat digitalisering betekent voor de regionale economie en de vernieuwing daarvan. Er wordt op algemeen niveau veel geschreven over de ontwrichtende werking van digitalisering op bank en verzekeringswezen. Het lectoraat wilde dat concretiseren, mede om het eigen curriculum te vernieuwen. In dat verband hebben studenten met onderzoeksambities de kans gekregen zich te verdiepen in de thema’s digitalisering en circulaire economie en wat dit betekent voor de vernieuwing van de regionale economie. IO publiceert het resultaat van twee van deze onderzoeken, beide met de blockchain als rode draad.
Door Fergany Hafez Mohamad
Blockchain, volgens sommigen is het de grootste technologische revolutie sinds het internet. Blockchain heeft de potentie om het financiële landschap ingrijpend te veranderen. De technologie kan worden gedefinieerd als een gedistribueerd grootboek waarmee grensoverschrijdende transacties kunnen worden bewerkstelligd, zónder tussenkomst van een centrale partij zoals een bank. Transacties worden gevalideerd door gebruikers aangesloten op het netwerk. Op basis van deze definitie lijkt het alsof banken door de opkomst niet meer de regie gaan voeren over onze geldstromen. Maar in hoeverre ligt de macht écht bij de gebruiker binnen dit alternatieve betaalsysteem?
Een digitale munt: bitcoin
Om de werking van blockchain te begrijpen wordt er vaak verwezen naar Bitcoin. Het ontstaan van blockchaintechnologie kan namelijk worden gelieerd aan de opkomst van deze digitale munt. De kredietcrisis van 2008 heeft geresulteerd in een daling van het vertrouwen in het bank- en verzekeringswezen. In reactie op deze kredietcrisis is er in 2009 een betaalsysteem ontwikkeld, genaamd Bitcoin. De Bitcoin is de eerste gedecentraliseerde digitale munt, waarbij transacties worden verwerkt zonder tussenkomst van een bank. Er is dus géén centrale instantie nodig om transacties te bewerkstelligen. Het doel van Satoshi Nakamoto (ontwikkelaar Bitcoin, red.) was om middels dit alternatief betalingssysteem gebruikers meer controle te geven over hun geld. De technologie heeft zich in de afgelopen jaren in rap tempo ontwikkeld, echter in hoeverre hebben de gebruikers nu écht de touwtjes in handen?
In ieder boek, artikel of blog over Bitcoin en/of blockchain zal het woord “gedecentraliseerd” minstens één keer genoemd worden. De toegankelijkheid door decentralisatie is een van de belangrijkste redenen waarom cryptocurrencies wereldwijd zoveel aandacht en gebruikers hebben getrokken. Bitcoins worden verhandeld op een online handelsbeurs, een zogenaamde ‘Exchange’. Maar volgens veel experts is de decentralisatie van Bitcoin vermoord door de komst van deze exchanges. De exchanges bieden gebruikers namelijk de mogelijkheid om hun digitale valuta’s veilig op te slaan, daarnaast worden er ook diensten aangeboden voor het kopen, verkopen en het omzetten van cryptocurrencies in geld. In feite zijn deze exchanges niets anders dan banken gericht op cryptocurrency, die daarbij rijkelijk beloond worden voor hun diensten. Exchanges strijken namelijk een percentage van iedere transactie op. Daarbij is het ook niet goedkoop om een digitale valuta te listen op één van de grotere exchanges. Er is ook geen sprake van een depositogarantiestelsel. Indien een exchange failliet gaat, is er een aanneembare kans dat de gebruiker vaarwel kan zeggen tegen zijn of haar cryptowallet.
De technologioe onder de motorkap: blockchain
Blockchain, de achterliggende technologie van Bitcoin, is ook onderhevig aan centrale invloeden. Als voorbeeld kijken we naar de consensusmethodieken. Transacties in een blockchainnetwerk moeten namelijk worden goedgekeurd door de deelnemers van het netwerk. Hiervoor is er consensus nodig. Het meeste bekende mechanisme is Proof-of-Work (PoW). Dit mechanisme wordt door o.a. Bitcoin gebruikt en houdt in dat gebruikers (miners) gezamenlijk proberen om een transactie te valideren middels een mathematische puzzel. De computer die als eerst het antwoord heeft geformuleerd op een rekensom heeft toestemming om een transactie te mogen valideren. Naarmate de blockchain groter wordt, is er meer rekenkracht nodig om een volgende transactie te kunnen valideren. Gebruikers dienen dus steeds sterkere en duurdere computers te hebben om succesvol te kunnen deelnemen binnen dit consensusmechanisme. Dit kan uiteindelijk leiden tot een afname van gebruikers en een meer gecentraliseerd netwerk.
Onder een andere consensusmethodiek, Proof-of-Stake (PoS) komen we een soortgelijk probleem tegen. Binnen dit model wordt er geen gebruik gemaakt van computerkracht, maar heeft de gebruiker met het hoogste aandeel van een munt meer kans om een transactie te mogen valideren. Dit is een enorme stimulans voor meer vermogende gebruikers. Hoe meer geld een gebruiker heeft geïnvesteerd in de munt, hoe waarschijnlijker hij wordt aangewezen als validator van de volgende transactie. Simplistisch gezegd geldt er dat wie betaalt, bepaalt. Zo decentraal is dit niet.
Een droom in duigen?
Blockchain is ontstaan zodat mensen meer controle hebben over hun geldstromen. Echter is de technologie steeds centraler aan het worden en lijkt het alsof we teruggaan in de tijd, waarbij centrale partijen alsnog hun intrede maken binnen een betalingssysteem middels het aanbieden van diverse diensten gericht op gebruikersgemak. Het decentrale karakter van blockchain leidt daarentegen tot grotere risico’s. Er staan namelijk geen instanties garant voor bijvoorbeeld een faillissement van een exchange, of het kwijtraken van toegang tot een digitale portemonnee. Gebruikers wordt nog niet hetzelfde gebruikersgemak geboden als binnen het de huidige traditionele betaalsystemen.
Een volledig decentraal netwerk waarbij gebruikers dezelfde garanties hebben als binnen een traditioneel betalingssysteem blijkt dus ook voor blockchain een utopie. De technologie is echter nog volop in ontwikkeling. Volgens de Gartner Hype Cycle kan het nog 5 tot 10 jaar duren voordat blockchain en bijbehorende cryptocurrencies hun vruchten eindelijk gaan afwerpen, zodat de droom van Satoshi kan uitkomen en gebruikers niet bang hoeven te zijn voor de risico’s die nu inherent zijn aan gebruik van cryptocurrencies.
