Heerlen is de Nederlandse stad met de schoonste lucht, terwijl Eindhoven de slechtste lucht heeft, volgens nieuwe gegevens van het Europees Milieuagentschap (EEA). Geen van de onderzochte Nederlandse steden behoort tot de categorie Europese steden met een goede luchtkwaliteit.
Het EMA rangschikte onlangs de luchtkwaliteit in Europese steden op basis van de gemiddelde niveaus van fijnstof (PM2,5) in 2022 en 2023. PM2.5 staat voor fijnstofdeeltjes met een diameter van 2,5 micrometer en kleiner. Door hun grootte kunnen ze gemakkelijk worden ingeademd en gezondheidsproblemen veroorzaken. PM2.5 is afkomstig van bronnen zoals voertuigemissies, industriële processen en brandstofverbranding. Slechte luchtkwaliteit is de oorzaak van 300.000 sterfgevallen per jaar in de EU.
Uit het rapport blijkt dat slechts 13 Europese steden voldeden aan de richtlijn van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO): 5 microgram per kubieke meter (μg/m3) lucht. Waaronder vier Scandinavische hoofdsteden: Helsinki, Reykjavik, Tallinn en Stockholm. De Zweedse stad Uppsala heeft de beste luchtkwaliteit, met een gemiddelde van 3,5 μg/m3. In Zweden bijvoorbeeld is de hoeveelheid fijne deeltjes sinds 2000 met meer dan de helft afgenomen, doordat de uitstoot afkomstig van verkeer, houtverbranding en industrie is afgenomen.
Nederlandse steden
Zoals de kaart hierboven laat zien, behoort geen enkele Nederlandse stad tot de steden met een goede luchtkwaliteit. De 11 onderzochte stedelijke gebieden vallen allemaal onder het niveau van redelijke luchtkwaliteit – een gemiddelde concentratie van 5 tot 10 μg/m3 – waarbij Eindhoven met 9,7 μg/m3 net in dit segment valt. Naast Heerlen staan Den Haag, Groningen, Enschede en Breda in de top 50, terwijl Utrecht, Amsterdam en Rotterdam achterblijven. Daarnaast ontbreken cijfers voor onder andere Maastricht, Arnhem en Amersfoort.
Luchtkwaliteitsniveaus
Het EMA categoriseert de luchtkwaliteit als: Goed voor niveaus die de WHO-richtlijn van 5 μg/m3 niet overschrijden; redelijk voor niveaus boven de 5 en niet hoger dan 10 μg/m3; matig voor niveaus boven de 10 en niet hoger dan 15 μg/m3; slecht voor niveaus boven de 15 en niet hoger dan 25 μg/m3; zeer slecht voor niveaus boven de EU-grenswaarde van 25 μg/m3.
Het geval Eindhoven
De aanwezigheid van het vliegveld, de nabijheid van belangrijke rijkswegen en de vele veehouderijen rondom de stad zijn enkele van de oorzaken van de relatief slechte luchtkwaliteit in Eindhoven, aldus Henry van der Velden, adviseur Gezonde Verstedelijking bij de gemeente Eindhoven. Om de luchtkwaliteit te monitoren en vervolgens passende maatregelen te nemen, is de gemeente een samenwerking aangegaan met het Nederlands Instituut voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek (TNO).
De samenwerking resulteerde in het Luchtmeetnet, dat detecties van het landelijke meetnet luchtkwaliteit, speciale TNO-stations en metingen van bewoners groepeert. Het meetnet heeft al geleid tot praktisch beleid, waaronder een herinrichting van een van de belangrijkste verbindingswegen in het stadscentrum en meer openbaar vervoerverbindingen naar de luchthaven.
De rest van Europa
De meeste steden die voldoen aan de WHO-richtlijn voor PM2.5-concentraties liggen in het noorden van Europa, met uitzondering van het Portugese Faro en Funchal – op het eiland Madeira.
Daarentegen liggen de meeste steden met een slechte luchtkwaliteit in het zuiden en oosten van Europa. De meerderheid van de gemelde steden in de Italiaanse Povlakte en in Polen hebben een slechte luchtkwaliteit. Het Kroatische Slavonski Brod is met 26,5 μg/m3 de enige onderzochte stad die de drempel van 25 μg/m3 overschrijdt. Boekarest is de hoofdstad met de slechtste luchtkwaliteit (15,6 μg/m3), gevolgd door Ljubljana (15,4 μg/m3) en Warschau (15 μg/m3).
Luchtkwaliteitsdoelen
In april keurde het Europees Parlement een herziene versie van de Richtlijn Luchtkwaliteit goed. De wet stelt strengere luchtkwaliteitsdoelen. Deze moeten tegen 2030 worden gehaald voor enkele van de meest voorkomende verontreinigende stoffen, zoals stikstofdioxide en fijne deeltjes. De jaarlijkse grenswaarden voor PM2.5 worden meer dan gehalveerd en dalen van 25 μg/m3 naar 10 μg/m3. EU-landen kunnen echter vragen om de deadline te verschuiven naar 2040 als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, met 2050 als einddoel voor nul luchtvervuiling.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
