Groningen wordt vaak bestempeld tot ‘Waterstof City’ en de regio Noord-Nederland draagt de eretitel Hydrogen Valley. Eerder werd er al volop getest met de waterstoftrein, momenteel wordt er volop gewerkt aan vele andere toepassingen van waterstof in de industrie en mobiliteit. Opschalen: dat is het doel voor komende jaren. “We willen laten zien dat waterstof écht nodig is voor een duurzame toekomst”, zegt ‘waterstofvrouw’ Nienke Homan, gedeputeerde van GroenLinks in de Provincie Groningen.
In Groningen wist men al heel vroeg dat er meer is dan benzine en diesel. In de 19e eeuw werd er al gewerkt aan een klein formaat elektrische auto, die op de Grote Markt in de stad Groningen werd gedemonstreerd. Bijna 200 jaar later wordt er in de provincie volop getest met vervoer op waterstof. Soms moet je als overheid het goede voorbeeld geven en niet alleen denken, maar ook doen: “Als het vervoer in de provincie maar groener wordt”, zegt Homan.
Vuilniswagens en borstelmachines
De afgelopen jaren nam de gemeente Groningen vuilniswagens en borstelmachines op waterstof in gebruik. Ook wordt er gewerkt aan waterstofschepen in de havens van Delfzijl en Lauwersoog, en begin 2020 werden er testritten gedaan met de waterstoftrein op het traject tussen Groningen en Leeuwarden. “Deze testen zijn nu al een groot succes”, zegt Homan. “We laten zien dat het kan. We schetsen een perspectief en laten zien dat er oplossingen zijn om de klimaatcrisis te verhelpen.” En natuurlijk, voor Groningen specifiek: “dat we iets doen aan de gaswinning.”
Vergroenen kan op verschillende manieren: met of zonder waterstof. Volgens Homan zal waterstof hoe dan ook een grote rol moeten spelen in de energievoorziening van de komende decennia; sommige sectoren kunnen alleen met waterstof vergroend worden. Het gaat er echter nog om spannen of waterstof in de mobiliteit van de provincie de komende jaren de grootste rol gaat spelen.
Komende jaren kan het met de waterstoftrein dan ook twee kanten opgaan. “Het kan best zijn dat de trein over een paar jaar regulier gaat rijden, maar het kan ook zijn dat het spoor geëlektrificeerd wordt en dus op die manier duurzamer zal worden”, zegt Luuk Buit, projectleider waterstof bij de Provincie Groningen. “Momenteel denken we in ieder geval dat waterstof een goede oplossing is voor langeafstandsvervoer in buitengebieden.”
Groots aanpakken
Opschalen: dat is de volgende stap in het proces om waterstof aantrekkelijk te maken voor op de markt. Dat is ook waar Homan komende tijd het meeste naar uitkijkt. “Pas als we groene waterstof op grote schaal inzetten, wordt het interessant. Als we de energieproductie op zee opschalen en in het net brengen, daalt de kostprijs.” Op dit moment is de kostprijs tussen de 5 en 10 euro per kilogram. Hoe veel het moet dalen om te concurreren met aardgas? “Tot onder de 2 euro per kilogram, dan wordt het pas echt aantrekkelijk.”
Alle puzzelstukjes moeten passen
Om de inzet van waterstof op grote schaal soepel te laten verlopen, moet er in de gehele keten, van productie in de Eemshaven tot aan toepassing in de mobiliteit en industrie, heel wat verandering plaatsvinden. “Het is echt een beetje een nieuwe manier van samenwerken en een nieuwe manier van politiek bedrijven”, zegt Homan. “Je moet als overheid het lef hebben om de hele keten aan te pakken. Met waterstof hebben we tot nu toe laten zien dat deze holistische manier van samenwerken echt werkt.”
Samenwerken met kennisinstellingen uit het Noorden zorgt ervoor dat het waterstofproject de wind in de rug heeft. “We werken bijvoorbeeld samen met de Hanzehogeschool en de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en met de New Energy Coalition”, zegt Buit. “Bij deze kennisinstellingen staan waterstof en vergroening hoog op de prioriteitenlijst.” Ook werkt de provincie veel samen met bedrijven als Gasunie en Groningen Seaports. Eind vorig jaar hebben tientallen bedrijven en overheden het Investeringsplan Waterstof Noord-Nederland opgesteld. “Door samen te werken kunnen we echt meters maken en innovaties toepassen. De doorlooptijd tussen denken en doen is veel kleiner geworden en dat hebben we in de huidige klimaatcrisis ook echt nodig.”
‘Fingers crossed voor een groene regering’
En niet alleen het regionale netwerk is van belang. “Laten we duimen voor een groene regering”, zegt Homan. Groningen kan het namelijk niet gebruiken dat het nieuwe kabinet gaat morrelen aan de klimaatdoelstellingen. “Ik denk dat we als Nederland ‘waterstofland’ kunnen worden, maar dan moeten we wel heldere en ambitieuze doelen stellen op het gebied van CO2-reductie.”
Er moet bijvoorbeeld nagedacht worden over hoe groene waterstof landelijk kan concurreren met fossiele bronnen, voegt Buit daaraan toe. “Zelfs met een gratis fabriek kan groene waterstof op dit moment nog niet concurreren met aardgas, vanwege de elektriciteitskosten. Ook werkt de CO2-uitstoot nog maar beperkt door in de huidge aardgasprijs. Het is daarmee geen hopeloze zaak, maar er moet meer komen dan alleen een zak geld om een fabriek te bouwen.” Buit denkt aan een ‘exploitatiesubsidie’: geld dat een producent ontvangt per geproduceerde hoeveelheid waterstof, net als bij groene elektriciteit. “Dat is een stap waar je doorheen moet om het tot een succes te maken.”
En als de overheid stappen zet om de klimaatdoelen te behalen, zal de rest van het land volgen, voorspelt Homan. “We moeten niet onderschatten wat het met mensen doet als je als overheid laat zien dat het echt kan. Als je buurman zonnepanelen op het dak heeft, dan denken mensen al snel: als hij het kan, dan kan ik het ook.” Als de overheid tot de verbeelding spreekt worden er daarna al snel stappen gezet. “Daar geloof ik heilig in.”
Samenwerking
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
