Hitte heeft zich ontpopt tot een van Europa’s grootste vijanden. In de nieuwe serie ‘Europe battling heat’ zoekt IO uit hoe steden zich ertegen (kunnen) wapenen. Vandaag: de innovatiekracht van ondernemers.
Extreme hitte is de afgelopen weken aan de orde van de dag. Zeker in dichtbevolkte gebieden kan de temperatuur flink oplopen. Om wonen en werken dragelijk te houden, draaien airco’s vaak op volle toeren. Maar dat is geen structurele oplossing. Meer groen is een relatief makkelijke en efficiënte oplossing om extreme hitte tegen te gaan. Bomen en planten zorgen ervoor dat de temperatuur minder hard oploopt, creëren natuurlijke schaduw, houden water vast, zorgen voor meer biodiversiteit én vergroten de leefbaarheid van een stad. Maar hoe kunnen we het beste vergroenen? Ondernemers Alexander Ilsink, directeur en mede-eigenaar van Mobilane, en Corné van Garderen, eigenaar van Sempergreen Group weten raad.
Ondernemen in de wereld van planten werd hen allebei met de paplepel ingegoten. Van Garderen komt uit een kwekersfamilie. Zijn vader gaf hem op achttienjarige leeftijd het idee om een nieuwe bedrijf op te zetten rondom groene daken. Nu – 27 jaar later – is Sempergreen Group een internationaal bedrijf dat verschillende groenoplossingen aanbiedt.
Ook Ilsink groeide op tussen het groen. Zijn grootvader was dendroloog, gespecialiseerd in de innovatie op het gebied van heesters. Hij zette de Darthuizer Boomkwekerij op en ontwikkelde nieuwe heesters, vooral gericht op de openbare ruimte. Zijn zoon – de vader van Ilsink – bouwde het bedrijf verder uit met meerdere groenbedrijven. Mobilane is daar een van. Het bedrijf is groot geworden met de kant-en-klaar haag en breidde uit naar groene daken en groene gevels.
Frisse lucht en droge voeten
Van Garderen en Ilsink richten zich allebei al jaren op vergroening van de gebouwde omgeving. Zij zien dat groene daken steeds vaker worden toegepast. Bij een groen dak komt er bovenop de dakbedekking een laag met planten. Vaak gaat het om sedumplanten, eventueel in combinatie met wilde bloemen. Hoe het groen op het dak bevestigd wordt, verschilt per daktype en per aanbieder. De sedumplanten kunnen – net als een grasmat – uitgerold worden op een dak. Hieronder ligt dan onder andere een laag substraat. De sedumplanten kunnen ook – vaak al samen met het substraat – in trays zitten die op het dak worden bevestigd.
Verschillende vormen van groene daken zijn al in het straatbeeld te vinden, terwijl de groene gevels nog echt in opkomst zijn. Voor een groene gevel worden panelen aan de buitenkant van een muur bevestigd, samen met een irrigatiesysteem om de planten water te geven. Hier kunnen verschillende planten in, afhankelijk van de omgeving en de ligging van een pand.
“Als we kijken naar hitte dan scheelt het zomaar een graad of vijf in een straat als er meer groen te vinden is”, stelt Van Garderen. Het gaat dan om de temperatuur op straat, maar ook binnenshuis blijft het aangenamer met een groen dak. Ook Ilsink ziet duidelijk voordelen voor meer groen. “Naast de verkoeling, zorgt het ook voor waterberging. Na een hevige regenbui houdt het groen de regen nog even vast waardoor het langzamer wordt afgevoerd. Dit zorgt voor een minder grote piekbelasting op de waterafvoer en kan wateroverlast voorkomen.”
Afwachtend
Waarom zien we groene daken en groene gevels dan nog niet massaal in het straatbeeld? “Natuurlijk speelt het prijskaartje mee. Zeker in het begin was dat voor veel mensen een belangrijk punt. Nu zien we dat de voordelen steeds vaker opwegen tegen de (extra) kosten”, verklaart Ilsink. Van Garderen schat de meerprijs van een groen dak op een gemiddeld rijtjeshuis tussen de drie- en vierduizend euro ten opzichte van traditionele dakpannen. De ondernemers zien de vraag naar groene daken en groene gevels flink stijgen de laatste jaren, maar mensen blijven volgens hen afwachtend. Ilsink: “Zeker particulieren maken zich zorgen over zaken als het onderhoud van het systeem en de effecten op lange termijn.”
Van Garderen vult aan: “We hebben te maken met het welbekende schaap dat over de dam moet. Daarom is het belangrijk dat er veel aandacht voor is en dat organisaties als gemeenten en woningcorporaties het voortouw nemen. ” Ilsink ziet bijvoorbeeld subsidies vanuit de overheid als een goede motivatie om mensen te helpen en te motiveren om meer te vergroenen. “Er zijn al gemeenten die het doen, maar het zou uitgebreider kunnen.”
Ook grote bedrijven kunnen een voorbeeld zijn voor anderen. Het toevoegen van groene daken en groene gevels aan grote bedrijfspanden en distributiecentra heeft een aanzienlijke impact op de omgeving. Ilsink: “Dit jaar hebben wij de DNA InsectScan gelanceerd; een nieuwe en innovatieve manier om de effectiviteit van groene gevels en daken op biodiversiteit te meten. Met deze scan kunnen we zien welke insecten er de afgelopen tijd om een groene gevel zijn geweest. Zo maken we de bijdrage aan de biodiversiteit meetbaar en kunnen we dit in begrijpelijke data weergeven. Dat is interessant voor bedrijven en pandeigenaren, maar natuurlijk ook voor de gebruikers van een gebouw. De monsters worden op een transparante en onafhankelijke wijze geanalyseerd, waardoor de verkregen gegevens ingezet kunnen worden in jaarverslagen en duurzaamheidsrapporten. Bovendien kan de DNA InsectScan voor groene gevels een waardevolle bijdrage leveren aan duurzaamheidscertificaten.”
Verschillende motivaties, zelfde doel
Internationaal gezien loopt Noordwest-Europa voorop als het gaat om het vergroenen van de gebouwde omgeving. “Elke stad of omgeving heeft een eigen motivatie om te vergroenen. In Nederland, bijvoorbeeld rond de laagliggende stad Rotterdam, ligt de focus op waterberging en afvoer. Terwijl er in Parijs veel meer aandacht is voor biodiversiteit. Wat in alle steden meespeelt – behalve in Scandinavië – is het verlagen van de hittestress”, zegt Van Garderen.
Hij vertelt dat verschillende Duitse steden – waaronder Frankfurt – bedrijven verplichten om een nieuw bedrijfspand (deels) te voorzien van een groen dak. “Op een gegeven moment is het vergroenen van je gebouw dan net zo logisch als het plaatsen van deuren.” Het is dan wel belangrijk om te blijven kijken naar de behoeften van verschillende steden, voegt Ilsink toe. “Het klimaat speelt natuurlijk een belangrijke rol bij het kiezen van het groen. En soms zitten daar grote uitdagingen in. In New York is het bijvoorbeeld in de winter heel koud en in de zomer heel warm. Dat maakt het lastig om de planten in een groene gevel dan in leven te houden. Maar er zijn mogelijkheden, bijvoorbeeld door slimme oplossingen in het systeem, de juiste planten en eventueel alternatieven.”
Asfalt vervangen
Zowel bij Sempergreen Group als bij Mobilane is een sterke groei in de vraag naar groene oplossingen te zien. Zo is Van Garderen bezig met het ontwikkelen en implementeren van een groene vervanger voor asfalt. “In Polen hebben we het asfalt van de trambaan vervangen door groen. Dat zou ook in veel andere Europese steden een goede manier zijn om asfalt, dat snel opwarmt en lang warm blijft, te vervangen. Een dergelijke oplossing zou ook kunnen werken op parkeerplaatsen.”
Ilsink gaat ook verder met de ontwikkeling van innovatieve groensystemen en het aantonen van de positieve effecten ervan. “Groen is essentieel voor een klimaatbestendige toekomst. Dat is voor ons als familiebedrijf extra belangrijk. Alleen door bouwen en leven met een sterke focus op het integreren van natuur kunnen we de waardevolle aspecten van het natuurlijke ecosysteem helpen herstellen. Het behouden van bestaande natuurgebieden is niet langer afdoende; we moeten ons inspannen om meer natuur te creëren. Stedelijke gebieden bieden nieuwe kansen en mogelijkheden om dit te verwezenlijken.”
