Stel dat je arts bent en je wilt studenten geneeskunde uitleggen wat de impact van een breuk in de schedel is. Dan zijn er verschillende methodes waarop je dat kunt doen. Je kunt ze boeken en afbeeldingen van rontgenfoto’s laten zien. Je kunt ze een echte schedel waarin een breuk zit laten zien.
Maar wat veel beter werkt, zo blijkt uit de ervaringen van KNO-arts, oprichter van de uitgeverij en producent van medische e-books MLX, Jochen Bretschneider, is de vertoning van een driedimensionale afbeelding van een schedel. Wanneer je een icoontje in de balk onder de afbeelding met de naam ‘zenuwen’ aanklikt, wordt het patroon van zenuwen zichtbaar die over het hoofd en gezicht lopen.
Icoontje ‘zenuwen’
Dan zie je dat de zenuw die onder en tussen de breuk doorloopt naar het oog gaat. Je kunt je dan meteen voorstellen dat de breuk invloed kan hebben op het gezichtsvermogen. En als je dan ook even klikt op het icoontje ‘spieren’, dan zie je op welke plekken er spieren over de zenuwen en de breuk lopen, daardoor begrijp je ook dat daar de schade merkbaar zal zijn.
Bretschneider is al sinds 2012 bezig met het digitaliseren van medische onderwijsliteratuur, tot nu toe in het Nederlands. Vanuit zijn werk voor de VU en het VU medisch centrum kreeg hij daar de tijd voor. De digitale boeken zijn gratis en helpen studenten beter te begrijpen hoe het menselijk lichaam functioneert en hoe het kan genezen na verwonding of hoe het behandeld kan worden bij een aandoening. „De millennium generatie is opgegroeid met digitale middelen. Je moet ze laten leren met die middelen die ze altijd in de hand hebben: hun mobiel, hun iPad.”
Gratis downloaden via de App Store
Om de digitale boeken toegankelijk te maken gebruikt hij onder andere de dienstverlening van Apple, waarvoor hij ook actief is als ‘distinguished educator’. Dat betekent dat hij voor zijn digitale publicaties gebruik kan maken van de software die Apple biedt om ze interactief te maken. Als ze af zijn, komen ze in de Apple bookstore, ibooks. Wie dat wil, kan boeken over neurologie, psychiatrie, heelkunde, enzovoorts, gratis downloaden en zichzelf bijspijkeren. Om ze te kunnen lezen is wel een mobiel apparaat van Apple nodig, zoals een iPhone of iPad. De boeken zijn weliswaar bedoeld voor studenten, maar voor een leek zijn ze ook te begrijpen.
In eerste instantie richtte Bretschneider geen bedrijf op om de boeken te maken, zegt hij, omdat er geen noodzaak was. Hij werkte samen met collega-artsen van verschillende medische disciplines en een groot team van medisch studenten. Met hen maakte hij een digitale serie vakliteratuur in opdracht van het Ministerie van VWS die gebruikt kan worden door artsen die vijf jaar of langer niet als arts gewerkt hebben en daardoor hun titel verloren, maar zich opnieuw willen registreren.
Oproep van arts in nood in Mozambique
Maar toen hij op een dag een oproep kreeg van een arts in Mozambique, die zijn medische onderwijsboeken na een overstroming kwijt geraakt was, en hij de digitale literatuur gratis wilde verstrekken en wilde opsturen, besefte hij dat het beter zou zijn als hijzelf de auteursrechten van de e-bookproductie in handen zou hebben. Die waren nu van VWS, die immers betaald had voor de productie. Bovendien vermoedde hij dat de productie voor alle geneeskundestudenten interessant zou zijn. Dat bleek te kloppen. „De e-books zijn inmiddels meer dan honderdduizend keer gedownload.”
Daarom richtte hij in 2018 MLX op, samen met drie andere artsen waarvan er eentje de medische sector verliet en bij Apple is gaan werken. „Ik wilde graag dat mijn digitale boeken voor iedereen toegankelijk zouden worden. Er is een tekort aan medisch onderwijs wereldwijd.” Dat dit zo is, blijkt ook uit onderzoek van de WHO.
Filmpje over behandelen van brandwonden
In de boeken van Bretschneider zitten anders dat in de traditionele papieren medische boeken filmpjes, interactieve animaties en chatfuncties, waardoor je makkelijk kunt zien hoe een ernstige brandwond behandeld wordt in bijvoorbeeld Sierra Leone, dat een kind opliep toen er gekookt werd. „Ze koken daar veel op houtvuur”, zegt Bretschneider. Dus is er groter risico op brandwonden dan hier.
In januari dit jaar deed MLX in samenwerking met collega-tropenartsen een proef met digitaal onderwijs in de anatomie van het menselijk lichaam. „Ik heb ze een iPad gestuurd met daarop de digitale medische publicaties. Die hebben ze aangesloten op Apple TV. Dat is een apparaatje dat je kunt koppelen aan een beamer. Dan heb je geen internet nodig. Op die manier kan je een hele klas medisch studenten les geven.”
Zoeken naar funding
De volgende stap die MLX wil zetten is de vertaling van alle Nederlandse publicaties naar het Engels. Ook moeten ze toegankelijk worden voor apparaten die niet van Apple zijn. Daarvoor moeten ze worden overgezet naar Android en Windows, zegt Bretschneider. Concepten daarvoor zijn klaar maar moeten doorontwikkeld worden. Daar is funding voor nodig. „Die zijn we nu aan het zoeken.”