‘Gezondheidszorg heeft behoefte aan massa-innovatie’

By Ewout Kieckens

De operatie begin dit jaar waarbij er een hart van een genetisch aangepast varken geïmplementeerd werd bij een mens, was pure innovatie. Toch is deze medische doorbaak niet zaligmakend – en niet alleen omdat de patiënt twee maanden later stierf. De toekomst van de gezondheidszorg is meer gebaat bij een bredere toepassing van innovatie.

Die brede innovatie staat centraal op het Health Valley Event dat de komende drie dagen in Nijmegen wordt gehouden. Health Valley is het ‘zorg-innovatienetwerk van Oost-Nederland’, zoals de organisatie zichzelf noemt. 

“Bij innovatie denkt iedereen aan een app of een ICT-oplossing. Maar innovatie moet veel meer omvatten. In de gezondheidszorg hebben we behoefte aan een geheel van technische, medische en organisatorische innovatie”, aldus Mark van Houdenhoven, voorzitter van de Raad van Bestuur van de Sint Maartenskliniek. Dit ziekenhuis in Nijmegen (dat ook beschikt over zes andere locaties in Nederland) is gespecialiseerd in orthopedie, reumatologie, revalidatie en pijnbestrijding. 

Er is een breed palet van innovaties nodig om een actueel en nijpend vraagstuk aan te pakken. Dat probleem is niet zozeer de vergrijzing, een nieuwe, agressieve tumor of een toekomstige pandemie. Nee, het probleem is veel basaler. “Het grote vraagstuk in de gezondheidszorg is het tekort aan personeel. Dat is gezien het verloop van de vergrijzing en de bevolkingsgroei een probleem voor de komende twintig à dertig jaar”, zegt de 53-jarige directeur.

Om dat probleem het hoofd te bieden, vindt Van Houdenhoven, moeten alle economische sectoren de hoofden bij elkaar steken om tot een algemene oplossing te komen. Personeelstekort is immers niet een probleem van de zorg alleen, maar ook van de politie, het transport, de techniek en de bouw. “Het heeft geen zin om als ziekenhuis te concurreren met andere ziekenhuizen, of zelfs met de politie, om personeel aan te trekken”, zegt Van Houdenhoven, die ook hoogleraar Economische Bedrijfsvoering in de Gezondheidszorg is. Onder de streep blijven er hoe dan ook te weinig handen over. Kortom: het is een maatschappelijk probleem. 

Impact van medische innovatie

Dit probleem van het komende kwart eeuw kan alleen met innoverende ingrepen worden aangepakt, aldus Van Houdenhoven. “In 2000 is de Sint Maartenskliniek gestart met de toediening van biologicals, een nieuwe vorm van medicijnen. Hadden we 22 jaar geleden nog 60 bedden, dankzij de therapie met deze biologische reuma-remmers. is een meerdaagse ziekenhuisbehandeling niet meer nodig. Het gevolg is dat we geen bedden meer bij reumatologie hebben en die verpleegkundigen elders kunnen inzetten.”

Het is een mooi voorbeeld van de impact van medische innovatie. Een belangrijke set aan oplossingen moet ook komen uit preventie. Hoe langer mensen gezond blijven, hoe minder (snel) ze aanspraak hoeven te maken op zorg. Preventie heeft te maken met innovatie op allerlei gebieden. Er bestaat geen silver bullit, zoals Van Houdenhoven het noemt, geen wondermiddel. “Er is niet één oplossing voor het vraagstuk, maar er zijn er wel honderden, duizend. Niemand moet denken dat een bepaald ziekenhuis of een bedrijf het wondermiddel in huis kan halen of dat een bepaalde techniek voor de oplossing zorgt.” 

Wijsheid van de massa

Innovatie in de gezondheidszorg van tegenwoordig is anders dan voorheen. “Het doel van innovatie was ooit om kostenefficiënter te worden. Maar nu staan innovaties niet meer zozeer in het teken van het besparen van geld, maar van mensen. Innovatie om te zorgen dat er minder personeel hoeft te worden ingezet.”

Die visie draagt Van Houdenhoven uit op Health Vally. “Het mooie van Health Valley is,” aldus Van Houdenhoven, “dat vertegenwoordigers van verschillende vakgebieden en achtergronden bij elkaar komen om over de vraagstukken van de toekomst na te denken. Het zijn bedrijven, subsidiegevers, ziekenhuizen, aanbieders van ouderenzorg, start-ups, filosofen, economen die de wil hebben om samen te werken. Het creëert een netwerk en een wisdom of crowds.” 

Deze ‘wijsheid van de massa’ moet bijna automatisch gaan leiden tot oplossingen, aldus Van Houdenhoven. “Het mooie is ook dat er veel innovaties zijn waarvan we nu nog geen weet hebben. Dat wil niet zeggen dat we niets moeten doen en alleen hoeven af te wachten, maar wel dat dat we door kruisbestuiving en hard werken bijna als vanzelf tot innovaties komen. We hoeven dus niet te wanhopen.”

Lees hoe het op een vorige editie van het Health Valley Event eraan toe ging. Lees ook hoe de Sint Maartenskliniek momenteel een klinische studie doet naar een synthetische meniscus.