Ik kijk niet meer naar het nieuws op de publieke omroep. Van Twitter krijg ik soms zo genoeg, dat ik af en toe zelfs speel met het idee om alle sociale media vaarwel te zeggen. Nu vraag je je af wat er gebeurd is?
Ik ben twee weken geleden 62 geworden. Dus heb ik veel meegemaakt in de afgelopen decennia. Van de waarschuwingen van de Club van Rome begin jaren 70, de aankondiging van een nieuwe ijstijd in het zelfde decennium, de vredesbeweging in de jaren 80, de daaropvolgende eco-beweging, het NAVO-dubbelbesluit, demonstraties en rellen tegen de komst van kerncentrales en de kernafvalopslagplaats in Wackersdorf, enzovoort.
De wereld is niet zo als je haar ervaart
Wat ik nu weet: ik zat er niet één keer fundamenteel naast. Neem bijvoorbeeld het NATO-dubbelbesluit. In feite was het de val van het “IJzeren Gordijn” die dit mogelijk maakte. Aan het eind van de jaren zeventig waren ik en vele anderen bang voor een kernoorlog die de mensheid zou uitroeien.
In thrillers over het einde der tijden, zoals “Damnation Alley” of “Mad Max”, wordt de ondergang van de beschaving gesuggereerd – hier na een nucleaire oorlog, daar na het verval van de burgermaatschappij met de daaropvolgende klimatologische apocalyps. En tenslotte de film “Soylent Green”, dat op indrukwekkende wijze het thema van overbevolking en honger behandelt.
Klimaatcrisis, energiecrisis, verkeersinfarct
Meer dan ooit lijkt ideologie het publieke debat te domineren, volgens het motto: wat niet kan, kan niet. In Duitsland wordt dit de Bolderburen-houding genoemd, naar het boek van Astrid Lindgren “Wij kinderen van Bolderburen”. De gelijknamige houding is een synoniem voor wat een naïeve ontkenning van de werkelijkheid is geworden, die zich overal in de samenleving verspreidt.
Realiteitsontkenning
En juist dit lijkt in Duitsland nu onvoorstelbare hoogten te bereiken – net als de energieprijzen. Het enige verschil is dat de ontkenning van de werkelijkheid vooral leeft onder politici en doorgewinterde wetenschappers van bepaalde instituten, terwijl de energieprijzen een reëel blijvende last zijn voor de bevolking.
Neem bijvoorbeeld energie. Tijdens de 16 jaar dat Merkel regeerde, werd een vrijwel hersenloos energiebeleid gevoerd, als u mij de uitdrukking vergeeft. Duitsland is afhankelijk geworden van Rusland voor steenkool, olie, gas en zelfs uraniumbrandstofstaven. Duitsland financiert dus de huidige status quo en de oorlog in Oekraïne. Ook werd besloten de kerncentrales al te sluiten vóór de kolengestookte centrales en werd de ontwikkeling van wind- en zonne-energie vertraagd.
Hitte probleem-narratief
In plaats van voor een pragmatische aanpak te kiezen en de laatste overblijvende kerncentrales voorlopig te laten blijven draaien, vinden Duitse politici van de stoplichtcoalitie steeds weer nieuwe excuses om te betogen dat kernenergie geen deel van de oplossing is. Maar CO2-uitstotende kolencentrales wel. Het ideologische verhaal is: we hebben een “warmteprobleem, geen elektriciteitsprobleem”.
In één adem verklaren dezelfde voorvechters dat het aandeel van wind- en zonne-energie moeten worden uitgebreid. En snel. D’accord, alleen hier telt het “hitte probleem-narratief” opeens niet meer.
Dit is het tweede verhaal dat me op de zenuwen werkt. Natuurlijk komt er geen rekening van de zon Niettemin zijn de Duitse energieprijzen de hoogste in Europa en waarschijnlijk zelfs in de wereld. En dat ondanks het feit dat (vooral) Berlijnse instituten ons voortdurend vertellen dat de prijs van een kWh zonnestroom heel voordelig is.
CO2 speelt geen rol meer
In deze Duitse crisis, met als hoogtepunt de oorlog in Oekraïne, speelt de CO2-uitstoot sowieso geen rol meer, omdat men zich stort op CO2-intensieve kolencentrales. Mocht de elektriciteit in januari 2023 schaars worden – en dat zal het geval zijn, omdat de laatste kerncentrales van het net worden gehaald en wind- en zonne-energie in die tijd nauwelijks nog een rol zullen spelen – dan kunnen wij Duitsers de tekorten nog steeds compenseren door bij onze buren stroom in te kopen. In Frankrijk, bijvoorbeeld. Daar zijn dan wel de veel bekritiseerde kerncentrales, maar Duitsland wast zijn handen in onschuld.
Het is alleen jammer dat een kWh elektriciteit in Duitsland nu tot 450 g CO2-uitstoot kost, waar de “domme” Fransen slechts ongeveer 50 – 70 g uitstoten. Zij zijn dom, volgens de luide opinie van bepaalde kringen, omdat zij vertrouwen op CO2-arme kerncentrales.
Gasleveringen en fracking
Sinds de oorlog in Oekraïne probeert Duitsland de Russische gasleveringen te compenseren met andere bronnen. In allerijl worden voorlopige terminals voor vloeibaar aardgas gebouwd om voorraden uit de VS aan te kunnen voeren (tegen ongelooflijk hoge prijzen). Gas dat wordt gewonnen uit fracking. Met andere woorden, de VS zijn, samen met Rusland, de grootste oorlogsprofiteurs.
Duitsland beschikt over gasreserves die (afgezien van de stilgelegde kerncentrales) alleen al de Russische leveranties zouden kunnen compenseren: fracking is in dit land verboden. Van anderen, natuurlijk, nemen we graag fracking gas af. Duitsland wast zijn handen in onschuld.
De moralistische betweters
Begrijp je nu waarom ik, laten we het diplomatiek zeggen, er even niet meer goed bij kan? Ik begrijp die Duitsers niet meer. Let wel, bepaalde Duitsers.
Last but not least, een leuk weetje
De stoplichtcoalitie wil dat de CO2-uitstoot drastisch daalt. Deze politici willen in particuliere woningen warmtepompen in plaats van gasverwarming, het vervoer zo snel mogelijk elektrificeren, de industrie koolstofvrij maken en de wereld tonen dat Duitsland “het begrepen heeft”.
De vraag naar elektriciteit zal als gevolg van deze doelstellingen meer dan verdubbelen. Alleen al het koolstofvrij maken van de chemische industrie zal leiden tot een extra vraag naar elektriciteit die even groot is als het huidige totale verbruik in het land.
Maar goedkope, schone elektriciteit is een garantie voor welvaart. Wat wij momenteel in Duitsland meemaken is een vernietiging van de welvaart en de daarmee gepaard gaande deïndustrialisatie. Dit is te wijten aan industrieën die niet langer kunnen concurreren dankzij de torenhoge elektriciteitsprijzen en die hun activiteiten zullen staken of op middellange termijn uit Duitsland wegtrekken.
Wat maak ik me druk. Duitsland wast zijn handen in onschuld.
Over deze column:
In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Eveline van Zeeland, Eugene Franken, Katleen Gabriels, PG Kroeger, Carina Weijma, Bernd Maier-Leppla, Willemijn Brouwer en Colinda de Beer probeert Innovation Origins te achterhalen hoe de toekomst eruit zal zien. Deze columnisten, soms aangevuld met gastbloggers, werken allemaal op hun eigen manier aan oplossingen voor de problemen van deze tijd. Morgen zal het dus goed zijn. Hier zijn alle voorgaande afleveringen.
