Getverderrie, groei

Niet geheel toevallig liep ik onlangs een gemeenteraadsvergadering binnen waar de omgevingsvisie op de agenda stond. Met deze van rijkswege verplichte visie moeten gemeenten de hoofdrichting van hun ruimtelijke ontwikkeling voor de lange termijn bepalen. Waarbij uiteraard strategische keuzes moeten worden gemaakt.

Over deze column:

In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Eveline van Zeeland, Derek Jan Fikkers, Eugène Franken, JP Kroeger, Katleen Gabriels, Bernd Maier-Leppla, Willemijn Brouwer en Colinda de Beer, probeert Innovation Origins te achterhalen hoe de toekomst eruit zal zien. Deze columnisten, soms aangevuld met gastbloggers, werken allemaal op hun eigen manier aan oplossingen voor de problemen van deze tijd. Hier zijn alle voorgaande afleveringen.

Tot mijn grote verbazing gaf de ene na de andere fractie besmuikt aan dat stedelijke groei hierbij nooit een lange termijn doel kan zijn:  ‘Onze obsessie met groei is funest’, hoorde ik, en: ‘Groei zit het menselijk welzijn in de weg, we moeten de productie en consumptie afschalen.’ 

Betaalbare woningen

Dat is tamelijk onrealistisch. Last time I checked, groeide de wereldbevolking nog steeds exponentieel en zijn de meeste daarvan ook nog eens op weg naar een stad.

Natuurlijk is groei geen doel op zich. En natuurlijk moet groei duurzaam en innovatief zijn en zijn er terechte vragen over waar de grens aan de groei ligt. 

Maar bijvoorbeeld meer betaalbare woningen zijn gewoon broodnodig.
Hoge concentratie van mensen en hoge groei is met elkaar verbonden. Het is heel goed mogelijk dat ruimtelijk te vertalen in een fijne compacte stad.

Het lijkt mij bovendien veel verstandiger om te spelen met groei en krimp en de mogelijkheden van beide scenario’s te benutten.

Eindhoven groeit het hardst

Want groei is helemaal geen vanzelfsprekendheid. In het grootste deel van het land treedt stabilisatie of krimp op. De beroepsbevolking met werkende mensen groeit nauwelijks. In stedelijke regio’s daarentegen wel. Van de grote gemeenten groeide Eindhoven in 2022 zelfs het hardst. Deze gemeente vertoont opmerkelijk genoeg jaar op jaar sterke groeicijfers, zowel in inwoneraantallen als in economie. Dit maakt haar fenomenale aantrekkingskracht onmiskenbaar zichtbaar.  

Bedrijven en mensen in steden zijn productiever doordat ze profiteren van meer en betere voorzieningen, een grotere en diverse arbeidsmarkt en een directe uitwisseling van kennis en informatie. Deze zogenaamde agglomeratiekrachten worden steeds belangrijker. En zijn het levenselixer voor onze maakindustrie en breder. 

Dit biedt aan stedelijke regio’s als de metropoolregio Eindhoven een gunstig uitgangspunt voor startende en snelgroeiende ondernemingen en de verwachting is dat deze trend zich zal voortzetten.

Onvoorspelbaar

Maar dergelijke ontwikkelingen zijn onvoorspelbaar. Zeker op de lange termijn. Daarvoor zijn er teveel onzekerheden. In het bijzonder als het gaat om de ontwikkeling van technologie. Wispelturigheid is het woord.

Dus lijkt het onverstandig om te zeggen: laten we niet voluit op deze kracht inzetten. Het is nu wel mooi geweest. Duidelijke keuzes zijn nodig en moeten ook worden uitgesproken en niet onder het tapijt geveegd, anders krijg je boeren op het Malieveld.

Je moet het lef hebben om te zeggen dat we hier het verschil gaan maken met strategisch en groen groeibeleid voor de maakindustrie. De voorspellingen van 100.000, zelfs 200.000 banen erbij op middellange termijn liegen er niet om. Nog beter zou het dus zijn om van de daken te schreeuwen dat Nederland nog veel te weinig inzet op de groei van deze regio en zich moet instellen op een miljoen inwoners erbij in Brainport.