“Kijken is tellen”, zegt Arne Hendriks maandagavond in het auditorium van Natlab. De curator is eerste spreker tijdens ‘The Big Data/Dada Dialogues’. Een seminar over big-data, georganiseerd door Age of Wonderland. Hendriks kijkt indringend de volle bioscoopzaal in. “Wie niet geteld wordt, bestaat niet. Maar wie bepaalt wat door wie geteld wordt? En voor wie wordt het geteld?”
Het zijn dit soort filosofische vragen die centraal staan tijdens het seminar. Verschillende sprekers delen hun kijk op big-data. Geen praktische toepassingen en hosannaverhalen over de eindeloze mogelijkheden van big-data, maar filosoferen over wat de komst van de bulk aan informatie en daaropvolgend die van ‘smart cities’ betekenen voor de samenleving.
Onder de noemer “De Staat van Eindhoven” brengt E52 een reeks verhalen over de stappen die de stad zet op weg naar een smart society en de connecties daarbinnen tussen big data en de inwoners. Lees hier de hele serie.
De avond is georganiseerd door Age of Wonderland. Dit initiatief van de organisaties Baltan Laboratories en Hivos, nodigde dit jaar voor de derde keer zes fellows uit. Dit zijn zes kunstenaars, ontwerpers en andere creatieve denkers en doeners uit Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Zij zijn aan de slag gegaan met het onderwerp big-data. Het resultaat is gedurende de Dutch Design Week te bewonderen in de kelder van Natlab. Ook geven de fellows deze week nog verschillende workshops over hun big-data projecten.
De tweede spreker, Nishant Shah, geeft een voorbeeld van de kracht van data en hoe het mensen letterlijk in beweging zet, ook al blijkt de informatie onjuist. De professor esthetiek van cultuur en digitale media refereert aan de “noordoost-exodus” van 2012 in Bangalore.
“Als de politie het ontkent, zal het wel waar zijn.”
In dat jaar vluchtten duizenden mensen geboren in het noordoosten van India, de stad uit. Op sociale media circuleerden namelijk berichten over geweld tegen deze groep. Dat de informatie niet op waarheid berustte, deed niet ter zake. Berichten van de politie dat er geen geweldsgolf plaatsvond, werden juist gezien als bevestiging. “Als de politie het ontkent, zal het wel waar zijn, dachten de mensen”, zegt Shah vanaf het podium.
Het ontkennen van de berichtgeving werkte contraproductief. Pas toen de politie de datastroom ging controleren en filteren, kwam de exodus tot een halt. De kortetermijnoplossing lag in datamanagement, foutieve berichten van internet verwijderen.
De oplossing lag niet in het verspreiden van nieuwe data, maar in de beheersing van het algoritme. “Data bestaat niet, enkel algoritmes”, aldus Shah. Het gaat om het controleren van de algoritmes. Die bepalen welke data wordt gefilterd en welke niet.
Het probleem van deze focus op datamanagement is echter dat het echte probleem onderbelicht blijft. Waarom zou er geweld gebruikt worden tegen de vluchtende groep? Welke onderliggende sociale spanningen zijn er? Reële problemen verworden zo tot technologische problemen van management en controle, volgens de professor.
Controle is ook volgens de derde spreker een belangrijk aspect van big-data. Professor Julia Hoffmann van Hivos legt uit hoe dat zit: “Mensen neigen van nature naar controle en beheersing. Ze vinden voorspelbaarheid fijn. Toch is er de angst voor big-data, terwijl die juist zorgen voor een hogere mate van voorspelbaarheid.” Het is de paradox van big-data.
“Vergeet niet jezelf wakker te houden.”
Die angst is er, volgens Shah, omdat het niet duidelijk is wie de controle over data heeft. Of zoals Hendriks het verwoordt: wie bepaalt wie geteld wordt en waarvoor? Een vraag zonder eenduidig antwoord. Het is aan de maatschappij om in de komende jaren een antwoord op die vragen te vinden. Want, zo stelt Hendriks: “Vergeet niet jezelf wakker te houden. Je bent zelf onderdeel van het systeem waarin je leeft.”
