Als er één categorie bedrijven verantwoordelijk is voor innovatie in Nederland, dan zijn het wel de startups. Omdat Innovation Origins altijd op zoek is naar relevante innovaties is er alle reden het complete Nederlandse startup-ecosysteem een keer goed in beeld te brengen. Op basis van datasets van StartupDelta zijn we bij alle provincies langs gegaan. In 14 afleveringen, gepubliceerd tussen 24 dember 2018 en 7 januari 2019, geven we een overzicht van het startup-ecosysteem in Nederland. De serie is gemaakt door de journalisten van coöperatie PitchProducties, in opdracht van Innovation Origins. Vandaag: Friesland. Lees hier de andere afleveringen van deze serie (voor zover reeds gepubliceerd).
Tussen de Friese weilanden en meren dobberen af en toe wat startups. Dobberen is het juiste woord, want waar moeten ze heen voor wijze raad of funding? Onduidelijkheid, dat was wat heerste in de Friese startup-cultuur en daar moest verandering in komen. “Friesland moet als één geheel naar buiten treden”, vinden Bertwin Kampman en Friso Visser, oprichters van de Startup Thermometer. Zal een nieuwe koers ervoor zorgen dat meer startups in Friesland aanmeren?
Kampman, werkzaam bij Innovatiepact Fryslân, en Visser, ondernemer en werkzaam bij Innofest, zagen dat het startup-klimaat in Friesland gefragmenteerd was. “Het ene stukje Friesland pakte het zo aan en een ander stukje regelde het op een hele andere manier”, zegt Kampman. Friesland neigt naar clustering, zoals dat in de rest van Nederland ook veel gebeurt, maar dit is volgens Visser niet de weg naar succes: “Iedereen wil zijn eigen Silicon Valley hebben”, stelt Visser. “Maar de oplossing is juist dat we van een egosysteem naar een ecosysteem gaan”. De Startup Thermometer, waarop alle Friese startups in kaart worden gebracht, moet hier een voorzetje voor geven. “Op de kaart zijn we één geheel, dat is wat mensen moeten zien”, aldus Visser. “Zodra mensen dat beseffen kunnen we onszelf ook als één geheel zichtbaar maken.”
Zichtbaarheid lijkt sowieso een belangrijk punt, want de Startup Thermometer laat zien dat er meer Friese startups zijn dan gedacht (bijna twee keer zo veel als op bovenstaande kaart). Veel Friese startups zijn nagenoeg onzichtbaar. De Friese ‘trots’ zit hier volgens Visser in de weg: “De nuchtere Fries staat vrijwel nooit vooraan om zijn of haar nieuwe idee te pitchen.” Onterecht, vindt ook Kampman, want “we maken hier de mooiste dingen, maar dragen dat niet uit”. Zo bevindt hét centrum voor watertechnologie in Nederland zich niet in de Randstad, maar, gewoon, in Leeuwarden: de WaterCampus. “Dat soort dingen mogen best gezien worden”, aldus Visser. Een overkoepelende organisatie die alle startups in Friesland coördineert en daarmee zichtbaarder maakt, is daarom in ontwikkeling.
Campuskracht
Topsectoren als watertechnologie (WaterCampus) en landbouw (Dairy Campus) kunnen lokaas zijn voor startups en kunnen bovendien het startup-klimaat verbeteren. De WaterCampus in Leeuwarden verbindt ondernemers, overheid en onderzoek met elkaar en vormt daarmee een broedplaats op het gebied van innovatieve watertechnologie in Nederland. Het aantal startups rondom de campus valt tot nu toe echter tegen: onderzoek van Buck, in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken, laat zien dat de teller van startups gelieerd aan de campus nu op zes staat.
Hein Molenkamp is directeur van Water Alliance, één van de onderliggende bedrijven achter de WaterCampus (samen met onder andere Wetsus, het Centre of Expertise Water Technology en het Centrum voor Innovatief Vakmanschap Water). Water Alliance behelst met name de businesskant van de WaterCampus. Molenkamp stelt dat de cijfers eigenlijk een verkeerd beeld van de campus schetsen: “Onze specialisatie, watertechnologie, is natuurlijk erg specifiek, dus er komen hier geen honderden bedrijven op af. Wat dat betreft moet je niet alle campussen over één kam scheren.”
Bovendien is de WaterCampus ook erg gericht op de internationale markt en niet alleen op Friesland. “Bedrijven van over de hele wereld zoeken contact met ons”, vertelt Molenkamp. “En om met ons samen te werken of te profiteren van ons netwerk, hoef je niet in Leeuwarden zelf te zitten.” De bedrijven die wel rondom de campus ontstaan zijn dan ook veelal spin-offs, ontstaan vanuit een onderzoek aan de campus, in plaats van startups. Een magneet voor startups, zo ziet Molenkamp de campus niet.
Friese waterinnovatie
Toch zijn er ook ‘waterstartups’ die wel dichtbij blijven en profiteren van de aanwezige Friese natuurverschijnselen. Zo ook SeaQurrent, een startup uit Grou, die door middel van een ‘onderwaterkite’ schone energie op wil wekken uit de zeestroming. Nu wil het feit dat er rondom de Afsluitdijk, onder de noemer ‘De Nieuwe Afsluitdijk’, gewerkt wordt aan een ‘living lab’ voor schone energie. “Daar passen wij heel goed in”, vertelt Maurits Alberda, medeoprichter van SeaQurrent. “Het Waddengebied is de perfecte plek om onze startup te testen.”
Alberda merkt dat de Friese instanties positief reageren op het veranderende ondernemersklimaat in de provincie. “Onze technologie is nog heel erg nieuw en komt eigenlijk niet voor in het huidige beleid”, stelt Alberda. “Maar wij merken tijdens gesprekken met instanties dat zij hier heel welwillend tegenover staan en ons met veel zaken willen helpen.” Mede door de reeds aanwezige hulp is een ‘verhuizing’ van locatie voor SeaQurrent nooit aan de orde geweest; ze zitten in waterprovincie Friesland bovendien lekker dicht bij het vuur of – in dit geval – het water.
Klaar voor de (nieuwe) start
Zowel het startup-ecosysteem van Friesland als veel startups zelf lijken nog in de startblokken te staan, maar hier wordt achter de schermen aan gewerkt. Het startup-klimaat wordt geïnventariseerd, een ‘startup-coalitie’ wordt gevormd en er zijn gespecialiseerde campussen aanwezig. De koers is bepaald. Of het ecosysteem blijft drijven is afwachten. Mocht alles gestroomlijnd lopen, dan zal onderstaande grafiek er over een tijdje ongetwijfeld heel anders uitzien, zowel in aantallen als in groeifases.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
