Nederland is hèt fietsland van de wereld. Wat betreft de aanleg en het onderhoud van fietspaden hebben de Nederlanders niks te klagen. Ook in de rest van de wereld wordt hieraan gewerkt. Maar hoe beleven fietsers hun route? Dat is een van belangrijke pijlers binnen het onderzoeksprogramma Smart Cycling Futures. Onderzoeker George Liu: “Ik probeer met mijn onderzoek een connectie te maken tussen de beleving van fietsen en nieuwe vormen van infrastructuur zoals fietssnelwegen.”
Zijn onderzoek is onderdeel van het zogeheten living lab in Eindhoven. Hierin werken gemeente, kennisinstellingen en bedrijven samen om oplossingen te vinden voor fietsproblemen. Ook in Zwolle, Amsterdam en Utrecht wordt op deze manier aan innovatie gewerkt. “In het zuiden kijken we vooral naar manieren om het gebruik van fietssnelwegen te stimuleren, bijvoorbeeld door de bewegwijzering duidelijker te maken. Zowel in apps als op borden langs de weg”, legt Hugo van de Steenhoven, coördinator van de living labs, uit. Een fietssnelweg is een speciaal ontworpen fietspad voor een bepaalde locatie. Het ligt vaak los van een weg of voetpad. “Dit speelt voor een groot deel in op de beleving van fietsers. Het is belangrijk dat zij een fietsroute makkelijk begrijpen en niet hoeven te zoeken.”
Hij gaat verder: “Daarnaast kijken we ook naar een goede overgang van fietssnelwegen tussen gemeenten en fietspaden binnen gemeenten, bijvoorbeeld in stadscentra.” De infrastructuur is op het platteland heel anders dan in de stad. “In de stad komen bijvoorbeeld veel meer wegen samen, wat kan zorgen voor conflictpunten.” Dat is precies waar onderzoeker Liu op inspeelt. “Door een beter ontwerp van fietssnelwegen kunnen dit soort conflicten worden vermeden en is de infrastructuur veel helderder voor gebruikers.” Hierbij is consistentie belangrijk. “Dit zit bijvoorbeeld in de kleur van het asfalt of een bepaald soort bewegwijzering”, legt Liu uit. “Het belangrijkste doel is dat mensen zo veilig en gemakkelijk mogelijk op hun plek van bestemming komen.”
Meer weten over het onderzoek Smart Cycling Futures? Lees dan dit artikel: ‘De eeuwenoude fiets is het vervoersmiddel van de toekomst’
Europese verschillen
Dit gaat expliciet om Nederland. In andere Europese landen is het volgens de onderzoeker nog heel anders. “In de basis hebben alle landen dezelfde doelstelling, namelijk de aanleg van goede en veilige fietspaden”, zegt Liu. “Maar er zijn variabelen die per land verschillen. Dat maakt de kwaliteit van de fietspaden in alle landen toch anders.” Zo kunnen er bijvoorbeeld groene golven voor fietsers worden ingesteld zodat zij niet meer hoeven te stoppen bij stoplichten. Eventuele aanpassingen van de fysieke omgeving bij een fietssnelweg kunnen ook bijdragen aan de beleving van fietsers, bijvoorbeeld door de fietssnelweg niet langs het spoor te laten lopen maar door een park.
In Duitsland wordt op dit moment hard gewerkt aan een fietssnelweg van zo’n honderd kilometer. Deze moet verschillende steden in het Ruhrgebied met elkaar verbinden. “Het concept gaat over langere afstanden, maar dat is soms niet hoe de weg uiteindelijk gebruikt gaat worden”, stelt Liu. “Mensen gebruiken vaak maar een klein deel van de fietssnelweg om bijvoorbeeld naar hun werk te komen.” De fietscultuur is in Duitsland volgens hem wel anders dan in Nederland. “Duitsers fietsen vaker met een helm. Dit komt onder andere omdat hun fietsgedrag is aangepast aan fietsstroken op de weg in plaats van een apart fietspad. Ze gebruiken daarnaast vaker racefietsen dan stadfietsen en omafietsen.”
Fietspad delen
De E-bike wordt ook in Nederland steeds vaker gebruikt. In veel steden liggen hier al jaren veilige fietspaden. Deze moeten nu weer aangepast worden op nieuwe ontwikkelingen zoals de elektrische fiets. Mensen willen minder in file staan en gezonder leven. Twee redenen om op zoek te gaan naar nieuwe en vooral duurzamere vervoersmiddelen dan de auto. Deze moeten allemaal op het fietspad. Van bakfietsen voor kinderen tot Birò’s en elektrische steps, steeds meer verkeersdeelnemers gebruiken het fietspad. “Er zijn al veel veilige fietspaden in Nederland, maar ook hier zijn nog veel verbeterpunten. Zeker op het gebied van beleving”, stelt Liu. Het gaat dan bijvoorbeeld om gekleurd asfalt of natuur in de omgeving.
Van techniek naar design
Hij geeft aan dat de fietssnelwegen vooral vanuit het oogpunt van ingenieurs zijn ontwikkeld en gebouwd. “Er is gekeken naar de verkeerstechniek, zoals veiligheid, doorstroming en kosten. Terwijl de beleving voor fietsers ook heel belangrijk is.” Mensen mogen volgens hem meer gemotiveerd worden om op de tweewieler te stappen.
Daarop richt Liu zich op in het vervolg van zijn onderzoek. “Mensen kunnen in dat onderzoek kiezen tussen drie verschillende routes vanuit het centrum van Eindhoven naar het noorden van de stad”, zegt hij. Één daarvan gaat langs een autoweg, één voornamelijk door woonwijken en één door natuur. “Ik wil onderzoeken waarom mensen voor een bepaalde route kiezen. Die gegevens kunnen gebruikt worden om te zorgen dat fietssnelwegen aan de behoeften van de gebruikers voldoen. Bovendien kunnen beleidsmakers hier weer op inspelen bij de aanleg van nieuwe fietssnelwegen.”
Zwaartepunt verleggen
Volgens Liu is fietsen wereldwijd een hot topic. Hij is op dit moment in de VS om met verschillende betrokken partijen te praten over de aanleg en het onderhoud van goede fietspaden. “De steden in de VS veranderen. Beleidsmakers vinden de manier waarop steden in Europese landen als Duitsland, Noorwegen en Zweden zijn ingericht erg interessant. Daar krijgen de fietsers steeds meer ruimte”, legt hij uit. Ook in Spanje en Frankrijk worden fietspaden volgens de onderzoeker steeds toegankelijker en veiliger gemaakt. “We moeten het zwaartepunt rondom fietspaden verleggen van de techniek naar design. Dan wordt de beleving van fietsers belangrijker en stappen wereldwijd nog meer mensen op de fiets.”
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
