Met de deze week ondertekende Europese Fietsverklaring wil de EU een grote sprong voorwaarts maken naar een duurzamere mobiliteit. Transportcommissaris Adina Vălean onderschrijft in de verklaring samen met sleutelfiguren uit de EU het fietsen als een belangrijk onderdeel van de mobiliteit in Europa. De verklaring is gericht op de integratie van veilige, uitgebreide fietsnetwerken met het openbaar vervoer, veilige fietsenstallingen en oplaadpunten voor e-bikes. Deze veranderingen zijn bedoeld om de infrastructuur te verbeteren, fietsen aantrekkelijker te maken en de bredere industriële en milieudoelstellingen van de EU te ondersteunen.
Waarom is dit belangrijk?
Fietsen is een van de meest duurzame en energie-efficiënte vormen van mobiliteit, vooral in stedelijke gebieden. De verklaring van de EU erkent positieve maatregelen om het fietsen te promoten als een manier om als samenleving én als individu vooruit te komen.
Aan de basis van de overeenkomst ligt een collectieve erkenning van de voordelen van fietsen; het is “een tegengif voor stedelijke congestie, een motor voor gezondere levensstijlen en een vitaal radertje in de Europese industriële machine”. Deze strategische ommezwaai naar de fiets sluit aan bij de overkoepelende industriële strategie van de EU en haar milieudoelstellingen.
Een historische stap in het EU-vervoersbeleid
Nu Europa worstelt met de noodzaak van emissiereductie, komt de Europese Fietsverklaring naar voren als een cruciaal instrument. Het draagt symbolisch gewicht en wordt door fietsvoorstanders geprezen als een mijlpaal, ondanks het gebrek aan juridische kracht. Het document is het resultaat van interinstitutionele samenwerking, ondertekend door alle drie de EU-instellingen, en het zet een politiek engagement uiteen dat zowel huidige als toekomstige initiatieven met betrekking tot fietsen zou moeten leiden. Zonder dwang zal het echter aan de lidstaten zijn om er een praktische invulling aan te geven.
De verklaring toont de ambitie van de EU om het aantal fietskilometers in de Unie te verdubbelen tegen 2030. Deze ambitie kreeg veel steun tijdens de COVID-19 pandemie, waarbij 16 EU-lidstaten eerder hun visie verwoordden in een aparte verklaring in 2022.
Versnelling naar duurzaamheid
De ondersteuning van de verklaring door commissaris Vălean legt de verantwoordelijkheid voor de uitvoering op de schouders van regeringen en regio’s. Deze aanpak erkent de noodzaak voor lokale actie om de groei van fietsen binnen verschillende Europese contexten te bevorderen. De verklaring sluit aan bij de Verklaring van Brussel over “de mobiliteit van morgen”, waarin een modale verschuiving naar duurzamere vormen van vervoer, waaronder vervoer per spoor, centraal staat in het mobiliteitsbeleid van de EU.
Bovendien erkent de verklaring de rol van de fiets niet alleen als transportmiddel, maar ook als een bijdrage aan de Europese samenleving en economie, waarbij de nadruk wordt gelegd op het potentieel van de fiets om duurzaam toerisme en lokale economieën te ondersteunen. Dit gaat gepaard met een engagement om multimodale connectiviteit te verbeteren, met name tussen fietsen en andere vervoerswijzen, zoals treinen en bussen, in stedelijke en landelijke omgevingen.
Stimulering van de fietsindustrie
De verklaring wordt gezien als een katalysator voor economische groei in de sector. Tony Grimaldi, voorzitter van Cycling Industries Europe (CIE), voorspelt dat fietsen tegen 2030 meer dan 1 miljoen nieuwe banen kan creëren in de EU en benadrukt de economische voordelen van betaalbare toegang tot de fiets. De CIE roept op om de 36 toezeggingen in de verklaring om te zetten in actie, vooral met de verkiezingen voor de Europese Commissie in juni 2024 in het vooruitzicht.
De verklaring wil Europees leiderschap in fietsen stimuleren door lidstaten aan te sporen om te investeren in infrastructuur die nieuwe markten creëert en de fietsdienstensector ondersteunt. Deze focus op marktontwikkeling en het creëren van banen moet een aanzienlijk rendement opleveren en bijdragen aan de mobiliteits-, klimaat-, milieu-, volksgezondheids- en economische doelstellingen van de EU.
Nu de verklaring is ondertekend begint het echte werk. Implementatie vereist een geïntegreerde aanpak op alle bestuursniveaus en de harmonisatie van beleid om een echte fietscultuur in Europa te bevorderen.
