“Data is een essentiële grondstof”. Met die woorden wil Europees Commissaris Margrethe Vestager een revolutie ontketenen in de technologiesector. Als het aan haar ligt, dan is in de toekomst alle data die slimme machines produceren toegankelijk voor de eigenaren van die apparaten. Of het nu gaat om smartphones, auto’s, landbouwmachines of koffiezetapparaten: elke consument of ondernemer kan straks de boer op met zijn eigen data. En zo op zoek naar de beste of goedkoopste aanbieder van diensten gebaseerd op die data.
Het nieuwe wetsvoorstel dat de Europese Commissie vandaag publiceert heet de Data Act. Het is bedoeld om een einde te maken aan een discussie die al loopt sinds er slimme apparaten bestaan: van wie is de data die de machines produceren? Door de juridische onzekerheid over het eigendom, wordt volgens de Europese Commissie lang niet alle data die beschikbaar is daadwerkelijk gebruikt. In de woorden van Vestager: “Onze datastrategie draait er volledig om zulke data productief te kunnen gebruiken”.
Controle bij de consument
De nieuwe Europese wet maakt voor eens en altijd duidelijk: de controle over de data ligt in handen van de eigenaren van de apparaten en niet in die van de fabrikant. Consumenten krijgen het recht om real time en zonder extra kosten toegang te hebben tot de data. Daarnaast worden fabrikanten verplicht om op verzoek van de consument de data te delen met een ander bedrijf. Of het de data nu nodig is voor onderhoud, reparatie of het aanbieden van extra diensten: de controle over wat er met de data gebeurt, ligt voortaan bij de consument.
De Europese Commissie verwacht dat er een nieuwe markt zal ontstaan vol met bedrijven die data-diensten aanbieden. “Het zal de competitie een boost geven en meer bedrijven in staat stellen om diensten aan te bieden”, stelt Vestager. De politici in Brussel willen overigens voorkomen dat Big Tech deze nieuwe data-markt onmiddellijk kaapt. In het voorstel zitten garanties dat juist MKB-bedrijven profiteren van de nieuwe mogelijkheden.
Ook de cloudmarkt gaat op de schop
Niet alleen komen er nieuwe regels over de toegang tot data, ook de markt voor clouddiensten gaat op de schop. Zo moeten gebruikers makkelijker kunnen switchen van aanbieder. “Het voorstel is erop gericht om commerciële, technische en contractuele obstakels weg te nemen die het gebruikers verhinderd te wisselen van cloudaanbieder”, zegt Vestager.
Inmiddels is duidelijk dat de regels van de nieuwe Datawet over clouddiensten niet slaan op de diensten die bedrijven aanbieden binnen hun eigen ecosysteem. Dus Apple kan cloudfuncties blijven aanbieden via het eigen iCloud-systeem. Wel moeten bedrijven ervoor zorgen dat als klanten willen wisselen van aanbieder, de clouddiensten kunnen meeverhuizen en er een in ieder geval een minimum aan functionaliteit blijft bestaan.
Lees oook: De mogelijkheden van data voor agri-foodsector zijn eindeloos
Om het switchen van aanbieder mogelijk te maken wil de Europese Unie aanbieders van cloudopslag verplichten om onderling standaarden voor gegevensopslag af te spreken.
Verstager: “Het delen van data is vaak onmogelijk vanwege technische belemmeringen. Die kunnen ontstaan door een gebrek aan gestandaardiseerde formats. Simpel gezegd: het is moeilijk communiceren als we niet dezelfde taal spreken”. De visie is dat op deze manier niet alleen de rechten van de consument versterkt worden, maar ook dat er meer competitie ontstaan in een sector die van toenemend belang is voor bedrijven.
Regeringen krijgen makkelijker toegang
Onderdeel van het voorstel is ook dat overheden makkelijker toegang krijgen tot niet-persoonsgebonden data van private partijen. Volgens de Europese Commissie is dat in het algemeen belang bij uitzonderlijke noodsituaties zoals overstromingen of bosbranden.
Lees ook: De tijd van commissies en onderzoeken is voorbij, pak Big Tech aan!
De Commissie noemt de coronapandemie als voorbeeld. Om de verspreiding van het virus door Europa beter te volgen, was ‘essentieel’ om geanonimiseerde data van mobiele telefoonaanbieders te kunnen analyseren. Met behulp van die data was het volgens de Commissie mogelijk om een waarschuwingssysteem op te zetten om nieuwe uitbraken te voorspellen en snel maatregelen te nemen.
Datamarkt is een miljardenmarkt
De dagelijks geproduceerde hoeveelheid data groeit ongelofelijk hard. Was volgens de Commissie het jaarlijkse datavolume in 2018 nog goed voor 33 zettabyte (oftwel 33 miljard terabyte), in 2025 zal de teller op 175 zettabyte staan. Een vervijfvoudiging. Tegen 2030 verwacht de Europese Commissie dat de mondiale waarde van het internet der dingen en aanverwante diensten tussen de 5 en 11 biljoen euro bedraagt.
De nieuwe regels zullen volgens de Europese Commissie een enorme economische groei kunnen zorgen. Door data vrij verhandelbaar te maken, kan het gezamenlijke BBP van de 27 Europese lidstaten tegen 2028 groeien met 270 miljard euro. Door meer gebruik te maken van realtime-analyse van data kunnen bedrijven 10 tot 20% besparen op hun kosten.
De nieuwe regels voor de toegang tot data gaan gelden voor alle producten die op de Europese Markt verkocht worden. Het maakt daarbij geen verschil of de producent stamt uit de Verenigde Staten, China of de Europese Unie zelf.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
