De komende drie maanden gaat eurocommissaris Margrethe Vestager een nieuwe Europese wet voor AI maken. Vanaf december wordt ze verantwoordelijk voor de digitalisering van de Europese markt. In maart wil ze haar nieuwe AI-wet presenteren. Daarna moeten het Europees Parlement en de regeringen en parlementen van de lidstaten haar nieuwe AI-wet goedkeuren.
In de nieuwe AI-wet komen regels te staan over het verzamelen en delen van data door onder andere de grote Amerikaanse tech bedrijven zoals Facebook, Amazon en Google waarvan de internetplatforms massaal door Europese burgers gebruikt worden. Op dit moment zijn er alleen een richtlijn voor e-privacy en een verordening voor de bescherming van gegevens (GDPR). In de nieuwe wet moeten er onder andere regels komen die de verzamelaars en verspreiders van data aansprakelijk maken voor misbruik ervan.
Gruwel voor de VS
De grote gruwel voor de bekende big tech bedrijven in de VS is haar voornemen om in aansluiting op de nieuwe AI-wet een nieuw belastingreglement te maken. Dat moet gaan gelden voor internetplatforms waar ook ter wereld die geld verdienen door consumenten in Europese landen. Afgelopen jaren daagde Vestager Apple al voor de rechter vanwege belastingontduiking. Daarvoor legde ze een boete op van 13 miljard euro.
Het nieuwe belastingreglement dat ze voor ogen heeft, moet wat haar betreft wereldwijd gaan gelden. Als ze dit niet voor elkaar krijgt omdat sommige landen niet mee willen werken bijvoorbeeld, zal de Europese Commissie niet-Europese bedrijven zelfstandig boetes blijven opleggen als ze te weinig belasting in de EU betalen, zei ze.
Google en Facebook opbreken
Boetes kan ze ook opleggen als Amerikaanse big tech bedrijven misbruik van hun dominante marktpositie maken. Dat heeft ze de afgelopen jaren ook gedaan toen ze eurocommissaris voor Mededinging was. Als de boetes niet leiden tot verbetering van hun gedrag op de Europese markt, wil ze de Amerikaanse bedrijvenconglomeraten openbreken. Dat zei ze in antwoord op vragen van de Nederlandse Europarlementariër Paul Tang. Tang zit namens de PvdA in de fractie van Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten. Vestager zei daarop tegen Tang dat ze over de instrumenten beschikt om dat te doen. Welke instrumenten dat zijn, zei ze niet.
Met haar nieuwe Europese AI-wet zei Vestager zorgen weg te willen nemen bij Europese burgers die nu te weinig vertrouwen hebben in de digitalisering van de samenleving. Dat is noodzakelijk, zegt zij, omdat je volgens haar twee soorten bedrijven hebt: het type dat digitaal ís en het type dat binnenkort digitaal wórdt. Met andere woorden: alle burgers zullen vroeg of laat meemoeten in de digitalisering van het dagelijks leven dus wil ze ervoor zorgen dat internet niet bedreigend voor ze is.
In de tweede plaats wil ze dat AI gebruikt wordt om het leven van burgers makkelijker te maken in plaats van moeilijker. Ze wil voorkomen dat digitale platforms data verzamelen via AI om de keuze van consumenten en bedrijven te sturen zodat ze daaraan kunnen verdienen. Precies daarvoor legde ze zoekmachine Google in haar vorige periode als eurocommissaris voor Mededinging een boete van 4,3 miljard euro op.
Meer regels, minder innovatie?
De vraag is of de nieuwe regels voor AI innovatie niet in de weg staan. Europarlementariër Nicola Beer van de Fractie Renew in het Europees Parlement wilde weten of Vestager had bedacht hoe ze de Europese voortrekkersrol op het gebied van AI innovatie dacht te behouden. Daarop antwoordde Vestager dat ze op zoek is naar een evenwichtige situatie. Europese burgers moeten volgens haar profiteren van de innovaties die AI brengt en tegelijkertijd beschermd worden tegen eventueel misbruik ervan.
Een eerste reactie uit de beroepsgroep van AI op de plannen van Vestager voor nieuwe wetgeving is vooralsnog gereserveerd. „Ik vind het een beetje flauw dat Vestager zegt dat AI het leven soms moeilijker maakt”, zegt AI-ondernemer en ontwikkelaar Buster Franken van de TU/e. „Het is waar dat AI via Google je keuzes beïnvloedt. Maar dat maakt je leven ook makkelijker.”
‘Kleine AI-bedrijven in EU de dupe’
Daarbij dreigt het gevaar dat je met een nieuwe wet de kleine AI-bedrijven opzadelt met veel te veel regels, vindt Franken. „We hebben het al moeilijk om kapitaal te vinden om in onze innovaties te steken. Als daar nu ook nog nieuwe regels bijkomen waardoor je extra werk hebt om daar aan te voldoen, hebben wij daar last van. Misschien hebben we daar geen geld voor. Terwijl die nieuwe wet bedoeld is om misbruik door grote bedrijven zoals Google en Facebook te bestrijden.”
Lees ook: Europa moet investeren in hub voor gebruik van mensgerichte robot in het MKB
„Het punt is nu juist dat bedrijven als Google misbruik van data kunnen maken omdat ze bakken met geld hebben. Als er een nieuwe wet komt, kunnen zij daar vast wel aan voldoen. Dan zoeken ze gewoon een andere route. Ze hebben geld genoeg om een leger topadvocaten in te huren. Kleine AI-bedrijven hebben dat niet.”
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
