De Europese Commissie heeft een pakket economische beschermingsmaatregelen voorgesteld om de economische zekerheid van het blok te versterken en de uitdagingen van geopolitieke spanningen en snelle technologische ontwikkelingen aan te gaan. Het initiatief omvat een wetgevingsvoorstel om de screening van buitenlandse investeringen te intensiveren en ervoor te zorgen dat alle lidstaten over robuuste mechanismen beschikken. Het bevat ook een whitepaper over exportcontroles voor goederen voor ‘dual use’, waarin wordt gepleit voor EU-brede goedkeuring van controles.
De Commissie beveelt strategische acties aan om het Europese onderzoek te beschermen en schetst zij opties om de steun voor onderzoek en ontwikkeling (R&D) met een potentieel voor zowel vreedzaam als militair gebruik (dual use) te vergroten. Deze maatregelen richten zich op een drieledige strategie om het concurrentievermogen van de EU te bevorderen, risico’s te beperken en mondiale partnerschappen voor gedeelde economische veiligheidsbelangen te bevorderen.
Waarom moet je dit weten?
In een tijdperk dat wordt gekenmerkt door escalerende geopolitieke spanningen en snelle technologische vooruitgang, heeft de Europese Unie een grote stap gezet in de richting van versterking van de kaders voor economische veiligheid.
De reeks initiatieven die de Commissie heeft aangekondigd laat iets zien van de pogingen van de EU om haar belangen te beschermen terwijl ze navigeert door de complexe mondiale dynamiek. Deze stap is bedoeld om de economische activa veilig te stellen en de strategische autonomie van de EU te waarborgen in een wereld die steeds concurrerender wordt en onderling steeds meer verbonden is.
Verscherpt toezicht op buitenlandse investeringen
De hoeksteen van dit veiligheidspakket is het wetgevingsvoorstel om buitenlandse directe investeringen in de EU beter te screenen. Een gedetailleerd onderzoek van meer dan 1.200 transacties in het kader van de huidige verordening heeft lacunes aan het licht gebracht die het nieuwe voorstel wil dichten. Door de screeningmechanismen in alle lidstaten te standaardiseren en het toepassingsgebied uit te breiden tot investeringen die worden gecontroleerd door entiteiten van buiten de EU, wil de EU veiligheidsrisico’s effectiever aanpakken.
Risicobeoordeling
Hoewel het screenen van inkomende investeringen van cruciaal belang is, is de EU even bezorgd over uitgaande investeringen in gevoelige technologieën. Dergelijke ongereguleerde ondernemingen zouden onbedoeld de militaire en inlichtingencapaciteiten van potentiële tegenstanders kunnen versterken. De Commissie stelt een gedetailleerde analyse van deze investeringen voor, aangevuld met overleg met belanghebbenden en een risicobeoordelingsverslag. Het doel is om een genuanceerd beleidsantwoord te ontwikkelen dat economische belangen in evenwicht brengt met veiligheidsvereisten.
De EU streeft daarbij ook naar een strengere controle op de uitvoer van goederen voor tweeërlei gebruik, technologieën met civiele en militaire toepassingen. Omdat de onderhandelingen op multilateraal niveau zijn vastgelopen, wil de EU met haar Whitepaper Exportcontrole EU-specifieke controles invoeren om misbruik van dergelijke goederen te voorkomen. Deze stap is bedoeld om de blokkades te omzeilen die door sommige leden op multilateraal niveau worden opgeworpen, en om een doeltreffender optreden in de hele EU te bevorderen.
Dual Use
De EU kijkt ook naar binnen door een ondersteunende omgeving voor onderzoek en ontwikkeling te bevorderen, met name voor technologieën voor tweeërlei gebruik, dual use. Door het lanceren van een openbare raadpleging, zoals uiteengezet in de whitepaper, nodigt de Commissie uit tot het geven van input over de beste manieren om R&D te ondersteunen die zowel civiele als defensietoepassingen kan hebben. De raadpleging zal informatie opleveren voor de aanpak van de Commissie om de technologische voorsprong van de EU te behouden en tegelijkertijd potentiële risico’s te vermijden.
In samenhang met de inspanningen om onderzoek te ondersteunen, heeft de Commissie de noodzaak onderstreept om de integriteit van het Europese onderzoek te beschermen. De voorgestelde aanbeveling van de Raad is bedoeld als leidraad voor de lidstaten en de onderzoekssector in het algemeen, waarbij een veilige en open omgeving voor internationale samenwerking wordt bevorderd. Dit sluit aan bij het overkoepelende beginsel van “zo open als mogelijk, zo gesloten als nodig” om ervoor te zorgen dat samenwerking in onderzoek de veiligheid niet in gevaar brengt.
Strategie geworteld in veerkracht en openheid
De Europese strategie voor economische veiligheid van juni 2023 ondersteunt deze initiatieven. Deze dient als blauwdruk voor het begrijpen en aanpakken van risico’s die verband houden met economische veiligheid. De strategie onderscheidt vier primaire risicocategorieën – van toeleveringsketens tot de bewapening van economische afhankelijkheden – en beschrijft een veelzijdige aanpak om deze problemen aan te pakken.
Centraal in deze strategie staat de ambitie om een evenwicht te vinden tussen economische dynamiek en beschermende maatregelen. De EU wil een aantrekkelijke bestemming blijven voor bedrijven en investeringen en tegelijkertijd de kwetsbaarheden in haar economische landschap tot een minimum beperken.
China
Hoewel in de voorstellen van de EU geen specifieke landen worden genoemd, wordt impliciet erkend dat de risico’s van strategische concurrenten, met name China, moeten worden beperkt. Aangezien China een belangrijke handelspartner is, betekent de aanpak van de EU dat er een evenwicht moet worden gevonden tussen economische banden en veiligheidsoverwegingen. De ontwerptekst van het plan legt de nadruk op aantrekkelijkheid voor bedrijven en investeringen, maar onderstreept ook de noodzaak van gecoördineerde actie op EU-niveau als reactie op geopolitieke druk en technologische veranderingen.
Het implementeren van deze uitgebreide voorstellen zal niet zonder uitdagingen zijn. Critici hebben gewezen op de moeilijkheden bij de handhaving, aangezien de EU-lidstaten soevereiniteit behouden over hun buitenlands beleid. De voorstellen zullen nu worden onderzocht door de EU-lidstaten en het Europees Parlement, een proces dat de vastberadenheid van de EU en haar vermogen om een eensgezind standpunt in te nemen over economische veiligheidskwesties op de proef zal stellen.
“Veiligheid in de hele Unie”
Margrethe Vestager, Executive Vice-President voor ‘Europe Fit for the Digital Age‘, vat het belang van de plannen samen: “De economische veiligheid van de EU berust op het koesteren van onze technologische voorsprong en het voorkomen van ongewenst weglekken van technologieën. We hebben een gezamenlijke aanpak nodig voor onderzoek en ontwikkeling van technologieën met een potentieel voor tweeërlei gebruik om ons concurrentievermogen en onze veerkracht te versterken. We willen de onderzoeksgemeenschap ook in staat stellen zich een weg te banen door de huidige complexiteit met een evenwichtige aanpak om de veiligheid van onderzoek in de hele Unie te verbeteren. We moeten de risico’s van internationale samenwerking op een doeltreffende en evenredige manier wegnemen en onze krachten bundelen om ervoor te zorgen dat we verantwoord kunnen samenwerken op een manier die zowel open als veilig is.”
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
