Over Decarbonizing Europe
Waar gaat het coronaherstelfonds over?
De Europese Commissie heeft een bedrag van 723,8 miljard euro beschikbaar gesteld om de gevolgen van de coronacrisis te bestrijden en Europa groener, schoner en toekomstbestendig te maken. Alle lidstaten konden plannen indienen voor een uitkering uit dit fonds.
Wie doen er allemaal mee?
Alle lidstaten van de Europese Unie. Alle lidstaten? Nee, Nederland heeft nog geen plannen ingediend. Hoewel eind januari bekend werd dat er achter de schermen in Nederland hard is gewerkt om de Europese miljarden binnen te slepen.
Waar moeten de lidstaten het geld aan uitgeven?
Minstens 37 procent moet worden gebruikt voor vergroening en 20 procent voor digitalisering. Daarnaast zijn er nog andere speerpunten:
– Smart, sustainable and inclusive growth
– Social and territorial cohesion
– Public health, economic social and institutional resilience
– Policy for future generations
Wat gebeurt er nog meer?
Verder heeft de EC nog enkele zogenoemde flagship areas benoemd:
Power up
Renovate
Recharge and Refuel
Connect
Modernise
Scale-up
Reskill and upskill
Wat gaat Innovation Origins doen?
De komende maanden besteden we aandacht aan de uitvoering van de plannen. We beschrijven wat elk land doet om de CO2-uitstoot terug te dringen en we maken reportages van innovatieve projecten. Aan de hand van infographics kun je de inspanningen van de lidstaten met elkaar vergelijken.
Een crisis als de coronapandemie vraagt om stevige maatregelen. De EU heeft 723,8 miljard vrijgemaakt om met het coronaherstelfonds (Recovery and Resilience Facility; RRF) de Europese economie uit de door corona veroorzaakte recessie te trekken. Om aanspraak te maken op een deel van die grote zak geld, dienen lidstaten een plan in bij de Europese Commissie. In de serie Decarbonizing Europe leggen we die plannen onder een vergrootglas.
Tsjechië is niet bepaald het schoonste jongetje van de klas. Om te voldoen aan de klimaatdoelen van de EU moet het zware accent op kolen omlaag en het aandeel duurzame energie omhoog. Nu is dat met 15 procent groene stroom nog erg laag. Toch is milieudeskundige Vojtech Kotecky van de Karelsuniversiteit optimistisch over de toekomst.
Dat heeft onder andere te maken met de nieuwe regering in Praag die meer ambitie uitstraalt dan de vorige onder leiding van de miljardair Andrej Babis, zegt Kotecky. “De regering van premier Petr Fiala heeft alleen wel tijd nodig om zijn plannen te concretiseren.”
Nieuwe regering
Om een voorbeeld te geven. De regering-Babis heeft zich een paar jaar geleden vastgelegd op een aandeel groene stroom van 22 procent. “Maar dat is natuurlijk veel te weinig. Reken erop dat dit percentage flink naar boven wordt bijgesteld. Vooral op het gebied van zonne-energie heeft Tsjechië veel mogelijkheden.”
Een ander voorbeeld zijn de kolenmijnen en kolencentrales. Onder Babis was het plan om die in 2038 te sluiten. Inmiddels is dat 5 jaar naar voren gehaald en volgens milieuminister Anna Hubackova wordt het misschien zelfs 2030, hoewel dat nu met de oorlog in Oekraïne weer op losse schroeven staat. Hoe dan ook zou het een enorme krachtsinspanning betekenen want nu komt nog 46 procent van de elektriciteit uit kolencentrales en wordt 25 procent van de huizen ermee verwarmd. Vooral in het noordwesten (bruinkool) en in het noordoosten (steenkool) speelt de kolenindustrie een grote rol.
Denkpauze
De reden dat de politiek tijd nodig heeft om met meer concrete doelstellingen te komen, heeft volgens minister van Europese zaken Mikulas Bek ook te maken met het feit dat de Tsjechische politiek in het verleden heeft verzuimd goed na te denken over waar het zelf heen wil met zijn energie- en klimaatbeleid. Het is min of meer op de lange baan geschoven.
“Er was in de Tsjechische politiek veel kritiek op Europese voorstellen. Er werd gezegd dat het allemaal te snel ging voor een arm land als het onze. Maar het was kritiek zonder inhoudelijke argumenten en alternatieven over hoe het beter kan. Dat wil de huidige regering goedmaken door eerst een grondige analyse te maken van waar de grootste klimaatwinst te behalen valt tegen de laagste kosten”, zo zei hij onlangs in een radio-interview.
Bek hoopt verder dat de Europese Unie kernenergie zal erkennen als groene energie. Anders wordt het sowieso moeilijk om aan de CO2-doelstellingen te voldoen. Hij vraagt verder Brussel om een beetje respijt voor de auto-industrie. Hij denk dat een verbod op de verkoop van auto’s met verbrandingsmotoren in 2035 voor Tsjechië te vroeg komt. De Tsjechen hebben nou eenmaal niet de koopkracht van de Duitsers of Nederlanders. Er staan bovendien veel banen op het spel bij bedrijven als Skoda. Een langere overgangsfase zou helpen.
Fit for 55
Kotecky heeft er ondanks alle mitsen en maren vertrouwen in dat het de goede kant op gaat. Hij denkt dat Tsjechië een goede kans maakt om te voldoen aan de zogenoemde “Fit for 55”-doelstelling van de EU, hoewel die doelstelling hem eigenlijk weinig zegt, “want hoe kan je landen als Tsjechië, Polen en Roemenië over een kam scheren met Nederland of Frankrijk.”
Het doel van Fit for 55 is om in 2030 55 procent minder broeikasgassen uit te stoten dan in 1990. Tsjechië zit daar met ongeveer 40 procent helemaal niet zover vandaan. Kotecky: “Dat komt vooral door de modernisering van de industrie in de jaren ’90 na de eind van het communisme. De volgende golf moet komen van energie-efficiëntie, een groener openbaar vervoer, sluiten van kolencentrales en meer windmolens en zonnepanelen.”
NextGeneration EU
De coronacrisis is een van de grootste uitdagingen van onze tijd. Met NextGenerationEU – met 806,9 miljard euro het grootste herstelplan ooit – wil de Europese Unie de lidstaten helpen om sterker uit de crisis tevoorschijn te komen. Het coronaherstelfonds vormt de kern van dit plan (723,8 miljard euro).
Dit fonds heeft twee doelen: ten eerste de Europese economie uit de recessie trekken die door de coronapandemie is veroorzaakt. Tegelijkertijd is het bedoeld om een impuls te geven aan belangrijke investeringen voor de toekomst en aan maatregelen om verandering door te voeren.
Alle 27 lidstaten hebben een plan ingediend. Of al het geld ook daadwerkelijk wordt uitgekeerd, is afhankelijk van een uiteindelijke beoordeling van de projecten. Zo moeten bijvoorbeeld de landen ten minste 37 procent van hun begroting besteden aan klimaatmaatregelen en 20 procent aan digitalisering.
Energie-efficiëntie
Het Europese coronaherstelfonds zal daar zeker toe bijdragen. De grote lijnen liggen vast. In totaal ontvangt Tsjechië 7,3 miljard euro uit het fonds op basis van de vorig jaar door de regering-Babis ingeleverde plannen. Daarvan gaat 42 procent richting klimaatmaatregelen.
Dat zijn 3,2 miljard euro die voor het grootste deel – ongeveer 1,4 miljard – naar energie-efficiëntie gaan. Het gaat dan bijvoorbeeld om betere isolatie van huizen en overheidsgebouwen en energiezuinige verwarmingssystemen. Een deel zal ook worden besteed aan energieadviescentra door het hele land en extra scholing voor installateurs zodat ze op de hoogte zijn van de laatste stand van zaken bij groene technologie (met name zonnepanelen).
Duurzame mobiliteit
Een tweede tranche van 1,1 miljard euro zal worden besteed aan duurzame mobiliteit. Voorbeelden zijn vervanging van dieseltreinen en meer elektrische bussen.
480 miljoen euro gaat naar duurzame energie. Volgens welke verdeelsleutel (wind, water, zon, biomassa) is nog onbekend.
En tenslotte is er 141 miljoen euro beschikbaar voor de circulaire economie. Daaronder vallen onder andere extra investeringen in recyclingsystemen, zuiniger omgang met zoetwaterreserves en een beter natuurmanagement van de Tsjechische bossen.
Economie
Wat het economisch precies op zal leveren, is nog moeilijk te zeggen. De regering-Babis ging uit van 0,8 procent tot 1,2 procent extra groei in 2026 door het voor Tsjechië bestemde coronafonds en nog eens 0,3 procent doordat het coronafonds ook in andere EU-landen voor meer vraag naar Tsjechische producten en diensten zal zorgen. De impuls van het coronafonds zou ongeveer 18.000 extra banen kunnen opleveren.
Veel economen nemen deze cijfers echter met een korrel zout, omdat het van tevoren lastig in te schatten is wat de effecten precies zullen zijn. Dat de 7 miljard euro positief is op de korte termijn is evident. Maar wat de langetermijneffecten zullen zijn, is minder duidelijk.
Van de ene kant zal de economie moderner en efficiënter worden. Daar staat tegenover dat energie in ieder geval tijdelijk duurder zal worden. Sommige industrieën zullen daar misschien blijvend onder lijden, andere opbloeien.
Foto: Een van de Tsjechische bruinkolenmijnen. (Foto Pixabay)
Steun ons!
Innovation Origins is een onafhankelijk nieuwsplatform, dat een onconventioneel verdienmodel heeft. Wij worden gesponsord door bedrijven die onze missie steunen: het verhaal van innovatie verspreiden. Lees hier meer.
Op Innovation Origins kan je altijd gratis artikelen lezen. Dat willen we ook zo houden. Heb je nou zo erg genoten van de artikelen dat je ons een bedankje wil geven? Gebruik dan de donatie-knop hieronder:
