Als het gaat over de verduurzaming van de aarde vliegen de claims je om de oren. Maar wat klopt hiervan? Samen met duurzaamheidsexpert Auke Hoekstra, op Twitter beter bekend als ‘Debunker-in-Chief’, zoekt Innovation Origins dit voor je uit. Maar deze week geen onderzoek of duurzaamheidsclaim. Auke vertelt over zijn nieuwste projecten.
Auke zit te glunderen als hij in beeld verschijnt. Hij heeft een groot project binnengesleept waarmee hij binnenkort start. In dit project van de Topsector Energie gaat Auke (samen met een hoop andere slimme koppen) in kaart brengen hoe een flexibeler energienetwerk eruit moet zien. Auke: “Netbeheerders roepen dat er geen energie meer bij kan op het net. Wij willen een markt voor flexibel energiegebruik in kaart brengen. Bijvoorbeeld processen die niet meteen uitgevoerd hoeven worden – denk aan wasmachines, thuis auto’s laden of productieprocessen in de industrie – verplaatsen naar een moment dat er juist veel energie beschikbaar is. Je kunt hiervoor verschillende scenario’s bedenken en op interactieve kaarten – waar gebruikers zelf mee kunnen spelen – precies zien wat de impact is van het verplaatsen van processen.”
Auke wil met zijn team energieleveranciers, netbeheerders en overheden laten zien wat er mogelijk is zonder het net meteen te verzwaren. “Dat is een erg dure en ingrijpende klus. Wij willen laten zien dat we ook nog genoeg andere dingen kunnen doen. Nu onze energiemix minder constant wordt door zonne- en windenergie, zullen we ons gebruik hierop moeten aanpassen”, legt Auke uit.
Alsof de zon anders moet draaien
Maar veel aanpassingen – zoals een lokaal energienetwerk waar bewoners overschotten groene stroom met elkaar kunnen verhandelen – zijn nu lastig uit te voeren. Het mag niet volgens de wet of er moet andere regelgeving komen. Auke stoort zich hier ‘gruwelijk’ aan. “Maar ho eens even”, zegt Auke met een hoog stemmetje als hij aangeeft wat de eerste reactie vanuit de energiemarkt is. “Dat is veel te ingewikkeld en daar kunnen we niet aan beginnen hoor.”
Het heeft er volgens hem alles mee te maken dat al deze partijen andere belangen hebben en de huidige gang van zaken lastig los kunnen laten. Om aan te geven hoe dat gaat citeert Auke iemand van Economische Zaken: “‘Uw energietransitie past niet bij het huidige tarievenbouwwerk – dus hoe de tarieven die we voor onze energie betalen zijn opgebouwd – kom maar terug als jullie iets hebben bedacht dat hier wel bij past’.”
Hoofdschuddend gaat hij verder: “Dit is het paard achter de wagen spannen. Net alsof de zon anders moet draaien zodat een ambtenaar zijn excelsheetje niet hoeft aan te passen. Het slaat nergens op. Ik denk dat we moeten durven kijken naar andere systemen. We zijn gewend aan een constante stroom van elektriciteit, maar energie uit de zon en wind is niet constant. Nu we steeds meer van deze fluctuerende groene stroom gebruiken, moeten we misschien maar eens kijken naar flexibele tarieven.”
Energiesysteem met autonomie op lokaal niveau
Volgens Auke moeten we naar een systeem waar de autonomie op lokaal niveau ligt. Hij vergelijkt het met de overgang van televisie via de kabel naar kijkers die steeds meer zelf kiezen wat en wanneer ze kijken via internet. “TV-programma’s komen constant via de kabel op je tv. Het enige wat jij kunt doen is van zender veranderen. Zo werkt het oude systeem ook, je hebt een constante stroom aan energie en je kunt van energieleverancier wisselen.”
“Maar in het nieuwe systeem ben je flexibeler en kun je meer zelf bepalen wanneer je opgewekte stroom gebruikt. Hoe dat eruit moet zien zal per wijk anders zijn en afhankelijk van verschillende behoeftes. Maar dit zal in het begin een beetje experimenteren zijn. Daar moeten we niet bang voor zijn. In het begin van het internet was de bandbreedte ook niet voldoende om overal op hoge kwaliteit filmpjes te bekijken. Zo zal het met het nieuwe energiesysteem ook gaan. Maar door alvast in kaart te brengen wat de verschillende mogelijkheden zijn, kunnen we grote problemen voorkomen.”
Reconstructie van geschiedenis duurzame energie
Iets anders waar Auke enthousiast van wordt, is dat hij is gevraagd om mee te schrijven aan een wetenschappelijk paper over de ontwikkeling van duurzame energie. Auke: “Ik vind het een grote eer dat ik ben benaderd door Christian Breyer van de Technische Universiteit Lappeenranta in Finland. Wat mij betreft is het echt een grote held. Hij maakt modellen met 100 procent duurzame energie voor Finland. Hij is hier veel verder mee dan ik en ik denk dat het een leerzame ervaring wordt om met hem samen te werken.”
Het paper dat ze samen gaan schrijven, reconstrueert de ontwikkelingen rond duurzame energie vanaf de eerste pioniers sinds de jaren 70. In deze wetenschappelijke reconstructie wil Auke artikelen uit die eerste jaren vergelijken met de ‘honderden artikelen’ over duurzame energie die er nu te vinden zijn. “In die tijd waren energie-experts ervan overtuigd dat het niet mogelijk was om volledig over te stappen op duurzame bronnen. De voorlopers werden nog net niet als ketters op de brandstapel gegooid”, zegt Auke gekscherend.
“Maar zij bleken gelijk te hebben. Toen ik me in 2010 met duurzaamheid begon te bemoeien, verschenen de eerste voorzichtige wetenschappelijke artikelen. Terwijl je tegenwoordig honderden artikelen vindt die laten zien dat een volledig duurzaam energiesysteem mogelijk is. Het tij is compleet gekeerd.”
Omslag is ongelooflijk snel gegaan
Auke begint enthousiast te knikken. “Die omslag is zo ongelooflijk snel gegaan. Dat is toch fantastisch? Het maakt me blij dat de groep die roept dat we wel degelijk kunnen overstappen op duurzame bronnen steeds kleiner wordt. Zonne- en windenergie zijn lange tijd genegeerd of er werd gedacht dat het niet snel genoeg zou gaan. Nu gelooft bijna iedereen dat het mogelijk is om al onze energie hieruit te halen.”
Volgens Auke gaat het de laatste tijd sowieso de goede kant op met de verduurzaming van onze aarde. “Hiervoor moet je wel uitzoomen en kijken naar het grote plaatje. Want als je het afgelopen jaar het nieuws moest geloven, ging van alles mis. Duitsland krijgt van alle kanten kritiek, maar wat mij betreft hebben zij als land het meeste gedaan voor de energietransitie. Door de stimulering van zonnepanelen door de Duitse regering zijn deze een heel stuk goedkoper geworden de afgelopen tijd. Natuurlijk hadden ze kerncentrales langer open kunnen houden in plaats van hun energie uit kolen halen. Maar deze centrales gaan hoe dan ook binnen vijf jaar dicht.”
Lees ook de verhalen over Duitsland in onze reeks ‘Decarbonizing Europe’
Auke zucht: “Er is in de media vaak meer aandacht voor negatieve dingen. Zo baart het vallen van een boom nu eenmaal meer opzien dan het groeien van een bos. Ik zie ook dat de verduurzaming niet snel genoeg gaat. Het tempo moet omhoog. Maar het besef dat er iets moet gebeuren is wel degelijk ingedaald. Kijk naar de klimaattop in Glasgow, dat was een berg negatieve publiciteit. Maar ik vond het een succes. Bijna niemand heeft het meer over onwaarschijnlijke rampscenario’s en iedereen is het ermee eens dat we af moeten van van kolen. Dat vind ik pure winst voor de mensheid.”
Lees hier alle afleveringen terug
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
