In de Vorige aflevering van deze column had Auke het al over biomassa en daar gaat hij deze week mee verder. Want over dit onderwerp is hij nog niet uitgesproken.
“Ik heb dus gezegd dat ik tegen biomassa ben, of in ieder geval tegen het op grote schaal verbranden van biomassa (anders dan echte reststromen) om hier energie uit op te wekken. Dit leverde me blocks op Twitter op, ook van mensen die ik hoog heb zitten.” Maar hij kan zich wel voorstellen waarom: “Ze werken zich een slag in de rondte – denken ze – om de klimaatdoelen van Parijs te halen en dan kom ik vertellen dat wat zij doen hier helemaal niet aan bijdraagt”, relativeert Auke.
Waarom is biomassa volgens jou zo slecht dan?
“Koolzaad, palmzaden of andere alternatieven voor olie waren een tijd terug DE vervanging voor fossiele brandstof, maar hier zijn we ook al lang op teruggekomen. Om genoeg van deze gewassen te verbouwen, heb je veel landbouwgrond en water nodig. Vruchtbare grond en water waar je ook voedsel op kunt verbouwen. Zonnepanelen die je op daken van nieuwe woonwijken legt, concurreren niet met de voedselproductie.”
“Tegenwoordig wordt er veel productiebos bij geplant. Van dat hout maken we planken en van de reststromen maken ze andere producten die wij als mensen nodig hebben. Het laatste deel wordt verbrand voor energie. Maar er zijn nu ook studies die ons erop wijzen dat we toch een stuk meer rooien dan er wordt bij geplant. En ook al plant je genoeg bos bij, dan doet dit qua CO2-opslag op de korte termijn niet zo veel. Het kost enkele decennia voordat nieuw bos een flinke hoeveelheid CO2 heeft opgenomen. Ook zeggen mensen dat je met houtsnippers niks anders kunt dan verbranden maar ik heb een heel huis gebouwd van houtsnippers (OSB) en als je hout in het bos laat liggen zorgt dat voor het bevruchten van de bodem. We moeten voorzichtig zijn met het verbranden van hout.”
Is dat het belangrijkste?
“Nee, mobiliteit gaat ook niet alleen over de reductie van CO2. Je wilt mensen niet alleen vanuit milieu-overwegingen uit de auto krijgen. Door auto’s te weren uit de binnenstad en fietsen te stimuleren, krijg je een veiliger en leefbaardere stad. Dat zijn misschien geen primaire drijfveren, maar wel randvoorwaarden die we belangrijk vinden. Dat is met de energietransitie ook aan de hand.”
“Indirect gaat het erom hoe we de wereld vorm willen geven. Hoe denk je over welvaart? Wat zijn andere wensbeelden die je belangrijk vindt? Als je zoekt naar de goedkoopste oplossing om zoveel mogelijk ton CO2 te besparen, kun je hier allerlei rekensommen op los laten. Maar in deze vergelijkingen ontbreken vaak de dingen die niet in geld zijn uit te drukken. Je kunt het – zoals ik – bijvoorbeeld belangrijk vinden dat de biodiversiteit behouden blijft. Of als landen per se natuur willen verbranden voor energie dat ze dit doen in eigen land, omdat ze anderen niet met de vervuiling willen opzadelen. Voeg je dit soort zaken wel toe aan de vergelijkingen, dan wordt een productiebos ineens een stuk minder aantrekkelijk.”
Scenario’s in kaart brengen
Die randvoorwaarden nam Auke eerder wel mee in een model voor Brabantse groene stroom. “De vraag was hoe het energiesysteem eruit moest zien met 100 procent zon- en windenergie. Toen zijn we niet alleen gaan kijken wat kostentechnisch gezien het meest haalbare was, maar hebben we ook – samen met landschapsarchitecten en andere partijen – gekeken naar andere dingen. Hoeveel ruimte hebben we en moeten we rekening houden met natuurgebieden? Hoeveel landbouwgrond raken we kwijt aan windmolens of zonneweides? Wat vinden mensen acceptabel? En waar is draagvlag voor?”
“Met de modellen die ik maak probeer ik verschillende scenario’s letterlijk in kaart te brengen. Hiermee kun je op een kaartje laten zien waarom je bepaalde keuzes maakt. Het is veel empathischer dan een aantal sommetjes op een rijtje.”
Heb je biomassa al met zon- en windenergie vergeleken in dit model?
“Ha! Goed idee”, het blijft even stil aan de andere kant van de telefoon. “Ja, daar heb je me even. Dat hebben we nog niet gedaan, maar daar is het model wel uitermate geschikt voor. Dit is serieus iets wat we moeten gaan uitzoeken. Hiermee kun je de verschillende scenario’s naast elkaar leggen. Het mooie is dat je mensen zelf met de sliders kunt laten spelen. Hierdoor zien ze precies welk effect het heeft als je bijvoorbeeld meer windmolens neerzet. Dat moet ook voor biomassa goed uit te voeren zijn.”
Het zorgt voor meer onderling begrip, zegt Auke. “Het is niet erg dat we het niet eens zijn over welke weg we moeten bewandelen. Er zijn duizend verschillende scenario’s en het heeft niet alleen met expertise te maken maar ook met voorkeuren. Zo zie ik het persoonlijk harder gaan met energie uit zonnepanelen en windmolens dan energie uit biomassa: daar kan je als expert over van mening verschillen. Maar of je een windmolen liever op zee hebt of op land is ook een kwestie van voorkeur. In feite willen we allemaal hetzelfde: een leefbare aarde. Daarom zou het goed zijn als we van elkaar proberen te begrijpen hoe we tot onze standpunten komen. Dat we van elkaar zeggen: ‘Nu snap ik in ieder geval waarom je wilt wat je wilt. En hmm, nu voelt het toch wat minder erg om een compromis te sluiten waarbij we gedeeltelijk doen wat jij voorstelt.”
Maar je zegt zelf dat biomassa geen goed idee is toch?
“Ik ben geen expert op het gebied van biomassa, dus in feite begin ik de discussie al met een 1-0 achterstand. Maar als ik alle argumenten bestudeer en er logisch over nadenk, ben ik absoluut niet overtuigd. Dat komt denk ik omdat ik dingen als bodemkwaliteit, biodiversiteit en voedselveiligheid niet buiten beschouwing laat als ik energiemodellen maak. En omdat ik snap hoe waanzinnig veel energie we nodig hebben: we moeten veel meer biomassa verbranden dan we nu opeten om echt verschil te maken. Waarom zouden we die extra druk op de natuur leggen als we het veel makkelijker uit zonnepanelen of windmolens kunnen halen? Maar wie weet, misschien als we biomassa in het model gaan invoeren, snap ik beter waar het wel een goed idee zou kunnen zijn. En als ik ongelijk heb, geef ik dat ook toe: doet even pijn maar alleen zo kan je leren en groeien.”
“Het zal er in ieder geval voor zorgen dat we beter van elkaar begrijpen waarom we bepaalde dingen zo willen, ik denk dat dat ook heel wat waard is.”