Om de week kijken we met EV-specialist en IO-columnist naar wat hem opvalt in de actualiteit over het verduurzamen van de aarde. Deze week wil hij het hebben over biomassa. “Laten we de natuur vooral wat vaker met rust laten.”
Wat is er aan de hand?
“Biomassa werd een tijd terug gezien als een waanzinnig briljant idee om alle problemen rond fossiele brandstof op te lossen. Inmiddels weten we dat biomassa concurreert met voedsel, water en vruchtbare grond. In veel gevallen is het gewoon geen goed idee.”
“Ook zou er genoeg resthout in bossen te vinden zijn dat je kunt gebruiken om er energie mee op te wekken. Maar Europa verliest steeds meer bos door het kappen van bomen. Een recent onderzoek laat zien dat er in 2016 tot en met 2018 zo’n 49 procent meer hout werd gekapt dan in dezelfde periode tussen 2011 en 2015. Bossen slaan van nature CO2 op, maar zelfs als het gekapte bos wordt terug geplant, duurt het nog tientallen jaren voordat dezelfde hoeveelheid CO2 weer is opgeslagen, laat dit onderzoek zien.”
Wanneer is biomassa wel een goed idee?
“Ik ben een voorstander van dingen optimaliseren. Maar met de natuur zijn we hierin doorgeschoten. We willen alles uit de natuur persen om maar meer spullen te kunnen produceren. Biomassa zorgt er niet voor dat dit allemaal ineens wel kan. Als je koolzaad voor bio-ethanol gaat verbouwen sta je vruchtbare grond af, dit kan in ontwikkelingsgebieden weer leiden tot hogere voedselprijzen. Dat wil je niet.”
“En je wil ook niet dat biomassa de biodiversiteit aantast. Resthout lijkt misschien nutteloos, maar heeft in het ecosysteem in het bos een belangrijke functie. Energie-experts pleiten dan voor een balans tussen energie en biodiversiteit. Maar daar ben ik het niet mee eens. Ecologen zeggen niet voor niets dat iets schadelijk is voor een ecosysteem, zij hebben hier lang voor gestudeerd. Het is dan te makkelijk om hier schamper over te doen en het af te doen als onzin. Zij hebben hier verstand van! Als iets goed is voor de natuur dan moeten we het vooral laten liggen. We kunnen echt wel alternatieven bedenken die niet schadelijk zijn. Leg maar wat extra zonnepanelen neer, dat scheelt ook veel ruimte. Het is echt onzin om te zeggen dat een ban op biomassa rampzalig is voor het klimaat.”
“Maar de natuur met rust laten, is moeilijk voor ons. Het is even wennen na tienduizenden jaren natuur verbranden om aan energie te komen. We hebben altijd keihard geprobeerd de natuur zo productief mogelijk te maken. Maar met 10 miljard mensen moeten we leren onze broek op te houden op een manier die de natuur meer ruimte geeft.”
Niets doen en geen geld verdienen
Maar dat is lastig volgens Auke omdat er altijd wel een business case rond een biobrandstof gemaakt kan worden. “Terwijl eigenlijk het goede antwoord is om er niets mee te doen en er geen geld mee te verdienen. Maar dat past niet in het kapitalistische systeem waar we in leven. Voor bedrijven is het heel normaal om een balans te hebben, hier staan alle schulden op en alle spullen, zoals een fabriek bijvoorbeeld. Als een bedrijf zijn fabriek verkoopt, levert dat op korte termijn eventjes winst op. Maar als ze verder kijken dan brengt zo’n bedrijf zijn productiecapaciteit in gevaar en kan een bedrijf zeggen dat het geen goed idee is.
“Maar in de natuur halen we constant dingen van de balans, regenwoud groeit niet meer terug. Er worden pallets van gemaakt en die leveren geld op. Maar het bos dat verdwijnt heeft geen financiële waarde. Met andere woorden: natuur vernietigen heeft geen gevolgen.”
“Het zou veel beter zijn als we een business case bedenken waarin geld wordt geboden om niet aan de natuur te hoeven komen. De inheemse bevolking in regenwouden geld geven om te zorgen dat loggers geen kans krijgen.”
Moeten we biomassa dan helemaal laten varen?
“Nee, zolang het niet concurreert met water, voedsel of vruchtbare grond, kan het best werken. Voordat we iets willen gebruiken als biomassa moeten we ons eerst afvragen of de biodiversiteit er baat bij heeft als het in de natuur blijft. Is het antwoord ja, dan moeten we er niet aan willen komen. Lekker laten liggen hoor! Maar als je er bijvoorbeeld een grondstof van kunt maken, kan het best een goed idee zijn. Kijk naar Rijkswaterstaat waar ze van bermgras karton maken en mijn huis is ook gemaakt van OSB-hout, dat is veel duurzamer dan triplex bijvoorbeeld. Als laatste zou je ook nog reststromen van landbouw, waar je echt niets meer mee kunt, kunnen verbranden als biomassa.”
Volgens Auke zouden algen een goed alternatief vormen voor koolzaad of andere vormen van biomassa waar vruchtbare grond voor nodig is. “Ook hier moet je je eerst afvragen of je hiermee de biodiversiteit schaadt. Maar algen kun je ook kweken in reactoren, er zitten ongelooflijk veel bruikbare stoffen in. Op die manier kun je landbouwgrond met rust laten. Maar dit staat nog echt in de kinderschoenen en moeten we beter onderzoeken.”