EIT Digital, het op digitale innovatie gerichte onderzoeks- en onderwijsinstituut met een vestiging op de High tech Campus Eindhoven, vreest dat Europa op een onoverbrugbare afstand komt van grootmachten Amerika en China. “Europa onderschat het effect van de digitale transformatie van de industrie en het belang van opkomende industriële dataplatformen”, zegt Willem jonker, CEO EIT Digital. In het rapport Digital Transformation of European Industry heeft EIT Digital de waarschuwing verder uitgewerkt: “Het rapport is een wake-up call”, aldus Jonker.
Het meest zorgwekkend is volgens Jonker, dat Europa zich te weinig realiseert hoe fundamenteel de digitale transformatie van de industrie onze maatschappij zal veranderen. “Ook de economische verhoudingen op mondiaal niveau komen in relatief korte tijd volledig anders te liggen. Europa heeft te weinig geleerd van het missen van de boot van de sociale media platformen en loopt het risico ook in de digitale transformatie van de industrie de boot te missen omdat de effecten onderschat worden.”
In de studie van het Digital Enlightenment Forum in opdracht van EIT Digital, worden vier scenario’s geschetst voor beleidskeuzes die gemaakt zouden kunnen worden over de arbeidsmarktregulatie en belastingheffing in de digitale economie. Die scenario’s zoomen in op de impact op de economische groei, de werkgelegenheid en de sociale cohesie. EIT digital zegt via het rapport een bijdrage te willen leveren aan de maatschappelijke discussie. “Het rapport geeft op een gefundeerde manier opties aan beleidsmakers om goed te kunnen anticiperen en acteren op de digitale transformatie van de industrie”, zegt Jonker.
Maatschappijvisie en waarden spelen een belangrijke rol in de beleidsbeslissingen die leiden tot deze scenario’s. Van de scenario’s die in het rapport beschreven staan (utopisch, distopisch, ultra-sociaal en ultra-liberaal) bevatten de twee ultra-scenario’s de meeste handvatten voor beleidsmakers, schrijft het rapport. “Gegeven de specifieke Europese waarden zal een combinatie van beleidsmaatregelen uit deze twee scenario’s het meest waarschijnlijk zijn”, zegt Jonker.
“Voor de EU-landen betekent dit een in sterke mate op elkaar afstemmen van de beleidsmaatregelen om de digitale transformatie van hun industrie in goede banen te leiden om zodanig economische en maatschappelijke belangen te waarborgen.”
Het ultra-sociale scenario probeert technologische innovatie om te zetten in sociale innovatie via een mix van technologie, economische prikkels en sociale productie. Een Digital Intermediary Tax is een van de middelen om het belasting evenwicht te bewaren en biedt een prikkel om de research en development (R&D) hoog te houden. Daarbij wordt het ingezet voor een flexibele arbeidsmarkt met behoud van sociale zekerheid. Volgens het rapport stimuleert dit scenario sociale cohesie en economische groei. Anderzijds dreigt er instabiliteit op geopolitiek, mondiaal en Europees niveau. Dit scenario vergt sterke coördinatie op Europees niveau om onderlinge belastingcompetitie tussen lidstaten te voorkomen.
Het ultra-liberaal scenario focust op het stimuleren van technologische innovatie en het bieden van economische prikkels. Die moeten worden gevoed vanuit het verlagen van belastingen voor bedrijven en het behouden of vergroten van machine gerelateerde R&D-prikkels. Hieruit zou een spurt aan innovaties moeten voortkomen en een grotere productiviteit dan in het ultra-sociale model. Er worden geen nieuwe belastingen geïntroduceerd en ook blijven sociale hervormingen uit. Nadeel van dit scenario is dat polarisatie en sociale exclusie op de loer liggen.
Consequentie van deze scenario’s is wel dat veel beleidsbeslissingen volgens Jonker op Europees niveau genomen zouden moeten worden. “Beleidsmaatregelen van individuele lidstaten zullen specifieke effecten hebben zoals in de scenario’s is aangegeven. Bepaalde delen van de industrie en de economie hebben een inherent Europees of zelfs mondiaal karakter, hetgeen afstemming wenselijk dan wel zelfs noodzakelijk maakt.”
Met betrekking tot handel en industrie zien we in toenemende mate een wereldorde ontstaan met drie grote machtsblokken, zo schrijft EIT Digital: Noord-Amerika, Europa en Azië. Jonker: “Individuele lidstaten zullen zich in bepaalde sectoren moeilijk kunnen handhaven zonder aansluiting bij deze blokken. Voor de EU-landen betekent dit een in sterke mate op elkaar afstemmen van de beleidsmaatregelen om de digitale transformatie van hun industrie in goede banen te leiden om zodanig economische en maatschappelijke belangen te waarborgen.”
