In verwarring zijn over de staat van onze energievoorziening is niets om je voor te schamen. Zelfs de meest stabiele personen zouden nog ongerust worden als ze een beetje het nieuws volgen. Vraag en aanbod zijn totaal uit balans omdat de behoefte aan energie dagelijks toeneemt en tegelijkertijd onze netwerken dat niet aankunnen. Maar dat is niet het hele verhaal. Ook al is het werk van journalisten nog zo accuraat, de lange termijn wordt nog wel eens uit het oog verloren. Hetzelfde geldt voor politici die te vaak focussen op een periode die eindigt bij de volgende verkiezingen.
- We leven in een tijd van transities, en dat geldt ook voor energie. Dit veroorzaakt onrust en onzekerheid.
- Ontwikkelingen in technologie laten zien dat er een moment komt dat energie gratis en overvloedig is.
- Dit zal een enorme impact hebben op samenlevingen over de hele wereld.
Zonder de huidige problemen te willen bagatelliseren is het óók nuttig vast te stellen dat we aan de vooravond staan van een keerpunt met een ongelooflijke impact. Stel je eens een wereld voor waarin de elektriciteit die door je apparaten stroomt, je huizen van energie voorziet en de brandstof is voor je voertuigen, niet alleen schoon en hernieuwbaar is, maar je ook niets kost. Een wereld waarin toegang tot elektriciteit geen handelswaar is, maar een recht, een basisvoorziening voor iedereen, ongeacht geografische of economische status. Dit is geen uit de lucht gegrepen utopie maar een haalbare realiteit. Er is alleen zicht nodig op het tijdperk na de overgangsperiode waar we ons nu allemaal in bevinden. Laten we het eens proberen.
Efficiëntie groeit, kosten dalen
De kern van deze visie is de ongelooflijke vooruitgang die we zien in hernieuwbare energietechnologieën. Zonnepanelen en windturbines, ooit de dure nieuwigheden van early adopters, zijn nu mainstream en hun efficiëntie neemt toe terwijl hun kosten dalen. In 2021 waren de kosten van zonne-energie in tien jaar tijd al met 89% gedaald. En daarna is de snelheid hiervan alleen maar toegenomen. Tegelijkertijd helpen innovaties in batterijtechnologie ons om deze energie effectief op te slaan en te leveren, waardoor de kosten voor energieopslag snel dalen.
Natuurlijk groeit onze wereldwijde vraag naar energie. Opkomende technologieën zoals AI, blockchain en elektrische voertuigen zetten ons elektriciteitsnet extra onder druk. We moeten echter niet vergeten dat groene energie van nature vrijwel onbeperkt is. Elk uur bereikt meer zonne-energie de aarde dan mensen in een jaar gebruiken. De sleutel ligt in het effectief benutten en opslaan ervan, en we worden hier elke dag beter in.
De impact op samenlevingen
Laten we ons eens een toekomst voorstellen waarin energie gratis is voor iedereen. Welke gevolgen zou dat hebben voor onze samenleving?
In Westerse samenlevingen zou het leiden tot een ongekende economische groei. Het deel van het inkomen dat huishoudens uitgeven aan energie zou elders kunnen worden geïnvesteerd, waardoor een door consumenten geleide economische groei zou worden gestimuleerd. De auto-industrie zou volledig overstappen op elektrisch vervoer, wat een nieuw tijdperk van schoon, emissievrij vervoer zou inluiden. Nieuwe vervoerstoepassingen worden in een klap veel haalbaarder. En niet te vergeten, het uitbannen van energiearmoede zou de levenskwaliteit van de minderbedeelden kunnen verbeteren.
In Azië zouden de gevolgen ingrijpend zijn. Veel delen van Azië worstelen, ondanks de snelle industrialisatie, nog steeds met betrouwbare toegang tot energie. Gratis energie zou de impuls geven om de ontwikkeling van infrastructuur te versnellen, de kloof tussen stad en platteland te overbruggen en de armoede te verlichten. Bovendien zou Azië, een hotspot voor techgiganten en ontluikende start-ups, een innovatie-explosie meemaken die wordt aangedreven door onbeperkte, kostenloze energie.
Voor samenlevingen in Afrika ten zuiden van de Sahara, een regio waar meer dan de helft van de bevolking geen toegang heeft tot elektriciteit, zou gratis energie niet minder dan een revolutie teweeg kunnen brengen. Onderwijs, gezondheidszorg, landbouw – elk facet van het leven zou dramatisch verbeteren. Het zou de industriële groei stimuleren, de gevolgen van klimaatverandering helpen beperken en het sociaaleconomische ontwikkelingstraject van de regio fundamenteel veranderen. De details laten zich voorspellen.
Gratis energie voor iedereen lijkt nu misschien een radicaal idee, maar met onze collectieve inspanningen en de onstuitbare opmars van de technologie kan het binnenkort onze gezamenlijke realiteit zijn.
Niet zonder voorbehoud
Natuurlijk is deze toekomstvisie niet zonder beperkingen of voorbehouden. Op wereldschaal zou de overgang naar gratis energie aanzienlijke beleidshervormingen, grootschalige infrastructurele revisies en – misschien wel de grootste uitdaging – een cultuuromslag vereisen. We moeten loskomen van het idee dat energie een eindig goed is. Het zou ook strategieën vereisen om de verplaatsing van banen in traditionele energiesectoren aan te pakken.
De potentiële voordelen staan echter in geen verhouding tot deze uitdagingen. Bovendien zijn deze uitdagingen overkomelijk als we ze benaderen met een vooruitziende blik en een collectieve overtuiging rond het creëren van een rechtvaardigere en duurzamere wereld. Toegegeven, dat is geen vanzelfsprekendheid in de wereld van nu, maar wel een die iedereen zou moeten kunnen aanspreken.
De reis naar gratis, grenzeloze energie gaat niet alleen over het verlagen van de kosten van elektriciteit of het verzachten van de klimaatverandering. Het gaat om het herinrichten en herstructureren van onze samenlevingen. Het gaat over het ontsluiten van het immense menselijke potentieel dat nu nog verstopt zit onder de last van energieschaarste en ongelijkheid.
Het pad dat voor ons ligt is inderdaad bezaaid met obstakels. Maar vergeet niet dat hetzelfde gold toen we voor het eerst het vuur beteugelden, stoom temden of het atoom splitsten. Gratis energie voor iedereen lijkt vandaag de dag misschien een radicaal idee, maar met onze collectieve inspanningen en de onstuitbare opmars van de technologie kan het binnenkort onze gezamenlijke realiteit zijn.
Oneindig alles
Naschrift op basis van een tip van Jurjen de Vries op Linkedin: deze wiki geeft een mooi overzicht van vormen van overvloed in een reeks van basisbehoeften.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
