The SANS-1 instrument reveals the nanostructure of the organogel polymers. © Bernhard Ludewig, FRM II / TUM
Author profile picture

Wetenschappers van de Technische Universiteit München (TUM) hebben een innovatief, niet-giftig reinigingsmiddel voor kunstwerken ontwikkeld, waarmee ze een pioniersrol vervullen in de duurzame restauratie van kunstwerken. De organogel, die voornamelijk bestaat uit ricinusolie, vormt geen gevaar voor mens of milieu, waardoor het gebruik ervan een belangrijke verschuiving betekent ten opzichte van traditionele, giftige oplosmiddelen, aldus de universiteit in een persbericht.

Deze organogels kunnen veilig het patina verwijderen van watergevoelige oppervlakken, dat zich in de loop der tijd ophoopt door stof, roet, luchtvervuiling en micro-organismen, wat vaak resulteert in een gedempt uiterlijk van het kunstwerk. Het nieuwe reinigingsmiddel heeft met succes een schilderij van Giorgio de Chirico gerestaureerd in het Peggy Guggenheim Museum in Venetië. Van siliconen penpunten tot slimme verf, de kunstwereld heeft ook andere opmerkelijke ontwikkelingen doorgemaakt die de kunstwereld opnieuw definiëren.

  • Wetenschappers van de TUM hebben een niet-giftige organogel ontwikkeld, die voornamelijk bestaat uit ricinusolie, waarmee kunstwerken met succes kunnen worden gerestaureerd.
  • De kunstwereld omarmt ook innovatie met hulpmiddelen zoals PenTips, een siliconen dop voor Apple-potloden waarmee digitale kunst kan worden gemaakt.

Wat zijn organogels?

Een unieke eigenschap van het reinigingsmiddel is het hoofdbestanddeel – ricinusolie. Ricinusolie, een natuurlijke substantie, is niet alleen milieuvriendelijk maar ook goedkoop te verkrijgen. Door bepaalde syntheseprocessen worden stijve gels, bekend als organogels, gemaakt van ricinusolie. Organogels zijn fascinerende materialen die de mogelijkheid hebben om organische oplosmiddelen in hun moleculaire netwerken op te nemen, waardoor ze een duurzame en effectieve reinigingsoplossing zijn voor watergevoelige oppervlakken.

De restaurateur brengt de organogel aan, laat het zijn werk doen en verwijdert het, samen met het opgehoopte stof en vuil op het oppervlak van het schilderij. Deze procedure met weinig impact zorgt ervoor dat de oplosmiddelen in de gels blijven en niet doordringen in de oppervlaktestructuren van het kunstwerk, waardoor de integriteit van het stuk wordt beschermd.

Organogels in actie

De praktische toepassing van het nieuwe schoonmaakmiddel werd getest in het Peggy Guggenheim Museum in Venetië. Restauratoren kregen een stijve organogel en een container met het oplosmiddel. Het nieuwe reinigingsmiddel restaureerde met succes een schilderij van Giorgio de Chirico dat moeilijk schoon te krijgen was met conventionele methoden.

Kunst maken in het digitale tijdperk: Het verhaal van PenTips

Terwijl organogels een revolutie ontketenen op het gebied van kunstconservering, herdefinieert technologie het creatieproces van kunst. PenTips, een start-up uit Groningen, heeft bijvoorbeeld een siliconen dopje ontwikkeld dat aan een Apple Pencil kan worden bevestigd. Dit innovatieve hulpmiddel biedt kunstenaars en notulisten meer gecontroleerde en precieze bewegingen op hun digitale canvas.

Het idee voor PenTips ontstond toen oprichter Marc Tuinier zijn dure Apple Pencil liet vallen en een beschermingsmechanisme zocht. De resulterende siliconen dop bood onverwachte voordelen. Kunstenaars ontdekten dat de wrijving veroorzaakt door de siliconen dop meer controle bood bij het maken van digitale kunst op een iPad. Dit leidde tot de ontwikkeling van PenTips 2, die de punt van de Apple Pencil vervangt.

Innovaties in verf- en coatingtechnologie

Er is ook opmerkelijke vooruitgang geboekt in verf- en coatingtechnologie. Innovaties zoals slimme verf die muren verandert in touchscreens, zelfreinigende verf en antimicrobiële coatings hebben verschillende toepassingen die verder gaan dan de traditionele rol van verf.

Zonneverf bijvoorbeeld, die zonlicht kan absorberen en omzetten in energie, biedt een duurzame oplossing voor het opwekken van schone energie. Andere technologieën zoals opgespoten antennes, die radiogolven net zo effectief kunnen uitzenden als draadloze routers, openen nieuwe mogelijkheden voor de uitbreiding van draadloze netwerken.

Te midden van deze technologische vooruitgang is het duidelijk dat het in de kunstwereld niet alleen gaat om het creëren van prachtige beelden, maar ook om het verleggen van de grenzen van innovatie. Van niet-giftige organogels voor kunstrestauratie tot digitale kunstgereedschappen en hightech verf, de toekomst van de kunst ziet er rooskleurig en opwindend uit.