Bij de verduurzaming van steden wordt er vaak gesproken over ‘energieneutraliteit’. Vaak is dat het uitgangspunt. Maar wat als woningen, kantoorgebouwen en openbare ruimtes in de toekomst overschotten produceren en zo compenseren voor het energieverlies van oude gebouwen? In Groningen wordt in maart een voetpad aangelegd dat zonne-energie opwekt en daarmee gebouwen van stroom voorziet. Het pad maakt deel uit van het Europese project Making City. “We laten mensen op een andere manier naar de ruimte om hen heen kijken”, zegt projectmanager Jasper Tonen, werkzaam bij de Gemeente Groningen.
Stukje bij beetje zullen Europese steden in de toekomst steeds meer energie gaan opwekken, in plaats van enkel energie verbruiken. Dat is een van de doeleinden van de Europese Commissie. De EC startte Making City en wees in november 2018 een select aantal steden aan om als voorbeeld te dienen voor de rest van Europa. Groningen is er daar een van, net als Oulu in Finland. In Groningen wordt de openbare ruimte nu aangepakt. In maart wordt er in de stad een voetpad geplaatst dat zonne-energie opwekt. Daarmee heeft de stad een primeur.
Het voetpad, waarin zonnecollectoren onder een laag ruw glas worden geplaatst, komt vlakbij een appertementencomplex op het Europapark te liggen en de opgewekte energie gaat naar een gemeentelijk gebouw in de nabijgelegen buurt. “Dit voetpad is een voorbeeld van op een slimme manier met de ruimte in de stad omgaan”, zegt Tonen. “Wij willen in Groningen in 2035 energieneutraal zijn. Dat doen we onder andere al door zonneparken aan te leggen en meer zonnepanelen op daken te plaatsen. Dit pad is een mooie extra toevoeging.”
Zonnefietspaden
Er liggen al verschillende fietspaden in Nederland die energie opwekken. Zo heeft Utrecht het langste zonnefietspad ter wereld aangelegd. Maar ervaringen die worden opgedaan met zulke fietspaden kunnen niet gelijk overgenomen worden voor de voetpaden. Er zal veel onderzoek uitgevoerd moeten worden, zodra het pad er ligt. Tonen legt uit waarom. “Voetpaden hebben een andere ondergrond. We maken gebruik van tegels van 30 bij 30 centimeter. Wat is nou de beste manier om de zonnepanelen in de tegel te verwerken? Het pad moet niet te glad zijn in verband met de veiligheid en moet daarnaast goed schoongemaakt kunnen worden. We moeten gaan onderzoeken hoe het voetpad erbij ligt over de jaren heen. Bovendien moeten voetgangers er wel daadwerkelijk gebruik van maken. Dat laatste lijkt een hele voor de hand liggende vraag, maar het is echt belangrijk om er antwoord op te krijgen.”
Eiland van zonnepanelen
Het voetpad is slechts een van de initiatieven van Making City. Het project richt zich ook op de openbare ruimte, die er als het aan Tonen ligt in de toekomst heel anders uit gaat zien. Een van de deelprojecten is het ‘zonnepaneleneilandje’ op een waterplas langs de A7 richting Winschoten. Tonen: “Zo’n eiland kan niet alleen energie opwekken, maar ook de ecologie een boost geven. Het eiland wordt niet vol gelegd: er is ruimte, een beschutte plek met schaduw, tussen de panelen aanwezig voor waterdiertjes en vliegende beestjes.” Momenteel wordt bekeken of de opgewekte energie middels een postcoderoos regeling aan bewoners van Groningen geleverd kan worden.
Demohuizen met energieoverschot
Making City richt zich ook op de energiehuishouding van bestaande woningen en heeft daartoe een viertal demowoningen aangewezen. Het eerste demohuis werd vorig jaar in Groningse wijk Paddepoel geopend. Het overschot aan energie dat de woning produceert kan met anderen worden gedeeld. In zo’n demohuis is een installatie actief. Deze bestaat uit een efficiënte lucht-waterwarmtepomp in combinatie met een warmte-terugwininstallatie. De warmte uit afgevoerde lucht wordt gebruikt om de frisse buitenlucht voor te verwarmen via een warmtewisselaar, wat stookkosten scheelt. De benodigde energie wordt via dubbelzijdige zonnepanelen opgewekt. “Je kunt nieuwbouw dus zo ontwerpen en neerzetten dat het overschotten produceert. Deze energie kan de oudbouw vervolgens weer gebruiken. Het energieverbruik wordt als het ware uitgebalanceerd.”
Een voorbeeld voor andere steden
Het zonnevoetpad, de demohuizen en de andere projecten van Making City zijn nog maar het begin van een duurzaamheidsevolutie in Groningen. Ook andere steden zullen snel volgen, voorspelt Tonen. “Deze wijken dienen als voorbeeld voor andere steden in heel Europa. Ik vind het mooi om te zien dat er in Nederland al veel energieprojecten gaande zijn, zoals de verschillende zonnefietspaden die zijn aangelegd. Ik denk dat we ook steeds meer flatgebouwen gaan zien die innovatief omgaan met energie, en bijvoorbeeld zonnepanelen op verticale gevels hebben. En wat dacht je van, naast wandel- en fietspaden, zonne-autowegen? Misschien zullen we die ook wel steeds meer gaan tegenkomen.”
“Ik hoop dat ons project laat zien dat we op een slimmere manier kunnen omgaan met de ruimte in de stad. Dan hoeven we ook niet onnodig veel gebruik te maken van gronden die we heel goed kunnen gebruiken voor andere doeleinden.”
Samenwerking
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
