Duurzame start-ups in Polen ontberen steun van durfkapitalisten

Jambiani, Zanzibar. Ongeveer 700 kinderen van twee lokale scholen ruimden het dorp op en haalden zo 57 vuilniszakken op.

Świdnica, Polen. Waldemar Woźniak, een gepensioneerde postbode, maakte de plaatselijke rivier schoon en kon zo 2000 vuilniszakken met rommel vullen.

En dan zijn er ook Zsuzsanna Ferrao’s familie uit India (100 zakken), Daniel Toben uit de VS met vrienden (50 zakken), vrijwilligers van het Griekse eiland Kos (114 zakken) en honderden andere mensen over de hele wereld die duizenden vuilniszakken rommel hebben opgehaald. Twee dingen hebben zij gemeen. Ten eerste: ze zetten zich actief in voor een schonere aarde. Ten tweede: dankzij een kleine Poolse startup “Planet Heroes“, kan iedereen hen financieel belonen voor hun inzet.

Planet Heroes omschrijft zichzelf als het eerste eco-crowdfunding platform voor mensen die zich inzetten voor een schonere aarde. In tegenstelling tot andere crowdfunding platforms, waar geld wordt ingezameld voor iets wat nog moet komen, maakt Planet Heroes het mogelijk om mensen te belonen voor schoonmaakacties die al hebben plaatsgevonden. Als iemand daarvoor in aanmerking wil komen, moet hij eerst het gebied opruimen en vervolgens de fotodocumentatie opsturen van het project. Dan volgt er een dubbele controle. De eerste controle is wettelijk verplicht voor internationale geldtransfers, de tweede controle, gebaseerd op gegevens van foto’s, is of het gebied daadwerkelijk is schoongemaakt en het afval op de juiste plaats is opgehaald.

VN belonen groene startups

Ondanks het prille bestaan kan de startup op prestaties bogen waar veel oudere bedrijven van zouden dromen. De onderneming won de VN-wedstrijd voor ecologische startup op het Forum van de Verenigde Naties in Nairobi. Het werd partner van de VN-Habitat Wase Waist Cities Campaign met als doel problemen van 40 grootste steden ter wereld op te lossen. Als eerste startup in de geschiedenis werd het officieel gelanceerd op het Science-Policy-Business-Forum van de VN in Canberra, Australië. Ook kreeg het een subsidie van Amazon om een Artificial Intelligence-module te ontwikkelen, waarmee ze de mogelijkheden van de Amazone’s internetcloud kunnen gebruiken om foto’s van vuile plekken te analyseren.

Het bedrijfsmodel van Planet Heroes is gebaseerd op commissies op de geldstroom, waarbij ook wordt samengewerkt met zakenpartners. Maar als je praat met Przemysław Pyziel, de medeoprichter van het bedrijf, krijg je de indruk dat geld op de tweede plaats komt. Hoewel ze het bedrijf hebben opgebouwd met hun eigen spaargeld en nog steeds geld in het bedrijf blijven steken, houden ze hun commissies op een laag niveau. Ze moedigen gebruikers niet aan om de hoogst mogelijke overdrachten te doen en ze wijzen voorstellen voor zakelijk partnerschappen af als het bedrijf dat de aanvraag indient niet voldoet aan hun ethiek. “We willen dat ons platform wordt gezien als een gemeenschap die zich richt op ecologische activiteiten en niet als een zakelijk project dat goedkoop verkoopt”, zegt Przemysław Pyziel.

Nieuwe golf van verantwoord ondernemen

Wereldwijd denken steeds meer bedrijven zoals de oprichters van Planet Heroes. Geld, OK. Maar het is belangrijker om met behulp van technologie een oplossing te vinden voor belangrijke problemen. Zoals het bestrijden van klimaatverandering, het verminderen van afval of het bestrijden van uitsluiting. Deze wereldwijde trends, hoewel een beetje laat, hebben ook Polen bereikt. Sinds een paar jaar is er een groeiend aantal van dit nieuwe type bedrijven. Professor Bolesław Rok van de Kozminski Universiteit, die al 20 jaar onderzoek doet naar verantwoord ondernemen in Polen, noemt dergelijke bedrijven “positieve impact start-ups”.

“Dit is een nieuwe wereldwijde golf van positieve bedrijven. Er zijn verschillende redenen waarom deze zich nu in Polen voordoet. Het is zeker beïnvloed door de sociale sfeer die gepaard gaat met initiatieven als de klimaatstaking op scholen en de beweging voor sociale rechtvaardigheid. Het komt ook door de EU-regelgeving, bijvoorbeeld door het verbod op het gebruik van plastic tassen. Ik heb tien jaar lang postdoctorale studies gedaan op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Tot nu toe wilden afgestudeerden altijd bij bestaande bedrijven gaan werken. Dit jaar wil het grootste deel van de groep voor het eerst een eigen bedrijf beginnen. Ze weten dat ze in een groot bedrijf hun passie om de wereld te veranderen, niet zullen realiseren,” zegt Bolesław Rok.

In een in juni gepubliceerd rapport vond hij meer dan 400 dergelijke bedrijven. De lijst is zeer divers. Er zijn zowel eenvoudige bedrijven zoals Café PoWoli, een café dat wordt gerund door mensen met een handicap. Maar er zijn ook zeer technologisch geavanceerde bedrijven, zoals Bio2Materials die technologie hebben ontwikkeld om textiel te produceren uit appeldroesem.

Maar sommige trends zijn gemakkelijk te zien. De eerste is gezonde voeding en planmatig voedsel, de tweede is ethische mode en de derde is natuurlijke cosmetica en schoonmaakproducten. Er gebeurt veel op dat gebied. Het is nog sterker als we kijken naar start-ups op het gebied van de circulaire economie.

Bacteriën eten vervuilde grond schoon

Een van die bedrijven BACTrem. Het bedrijf is anders dan de typische start-up. Het is niet opgericht door een ‘angry young man’ die gek is op big business. De oprichters zijn wetenschappers onder leiding van Prof. Magdalena Popowska, een specialist in microbiologie. Het begon allemaal met het gepatenteerde bioremediatievaccin. Het bevat een tiental bacteriestammen die met olieproducten vervuilde grond reinigen. De bacteriën ‘eten’ olie en breken die af tot eenvoudige en onschadelijke verbindingen. Momenteel omvat het productportfolio ook een middel voor het biologisch reinigen van grond die verontreinigd is met creosoot; een zeer giftige en kankerverwekkende stof die wordt gebruikt om spoorbielzen of houten telefoonpalen te impregneren. Ook zijn er bodempreparaten die het effect van glyfosaat verminderen en de natuurlijke biodiversiteit van de microflora in de bodem herstellen.

“De markt vertelt ons welke producten we moeten maken. We nemen projecten aan die specifieke problemen van bepaalde mensen met betrekking tot milieubescherming oplossen. In het geval van het opruimen van creosoot,  is het allemaal begonnen met berichten in de media dat mensen oude spoorbielzen verbranden. Dit is een enorme stommiteit! Daarom wilden we een technologie creëren die goedkoop zou zijn, zodat iedereen er gebruik van kon maken. We hebben bodempreparaten ontwikkeld, omdat de toestand van de bodem in Europa steeds slechter wordt. Daarom hebben we oplossingen gezocht om de bodem weer te verbeteren, zodat er minder traditionele meststoffen nodig zijn”, vertelt Andrzej Berezowski, COO van BACTrem.

Geen ondersteuning voor duurzame starters

In tegenstelling tot andere landen kunnen Poolse start-ups uit deze sector echter niet rekenen op institutionele steun, noch van de overheid, noch van investeerders. “Nog steeds in Polen is deze sector onprofessioneel, omdat er geen professionele incubators of accellerators voor duurzame starters zijn. Er zijn slechts enkele individuele initiatieven. De impact van de investeringsmarkt staat nog in de kinderschoenen. Ik probeer verschillende investeerders te betrekken bij het verantwoord ondernemen. Iedereen die ik er over vertel zegt: “Geweldig, maar we moeten nog steeds geld verdienen. Kapitaal is internationaal. Ik ben ervan overtuigd dat impactfondsen meer naar Polen zullen gaan kijken, omdat dit een zeer interessante markt is. Wanneer dit gebeurt, zal steun voor duurzame starters eindelijk iets normaals zijn,” hoopt Bolesław Rok.

De kinderen uit het dorp Jambiani in Zanzibar zijn zich niet bewust van de problemen die startups in Polen hebben. Dankzij die Poolse onderneming Planet Heroes hadden zij eind juni met hun schoonmaakproject 673 euro ingezameld. Met dit geld konden de eerste computers voor lokale scholen worden gekocht. Hun crowdfundingactie loopt nog tot eind juli.

Lees via deze link andere artikelen over duurzaam ondernemen

Artikelen over start-ups leest u via deze link.