In 2050 is het zo ver: dan moet volgens het klimaatakkoord het overgrote deel van de woningen in Nederland duurzaam, of ‘futureproof’, zijn. Groningen wil voorop lopen als het gaat om duurzame energie en stimuleert de ontwikkeling van innovatieve warmteprojecten van WarmteStad, dat gebruikmaakt van de restwarmte van datacenters en seizoensopslag van duurzame warmte. “We willen de komende jaren minimaal 20.000 woningen in Groningen van duurzame warmte en koeling kunnen voorzien.”
Al in 2035 wil de gemeente Groningen CO2-neutraal zijn, dus er is werk aan de winkel. WarmteStad, een duurzaam warmtebedrijf uit Groningen, ontwikkelt warmtenetten in de stad als onderdeel van die energietransitie. “Overal in Nederland wordt momenteel nog nagedacht over een vervanging van de huidige warmtevoorziening, maar in Groningen zijn we al echt vooruitstrevend in de uitvoering bezig”, aldus directeur Dick Takkebos. Hij schetst een ontwikkeling naar een nieuwe generatie warmtenetten waarvoor meerdere duurzame energiebronnen gebruikt worden, data wordt gebruikt om vraag en aanbod van warmte af te kunnen stemmen en duurzame energie, opgewekt in de zomer, ook opgeslagen wordt.
Het Groningse bedrijf gaat daarvoor binnenkort gebruik maken van allerlei innovatieve bronnen en technieken, zoals restwarmte van datacenters op het Zerniketerrein, elektrische warmtepompen in combinatie met warmtekracht en ondergrondse seizoensopslag van warmte en koude. De nieuwe duurzame warmtecentrale op het Zerniketerrein is in aanbouw en maakt deze ontwikkelingen mogelijk. De centrale wordt begin volgend jaar in gebruik genomen.
Restwarmte van datacenters
Voor haar duurzame warmte werkt WarmteStad onder andere samen met de op Zernike gevestigde datacenters Bytesnet en QTS . “We gaan de restwarmte van computers uit de datacenters hergebruiken die tegenover onze productielocatie staan. Zij hebben zalen met computers die warmte produceren. Die warmte vormt normaal gesproken een restproduct waar niks mee wordt gedaan. Dat is zonde. Wij gaan die warmte inzetten voor verwarming van gebouwen in de stad. Dat is duurzaam en ook goedkoop, want voor die restwarmte zelf hoeft niets te worden betaald.” Veel instellingen en bedrijven uit de stad, zoals bijvoorbeeld de Hanzehogeschool, maken gebruik van deze datacenters. “Dat zijn veelal partijen waar wij ook weer warmte aan leveren. Zij krijgen daarmee dus eigenlijk de warmte, die ze met hun serverpark in het datacenter produceren, door ons opgewaardeerd weer terug geleverd voor hun ruimteverwarming. Het is daardoor een lokaal, circulair en duurzaam systeem geworden.”
Zomer en winter
Naast het gebruik van restwarmte heeft WarmteStad een project voor het gebruik van zonnewarmte, ook wel zonthermie genoemd, op het voormalig slibdepot in Dorkwerd in voorbereiding. Hierin werkt het warmtebedrijf samen met de ontwikkelaars Solarfields en K3Delta. “In het zonthermiepark wekken de zonnepanelen geen elektriciteit op, maar worden ze ingezet om warm water te maken. Hierdoor wordt ongeveer vier keer meer energie uit de zon gehaald dan voor de productie van elektriciteit. Het probleem is doorgaans echter dat de zonnewarmte vooral in de zomer wordt geproduceerd, maar in de winter het meest nodig is. WarmteStad gaat daarom gebruik maken van een zogenaamde Aquifer Thermal Energy Storage, ofwel ATES. Hierbij wordt de warmte op circa 175 meter diep opgeslagen in ondergrondse waterdragende aardlagen, zogenaamde aquifers.”
De Provincie en de gemeente stellen samen in totaal vier miljoen euro subsidie uit het Nationaal Programma Groningen beschikbaar voor de aanleg van deze ATES. Warmte opgewekt door de zonnecollectoren maar bijvoorbeeld ook uit oppervlaktewater (aquathermie) kan door middel van de investering ondergronds opgeslagen worden en met pompen via een leiding getransporteerd worden naar de nieuwe warmtecentrale. Die zorgt voor de temperatuur die nodig is en levert de warmte via het warmtenet af bij de woningen en gebouwen.
“Om te bepalen welke bronnen we gebruiken, hoeveel warmte we moeten opslaan en wanneer we die warmte moeten leveren, gebruiken we veel informatie”, aldus de warmtedirecteur, “Bijvoorbeeld over de ontwikkeling van energieprijzen maar ook over weersverwachtingen. De warmte kan zo efficiënt worden benut en worden ingezet wanneer dat nodig blijkt. Als we de warmte, duurzaam opgewekt in de zomer, opslaan en gebruiken in de winter dan is er in de winter minder aardgas nodig om huizen te verwarmen: een stuk duurzamer dus.”
Klaar voor de toekomst met elektrische warmtepompen
Net als in de autoindustrie zien we volgens Takkebos dat voor de warmtevoorziening steeds meer gebruik gaat worden gemaakt van elektriciteit. Dat zie je ook al in individuele woningen, waar de warmtepomp de gasketel gaat vervangen. Maar het kan ook voor een warmtenet. Daarom gaat WarmteStad werken met moderne elektrische warmtepompen. “Die elektriciteit moet natuurlijk duurzaam worden opgewekt, want elektriciteit an sich is niet automatisch duurzaam. Je kunt energie immers ook opwekken met een kolen- of gascentrale. Daarom nemen we groene stroom af van zonneparken uit de omgeving. En de stroom uit het elektriciteitsnet wordt gaandeweg ook steeds groener. Met onze elektrische systemen zijn we dus klaar voor een duurzame energieneutrale toekomst, waarbij steeds meer energie duurzaam wordt opgewekt door middel van bijvoorbeeld wind op zee.”
Energievoorziening van de toekomst
Uiteindelijk wil WarmteStad 20.000 huishouders in Groningen van duurzame energie voorzien. Steeds meer steden in Nederland zullen overgaan op een decentraal energiesysteem waarbij verschillende duurzame bronnen een rol spelen, voorspelt Takkebos. “Die overstap van een centraal naar decentraal systeem is niet gemakkelijk, maar uiteindelijk levert het vooral voordelen op en is nodig voor een duurzame toekomst.”
Samenwerking
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
