Over Decarbonizing Europe
Waar gaat het coronaherstelfonds over?
De Europese Commissie heeft een bedrag van 723,8 miljard euro beschikbaar gesteld om de gevolgen van de coronacrisis te bestrijden en Europa groener, schoner en toekomstbestendig te maken. Alle lidstaten konden plannen indienen voor een uitkering uit dit fonds.
Wie doen er allemaal mee?
Alle lidstaten van de Europese Unie. Alle lidstaten? Nee, Nederland heeft nog geen plannen ingediend. Hoewel eind januari bekend werd dat er achter de schermen in Nederland hard is gewerkt om de Europese miljarden binnen te slepen.
Waar moeten de lidstaten het geld aan uitgeven?
Minstens 37 procent moet worden gebruikt voor vergroening en 20 procent voor digitalisering. Daarnaast zijn er nog andere speerpunten:
– Smart, sustainable and inclusive growth
– Social and territorial cohesion
– Public health, economic social and institutional resilience
– Policy for future generations
Wat gebeurt er nog meer?
Verder heeft de EC nog enkele zogenoemde flagship areas benoemd:
Power up
Renovate
Recharge and Refuel
Connect
Modernise
Scale-up
Reskill and upskill
Wat gaat Innovation Origins doen?
De komende maanden besteden we aandacht aan de uitvoering van de plannen. We beschrijven wat elk land doet om de CO2-uitstoot terug te dringen en we maken reportages van innovatieve projecten. Aan de hand van infographics kun je de inspanningen van de lidstaten met elkaar vergelijken.
Een crisis als de coronapandemie vraagt om stevige maatregelen. De EU heeft 723,8 miljard vrijgemaakt om met het coronaherstelfonds (Recovery and Resilience Facility; RRF) de Europese economie uit de door corona veroorzaakte recessie te trekken. Om aanspraak te maken op een deel van die grote zak geld, dienen lidstaten een plan in bij de Europese Commissie. In de serie Decarbonizing Europe leggen we die plannen onder een vergrootglas.
“Een duidelijk signaal voor klimaatactie en digitalisatie.” Zo omschreef Olaf Scholz april vorig jaar, toen nog Minister van Financiën en inmiddels Bondskanselier, het Deutscher Afbau und Resilienzplan (DARP), zoals de oosterburen het herstelplan noemen. Daarmee is geen woord teveel gezegd: 42 procent van de in totaal €25.6 miljard aan subsidie die Duitsland heeft binnengehaald wordt besteed aan de ‘groene’ transitie en 53 procent is gereserveerd voor de digitale transitie.
Prioriteit: groene waterstof
Het klimaatbeleid en de energietransitie zijn “prioriteit van de Duitse regering”. Met die woorden begint het DARP. Naast de renovatie van 40.000 woningen tot een energie-efficiënt niveau (€2,5 miljard) en een klimaatvriendelijke mobiliteitssector (€5,5 miljard) is waterstof in het DARP een hoofdrolspeler voor de Duitse klimaattransitie. Dat komt niet als een verrassing, zeker niet na de ambitieuze waterstofstrategie die Duitsland in 2020 presenteerde. Hierin sprak het land de aspiratie uitsprak om wereldwijde koploper te worden in het gebruik van waterstof als energiedrager.
Volgens Niklas Höhne, oprichter van het NewClimate Institute en bijzonder hoogleraar Mitigatie van Broeikasgassen aan de WUR, ziet Duitsland waterstof als een potentiële markt in de toekomst. Slim, maar vanuit een klimaatoogpunt kleven er genoeg bezwaren aan vast. “Het decarbonisatieproces van de industrie komt in gevaar door de nadruk zo sterk te leggen op ‘groene’ waterstof. De komende jaren is er nog niet genoeg groene waterstof. Het enige alternatief is dan blauwe waterstof of steenkool. Daar schiet je alsnog niet genoeg mee op, in het ergste geval wordt het gebruik van gas alleen maar gestimuleerd.”
Ook Volker Quaschning, professor Regeneratieve Energiesystemen aan de Hogeschool voor Techniek en Wetenschap in Berlijn, is sceptisch over de focus op groene waterstof. “Met waterstof kan de regering beloven dat er niks hoeft te veranderen.”
NextGeneration EU
De coronacrisis is een van de grootste uitdagingen van onze tijd. Met NextGenerationEU – met 806,9 miljard euro het grootste herstelplan ooit – wil de Europese Unie de lidstaten helpen om sterker uit de crisis tevoorschijn te komen. Het coronaherstelfonds vormt de kern van dit plan (723,8 miljard euro).
Dit fonds heeft twee doelen: ten eerste de Europese economie uit de recessie trekken die door de coronapandemie is veroorzaakt. Tegelijkertijd is het bedoeld om een impuls te geven aan belangrijke investeringen voor de toekomst en aan maatregelen om verandering door te voeren.
Alle 27 lidstaten hebben een plan ingediend. Of al het geld ook daadwerkelijk wordt uitgekeerd, is afhankelijk van een uiteindelijke beoordeling van de projecten. Zo moeten bijvoorbeeld de landen ten minste 37 procent van hun begroting besteden aan klimaatmaatregelen en 20 procent aan digitalisering.
Wat de mening over waterstof ook is, dat het onderdeel gaat uitmaken van de energietransitie is zeker. Alleen de deelstaat Noordrijn-Westfalen verwacht in 2050 jaarlijks tussen de 70 en 160 terawattuur waterstof nodig te hebben.
Quaschning: “Om aan de vraag te kunnen voldoen, zullen we waterstof moeten importeren uit landen waar ruimte is om energie op te wekken. Daar zal veel onderzoek naar gedaan moeten worden. Ook naar het transporteren van waterstof, trouwens.”
Voor dergelijk onderzoek en waterstofprojecten is in het DARP €3,3 miljard gereserveerd. Daarbovenop gaat er €1,5 miljard naar gezamenlijk onderzoek met Frankrijk voor het opzetten van een waterstofwaardeketen in Europa (IPCEI Hydrogen).
Duitsland en de digitale transitie: een ingewikkeld verhaal
Een tweede thema dat veel aandacht (en iets meer dan de helft van het totale budget) krijgt in het DARP, is digitalisering. Het contact tussen de Duitse overheid en haar burgers vindt nog nauwelijks langs een digitale weg plaats, trage internetverbindingen zijn aan de orde van de dag en in 2018 vond tweederde van de transacties in Duitsland plaats via cashgeld.
Het onderwerp is onlosmakelijk verbonden met decarbonsiering, aldus Höhne. “De transitie naar een duurzaam ecosysteem van slimme ketens, kan alleen een succes worden als iedereen samenwerkt en met elkaar in verbinding staat. Zonder een centraal, digitaal systeem lopen we als een van de grootste Europese landen achter.” Bij die uitspraak lijkt ook de Duitse regering zich aan te sluiten: 53 procent van het totale budget is gereserveerd voor de digitale transitie. Een opvallend hoog percentage (en ver boven het EU-criterium van 20 procent): geen enkel ander land geeft in verhouding zoveel uit aan digitalisering.
Duitsland moet van ver komen en de €13,6 miljard die voor het thema gereserveerd is, is volgens Höhne geen overbodige luxe. “Het administratiesysteem van onze overheid komt uit de vorige eeuw. Tijdens corona zijn we wat dat betreft met onze neus op de feiten gedrukt – het tijdperk van faxen is écht voorbij.”
Er gaat onder andere €3 miljard naar programma’s in het kader van het de Online-Zugriffsgesetz – waarmee er een landelijk systeem van digitale administratie wordt opgezet, nog eens €3 miljard naar betere digitale infrastructuur voor ziekenhuizen en wordt er ingezet op digitalisering in het onderwijs (€1,4 miljard).
“Het administratiesysteem van onze overheid komt uit de vorige eeuw. Tijdens corona zijn we wat dat betreft met onze neus op de feiten gedrukt – het tijdperk van faxen is écht voorbij.”
Niklas Höhne
‘Mehr Fortschritt wagen’
Volgens Höhne ligt de grootste uitdaging voor Duitsland in de klimaattransitie bij de snelheid. “De burgers willen wel. De politieke partijen zeggen ook dat ze het willen. Maar we moeten het complete systeem veranderen. Snel. En als maatschappij zijn we in Duitsland nou eenmaal nogal traag als het om veranderingen gaat.”
Met het coalitieakkoord ‘Mehr Fortschritt wagen’ (Meer vooruitgang durven) lijken de SPD, FDP en de Groenen die uitdaging in ieder geval aan te willen gaan. “Op papier staat het er, dat is in ieder geval een begin”, glimlacht Höhne.
Foto: oude staalfabriek bij Duisburg (Ruhrgebied). (c) Pixabay
Steun ons!
Innovation Origins is een onafhankelijk nieuwsplatform, dat een onconventioneel verdienmodel heeft. Wij worden gesponsord door bedrijven die onze missie steunen: het verhaal van innovatie verspreiden. Lees hier meer.
Op Innovation Origins kan je altijd gratis artikelen lezen. Dat willen we ook zo houden. Heb je nou zo erg genoten van de artikelen dat je ons een bedankje wil geven? Gebruik dan de donatie-knop hieronder:
