Het dopingmiddel erythropoëtine (EPO) lijkt verlichting te brengen bij zware corona gevallen. Dat hebben onderzoekers van het Max Planck Instituut voor Experimentele Geneeskunde in het Duitse Göttingen ontdekt. Het middel dat oorspronkelijk bedoeld is als medicijn tegen bloedarmoede, zou patiënten kunnen beschermen tegen neurologische late effecten wanneer het SARS Cov-2-virus de hersenen aanvalt. De eerste casestudies waren al positief. De onderzoekers starten nu een gerandomiseerde klinische studie om de effecten van een EPO-behandeling bij Covid-19-patiënten systematisch te onderzoeken.
Eind maart werd een patiënt met ernstige symptomen van Covid-19 opgenomen in een Iraans ziekenhuis. Omdat hij ook slechte bloedwaarden had, schreven de artsen ook EPO voor. Zeven dagen na het begin van de behandeling kon de patiënt het ziekenhuis verlaten. Een andere aanwijzing voor een beschermende rol van EPO in Covid-19 komt uit Zuid-Amerika. Daar zijn ernstige ziekten zeldzamer in hoger gelegen gebieden dan in het laagland – mogelijk omdat mensen op grotere hoogte meer EPO produceren, dus meer rode bloedcellen hebben en beter zijn aangepast aan een zuurstoftekort. Zou EPO hebben kunnen bijdragen aan de snelle genezing van de Iraanse patiënt en ook de verklaring kunnen zijn voor de verschillende frequentie van de ziekte in Zuid-Amerika?
Milder ziekteverloop dankzij EPO?
Hannelore Ehrenreich gelooft dat dit mogelijk is. De wetenschapper van het Max Planck Instituut voor Experimentele Geneeskunde vermoedt een verband tussen de toediening van EPO en het milde verloop van de ziekte. “We hebben bijvoorbeeld vastgesteld dat dialysepatiënten Covid-19 opmerkelijk goed verdragen. Het zijn juist deze patiënten die regelmatig erythropoëtine (EPO) krijgen als onderdeel van hun dialyse”, zegt Ehrenreich. EPO komt vrij als een natuurlijke reactie op zuurstoftekort. Het molecuul stimuleert de vorming van rode bloedcellen en verbetert zo de zuurstoftoevoer naar de hersenen en de spieren. Ook sporters die kunstmatig geproduceerde EPO als dopingmiddel gebruiken, profiteren van dit effect. EPO stimuleert echter niet alleen de bloedcellen, maar ook vele andere weefsels.
EPO verbetert de ademhaling in geval van zuurstoftekort
Ehrenreich en haar collega’s hebben nu de reeds beschikbare studies over de effecten van EPO samengevat, inclusief dierproeven die suggereren dat EPO inwerkt op gebieden van de hersenstam en het ruggenmerg die de ademhaling regelen. Hierdoor verbetert de ademhaling in afwezigheid van zuurstof. EPO heeft ook een ontstekingsremmend effect op de immuuncellen, wat kan helpen om de vaak overmatige immuunrespons bij Covid-19 patiënten te verminderen. EPO kan ook beschermen tegen neurologische symptomen en late effecten van de ziekte, zoals hoofdpijn, duizeligheid, verlies van smaak en geur, en epileptische aanvallen.
De beschermende effecten van EPO zijn zowel bij dieren als in een groot aantal studies bij mensen met verschillende hersenaandoeningen aangetoond. Farmaceutische bedrijven hebben echter slechts beperkte belangstelling voor de financiering van verdere noodzakelijke onderzoeken naar goedgekeurde werkzame stoffen zoals erytropoëtine, waarvoor de octrooibescherming is verlopen. “Covid-19 kan zulke ernstige gevolgen voor de gezondheid hebben, dat we elk bewijs van een beschermend effect van EPO moeten onderzoeken. Er is immers geen vaccin of geneesmiddel beschikbaar op dit moment. We bereiden daarom momenteel een studie met mensen voor, om het effect van EPO in Covid-19 te onderzoeken; een zogenaamde proof-of-concept studie,” legt Ehrenreich uit. In deze klinische studie krijgen ernstig zieke Covid-19 patiënten extra EPO.
